Hieraaetus

	Hieraaetus
	Kaup, 1844
	; Przedstawiciel rodzaju – orzełek afrykański (H. wahlbergi)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	jastrzębie
Plemię	Accipitrini
Rodzaj	Hieraaetus
	Typ nomenklatoryczny
	Falco pennatus J.F. Gmelin, 1788
Synonimy
	Butaetus Blyth, 1845; Harpagornis Haast, 1872; Anomalaetus Roberts, 1922; Micraetus Roberts, 1922; Afraetus Roberts, 1924;
	Butaetus Blyth, 1845; Harpagornis Haast, 1872; Anomalaetus Roberts, 1922; Micraetus Roberts, 1922; Afraetus Roberts, 1924;
Gatunki
	6 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	6 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hieraaetus – rodzaj ptaków z podrodziny jastrzębi (Accipitrinae) w obrębie rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji, Afryce, Australii i na Nowej Gwinei^[6]^[7].

Morfologia

Długość ciała 60–104 cm, rozpiętość skrzydeł 159–234 cm; masa ciała 1600–7200 g^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1844 roku niemiecki paleontolog i przyrodnik Johann Jakob Kaup w publikacji własnego autorstwa poświęconej systematyce ssaków i ptaków^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) orzełek włochaty (H. pennatus).

Etymologia

Hieraaetus: gr. ἱεραξ hierax, ἱερακος hierakos ‘jastrząb’; αετος aetos ‘orzeł’; ta grupa ptaków, nazywanych orzełkami (ang. Hawk Eagles), łączy w sobie wygląd podobny do orła z lżejszą budową, dłuższym ogonem i zaokrąglonymi skrzydłami jastrzębia^[8].
Butaetus: rodzaj Buteo Lacépède, 1799 (myszołów); gr. αετος aetos ‘orzeł’^[9]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Falco pennatus J.F. Gmelin, 1788.
Harpagornis: gr. ἁρπαγος harpagos ‘hak’; ορνις ornis, ορνιθος ornithos ‘ptak’^[10]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Harpagornis moorei Haast, 1872.
Anomalaetus: gr. ανωμαλος anōmalos ‘anomalny’, od negatywnego przedrostka αν- an-; ομαλος omalos ‘równy’; αετος aetos ‘orzeł’^[11]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Spizaetus ayresii J.H. Gurney, 1862.
Micraetus: gr. μικρος mikros ‘mały’; αετος aetos ‘orzeł’^[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Aquila wahlbergi Sundevall, 1850.
Afraetus: łac. Afer, Afra ‘Afrykanin’, od Africa ‘Afryka’ gr. αετος aetos ‘orzeł’^[13].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[14]:

Hieraaetus wahlbergi (Sundevall, 1850) – orzełek afrykański
Hieraaetus ayresii (J.H. Gurney, 1862) – orzełek plamisty
Hieraaetus weiskei (Reichenow, 1900) – orzełek nowogwinejski
Hieraaetus pennatus (J.F. Gmelin, 1788) – orzełek włochaty
Hieraaetus morphnoides (Gould, 1841) – orzełek australijski

Opisano również gatunek wymarły z holocenu Nowej Zelandii^[3]^[15]:

Hieraaetus moorei (Haast, 1872) – orzeł Haasta

Uwagi

↑ Młodszy homonim Micraetus Bertoni, 1901 (Accipitridae).
↑ Nowa nazwa dla Micraetus Roberts, 1922.

Przypisy

↑ ^a ^b J.J. Kaup: Classification der Säugethiere und Vögel. Darmstadt: C.W. Leske, 1844, s. 120. (niem.).
↑ E. Blyth. Notices and Descriptions of various New or Little Known species of Birds. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 14 (1), s. 174, 1845. (ang.).
↑ ^a ^b J.F.J. von Haast. Notes on Harpagornis Moorei, an Extinct Gigantic Bird of Prey, containing Description of Femur, Ungual Phalanges, and Rib. „Transactions and proceedings of the New Zealand Institute”. 4, s. 192, 1872. (ang.).
↑ ^a ^b A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 208, 1922. (ang.).
↑ A. Roberts. Classification of S. African birds. Some additional notes. „Annals of the Transvaal Museum”. 10 (2), s. 80, 1924. [dostęp 2023-05-29]. (ang.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.accipi1.01 [dostęp 2024-08-08] (ang.), Aquila.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-15]. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Hieraaetus [dostęp 2022-01-13] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Butaetus [dostęp 2022-01-13] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Harpagornis [dostęp 2022-10-30] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Anomalaetus [dostęp 2022-01-13] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Micraetus [dostęp 2022-01-13] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Afraetus [dostęp 2022-01-13] .
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (wersja: 2004-04-07). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-08-08].
↑ Two new radiocarbon ages for Haast’s eagle (Hieraaetus moorei) (Aves: Accipitridae) and comments on the eagle’s past distribution and possible survival into the 19^th century. „Notornis”. 68, s. 278–282, 2021. (ang.).

Bibliografia

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[5] Młodszy homonim Micraetus Bertoni, 1901 (Accipitridae).

[6] Nowa nazwa dla Micraetus Roberts, 1922.

[Kaup-1] J.J. Kaup: Classification der Säugethiere und Vögel. Darmstadt: C.W. Leske, 1844, s. 120. (niem.).

[Blyth-2] E. Blyth. Notices and Descriptions of various New or Little Known species of Birds. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 14 (1), s. 174, 1845. (ang.).

[haa-3] J.F.J. von Haast. Notes on Harpagornis Moorei, an Extinct Gigantic Bird of Prey, containing Description of Femur, Ungual Phalanges, and Rib. „Transactions and proceedings of the New Zealand Institute”. 4, s. 192, 1872. (ang.).

[Roberts1922-4] A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 208, 1922. (ang.).

[Roberts1924-7] A. Roberts. Classification of S. African birds. Some additional notes. „Annals of the Transvaal Museum”. 10 (2), s. 80, 1924. [dostęp 2023-05-29]. (ang.).

[Winkler&inni-8] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.accipi1.01 [dostęp 2024-08-08] (ang.), Aquila.

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-15]. (ang.).

[10] The Key to Scientific Names ↓, Hieraaetus [dostęp 2022-01-13] .

[11] The Key to Scientific Names ↓, Butaetus [dostęp 2022-01-13] .

[12] The Key to Scientific Names ↓, Harpagornis [dostęp 2022-10-30] .

[13] The Key to Scientific Names ↓, Anomalaetus [dostęp 2022-01-13] .

[14] The Key to Scientific Names ↓, Micraetus [dostęp 2022-01-13] .

[15] The Key to Scientific Names ↓, Afraetus [dostęp 2022-01-13] .

[Mielczarek&Kuziemko-16] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (wersja: 2004-04-07). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-08-08].

[hol-17] Two new radiocarbon ages for Haast’s eagle (Hieraaetus moorei) (Aves: Accipitridae) and comments on the eagle’s past distribution and possible survival into the 19^th century. „Notornis”. 68, s. 278–282, 2021. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[b]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]