Imagine (singel Johna Lennona)

Imagine – ballada rockowa^[1] napisana i nagrana przez Johna Lennona, umieszczona na albumie o tym samym tytule. Singiel wydany został w 1971.

Piosenka została napisana w marcu 1971 podczas wojny w Wietnamie. Lennon opisał piosenkę jako „kampanię reklamową pokoju”^[2]. Piosenka stała się hymnem protestacyjnym przeciwko wojnie i trwałym symbolem nadziei^[2]. Album Imagine ukazał się po burzliwym okresie, w którym Lennon i Yoko Ono zorganizowali serię protestów bed-in skierowanych przeciwko wojnie w Wietnamie, które przykuły uwagę świata. Para odwiedziła również katedrę w Coventry, aby zasadzić żołędzie w demonstracji na rzecz pokoju w miejscu, które zostało zbombardowane podczas II wojny światowej^[2].

W notatkach Ono do albumu napisano, że „»Imagine« zostało stworzone z ogromną miłością i troską o dzieci na całym świecie”^[2]. Po premierze utworu Lennon powiedział, że świat jest zbyt skupiony na drobiazgach i „rzeczą, o której powinniśmy mówić, jest przemoc, która ma miejsce w tym społeczeństwie”^[2].

Utopijna piosenka napisana przez Lennona jest antyreligijna, antynacjonalistyczna, niekonwencjonalna i antykapitalistyczna^[3][4], przypominająca komunizm^[5], bądź przypominająca Manifest Komunistyczny^[6]. Do jej napisania zainspirował Lennona dwuwiersz Yoko Ono z jej książki pt. „Grapefruit”: Imagine the clouds dripping, dig a hole in your garden to put them in (pol. Wyobraź sobie, jak kapią chmury, wykop w ogródku dziurę, aby je tam wsadzić)^[7].

Piosenka stała się hymnem pacyfistów^[3].

W 2004 utwór został sklasyfikowany na trzecim miejscu listy 500 utworów wszech czasów czasopisma „Rolling Stone”^[8].

Cytat z piosenki – „Nad nami tylko niebo” – stał się mottem portu lotniczego Liverpool-John Lennon.

Do tekstu piosenki nawiązuje powstały w 2007 pomnik Imagine Peace Tower na islandzkiej wyspie Viðey w pobliżu Reykjavíku, zaprojektowany przez Yoko Ono^[9].

John Lennon nie był klasycznym hippisem w sensie ścisłego przynależenia do ruchu hippisowskiego, ale jego działalność artystyczna, polityczna i społeczna w latach 60. i 70. XX wieku miała wiele wspólnego z ideałami tego ruchu. Można go uznać za ikonę kultury ruchu hippisowskiego. Lennon podzielał wiele wartości ruchu hippisowskiego, takich jak pokój, miłość, antymilitaryzm i sprzeciw wobec establishmentu, a jego piosenki i publiczne działania często odzwierciedlały te idee. Wraz z Yoko Ono angażował się w liczne protesty przeciwko wojnie w Wietnamie i inne działania pokojowe. Organizowali akcje, takie jak Bed-In for Peace, które były charakterystyczne dla kontrkultury lat 60. i 70^[10]. „Imagine” jest utworem, który wpisuje się w wartości ruchu hippisowskiego. Piosenka wyraża pragnienie świata pełnego pokoju, jedności i braku podziałów, co było centralnym punktem ideologii hippisów. „Imagine” stał się hymnem dla wielu ludzi pragnących zmiany społecznej i politycznej, podobnie jak wiele innych utworów związanych z ruchem hippisowskim. Piosenka była i jest często grana na wydarzeniach promujących pokój i jedność^[2].

Kilka wierszy z książki Yoko Ono Grapefruit z 1964 zainspirowało Lennona do napisania tekstu do „Imagine”^[11] – w szczególności jeden (który wytwórnia Capitol Records zamieściła na tylnej okładce oryginalnej płyty LP Imagine) zatytułowany "Cloud Piece", brzmiący: "Wyobraź sobie, że chmury kapią, wykop dziurę w swoim ogrodzie, aby je tam umieścić"^[12]. Lennon później powiedział, że kompozycja powinna być przypisana jako piosenka Lennon/Ono. Wiele z niej – tekst i koncept – pochodziło od Yoko, ale artysta „w tamtych czasach był trochę bardziej egoistyczny, trochę bardziej macho, i w pewien sposób pominął jej wkład, ale pochodziło to prosto z książki »Grapefruit«^[13]. Zapytany o znaczenie piosenki podczas wywiadu w grudniu 1980 z Davidem Sheffem dla magazynu „Playboy”, Lennon powiedział, że Dick Gregory podarował Ono i jemu chrześcijański modlitewnik, który zainspirował go do stworzenia konceptu „Imagine”.

Pod wpływem zarówno "Cloud Piece", jak i modlitewnika podarowanego mu przez Gregory'ego, Lennon napisał coś, co autor John Blaney opisał jako "humanistyczny pean dla ludzi"^[13]. Blaney napisał: "Lennon twierdzi, że globalna harmonia jest w zasięgu ręki, ale tylko jeśli odrzucimy mechanizmy kontroli społecznej, które ograniczają ludzki potencjał"^[16]. David Fricke z Rolling Stone skomentował: "[Lennon] nawołuje do jedności i równości opartej na całkowitej eliminacji współczesnego porządku społecznego: granic geopolitycznych, zorganizowanej religii, [i] klas ekonomicznych"^[17].

Lennon stwierdził: „»Imagine«, które mówi: »Wyobraź sobie, że nie ma już religii, nie ma kraju, nie ma polityki«, to w zasadzie Manifest Komunistyczny, chociaż nie jestem szczególnie komunistą i nie należę do żadnego ruchu”^[16]. W wywiadzie dla New Musical Express (NME) dodał: „Nie ma prawdziwego państwa komunistycznego na świecie; musisz to zrozumieć. Socjalizm, o którym mówię... [to] nie sposób, w jaki zrobiłby to jakiś głupi Rosjanin, czy Chińczyk. To może im odpowiadać. Nam, my powinniśmy mieć miły... brytyjski socjalizm”^[16]. Ono opisała przekaz tekstu „Imagine” jako „dokładnie to, w co wierzył John: że wszyscy jesteśmy jednym krajem, jednym światem, jednym ludem^[18]”. Magazyn Rolling Stone opisał teksty Lennona jako „22 linie pełne gracji, prosto wyrażonej wiary w moc świata, zjednoczonego w celu, aby się naprawić i zmienić”^[18].

Wydany przez Apple Records w Stanach Zjednoczonych w październiku 1971 roku „Imagine” stał się najlepiej sprzedającym się singlem w solowej karierze Lennona^[19]. Zadebiutował na trzecim miejscu listy Billboard Hot 100^[20] i osiągnął numer jeden w Kanadzie na krajowej liście przebojów singli RPM, pozostając tam przez dwa tygodnie. Po wydaniu tekst piosenki zdenerwował niektóre grupy religijne, zwłaszcza wers: "Imagine there's no heaven" („Wyobraź sobie, że nie ma nieba”).^[21] Zapytany o piosenkę podczas jednego z ostatnich wywiadów Lennon powiedział, że uważa ją za równie mocną kompozycję, jak każda inna, którą napisał z Beatlesami^[18]. Opisał znaczenie piosenki i wyjaśnił jej komercyjny urok: „Antyreligijny, antynacjonalistyczny, antykonwencjonalny, antykapitalistyczny, ale ponieważ jest pokryty lukrem, jest akceptowany… Teraz rozumiem, co musisz zrobić. przesłanie polityczne z odrobiną miodu.”^[22] W liście otwartym do Paula McCartneya opublikowanym w Melody Maker Lennon powiedział, że „Imagine” to „„Working Class Hero” z lukrem dla konserwatystów takich jak Ty”.^[23] 30 listopada 1971 roku płyta Imagine LP osiągnęła pierwsze miejsce na brytyjskiej liście przebojów.^[24] Stała się najbardziej udanym komercyjnie i docenionym przez krytyków albumem w solowej karierze Lennona.^[25]

Wracając pamięcią do swojej przełomowej piosenki w wywiadzie, którego udzielił 5 grudnia 1980, John Lennon powiedział: „Nie jesteśmy pierwszymi, którzy mówią »Wyobraź sobie, że nie ma krajów« lub »Daj szansę pokojowi«, ale niesiemy tę pochodnię, jak pochodnię olimpijską, przekazując ją z ręki do ręki, sobie nawzajem, każdemu krajowi, każdemu pokoleniu... i to jest nasze zadanie. Nie żyć według czyjegoś pomysłu na to, jak powinniśmy żyć – bogaci, biedni, szczęśliwi, nieszczęśliwi, uśmiechnięci, nieuśmiechnięci, noszący odpowiednie dżinsy, nienoszący odpowiednich dżinsów”^[2].

W notatkach Ono do albumu napisano, że »Imagine« zostało stworzone z ogromną miłością i troską o dzieci na całym świecie”^[2]. Kiedy wydano „Imagine”, Lennon powiedział, że świat jest zbyt skupiony na drobiazgach i „rzeczą, o której powinniśmy mówić, jest przemoc, która ma miejsce w tym społeczeństwie”^[2].

Rolling Stone opisał „Imagine” jako "największy muzyczny dar Lennona dla świata", chwaląc "spokojną melodię; delikatną progresję akordów; oraz to zachęcające, czteronotowe [pianowe] wprowadzenie". Robert Christgau nazwał to "zarówno hymnem dla Movement, jak i piosenką miłosną dla jego żony, celebrującą jednocześnie Yokoizm i Markuzizm". Record World stwierdził, że była to "być może [najpiękniejsza] kompozycja Lennona do tej pory".

Zawarte w wielu rankingach piosenek, w 1999 BMI uznało "Imagine" za jedną ze 100 najczęściej wykonywanych piosenek XX wieku. W tym samym roku utwór otrzymał Grammy Hall of Fame Award oraz został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame jako jedna z 500 piosenek, które ukształtowały rock and roll. Piosenka zajęła 23. miejsce na liście najlepiej sprzedających się singli wszech czasów w Wielkiej Brytanii w 2000. W 2002 brytyjskie badanie przeprowadzone przez Guinness World Records British Hit Singles Book uznało „Imagine” za drugi najlepszy singiel wszech czasów, zaraz za "Bohemian Rhapsody" zespołu Queen. Gold Radio umieściło piosenkę na trzecim miejscu na swojej liście "Gold's greatest 1000 hits".

Rolling Stone umieścił "Imagine" na trzecim miejscu na swojej liście "500 największych piosenek wszech czasów", opisując ją jako "trwały hymn ukojenia i nadziei, który przeprowadził nas przez ekstremalny smutek, od szoku po śmierci Lennona w 1980 po niewyobrażalny horror 11 września. Teraz niemożliwe jest wyobrażenie sobie świata bez »Imagine«, i potrzebujemy jej bardziej niż on kiedykolwiek marzył". Mimo tego sentymentu, Clear Channel Communications umieściła piosenkę na swojej liście "nie grać" po 11 września 2001.

1 stycznia 2005 Canadian Broadcasting Corporation nazwała "Imagine" najlepszą piosenką ostatnich 100 lat, wybraną przez słuchaczy w programie 50 Tracks. Piosenka zajęła 30. miejsce na liście 365 Songs of the Century Recording Industry Association of America, które mają największe znaczenie historyczne. W przeprowadzonym w grudniu 2005 przez Virgin Radio badaniu ulubionych piosenek w Wielkiej Brytanii „Imagine” zajęło pierwsze miejsce w głosowaniu słuchaczy. 12 września 2006 „Imagine” została okrzyknięta najlepszą piosenką wszech czasów w australijskim programie 20 to One w Nine Network. 11 lipca 2009 słuchacze wybrali ją na 11. miejsce w rankingu Triple J Hottest 100 Of All Time.

Były prezydent USA Jimmy Carter powiedział: „W wielu krajach na całym świecie - moja żona i ja odwiedziliśmy około 125 krajów – słychać piosenkę Johna Lennona »Imagine« niemal na równi z hymnami narodowymi”. 9 października 2010, w rocznicę 70. urodzin Lennona, Liverpool Singing Choir wykonał „Imagine" wraz z innymi piosenkami Lennona podczas odsłonięcia John Lennon Peace Monument w Chavasse Park w Liverpoolu. Producent Beatlesów George Martin chwalił solową twórczość Lennona, szczególnie wyróżniając tę kompozycję, którą nazwał swoją „ulubioną piosenką ze wszystkich”. Krytyk muzyczny Paul Du Noyer opisał „Imagine” jako „najbardziej czczoną” post-Beatlesową piosenkę Lennona. Autorzy Ben Urish i Ken Bielen nazwali ją "najbardziej wywrotową piosenką popową, która osiągnęła status klasyki”. Fricke skomentował: „»Imagine« to subtelnie kontrowersyjna piosenka, największe połączenie osiągnięć Lennona jako balladzisty i agitatora”.

Urish i Bielen skrytykowali muzykę instrumentalną piosenki jako zbyt sentymentalną i melodramatyczną, porównując ją do muzyki z okresu przed rockiem i opisując melodię wokalną jako powściągliwą. Według Blaneya, teksty Lennona opisują hipotetyczne możliwości, które nie oferują praktycznych rozwiązań; teksty, które są czasem niejasne i sprzeczne, prosząc słuchacza o porzucenie systemów politycznych, jednocześnie zachęcając do systemu podobnego do komunizmu. Autor Chris Ingham wskazał na hipokryzję Lennona, milionera rockmana mieszkającego w rezydencji, zachęcającego słuchaczy do wyobrażenia sobie życia bez posiadłości, co odzwierciedlił Elvis Costello w swoim singlu „The Other Side of Summer” z 1991. Inni argumentują, że Lennon miał na celu zainspirowanie słuchaczy do wyobrażenia sobie, jak świat mógłby wyglądać bez posiadłości, a nie jako wyraźne wezwanie do ich rezygnacji. Blaney skomentował: „Lennon wiedział, że nie ma nic konkretnego do zaoferowania, więc zamiast tego oferuje marzenie, koncepcję do zbudowania”.

Blaney uznał piosenkę za pełną sprzeczności, stwierdził: „Jej hymnowa oprawa komponuje się niewygodnie z prośbą autora, abyśmy wyobrazili sobie świat bez religii”. Urish i Bielen opisali "świat marzeń" Lennona bez nieba ani piekła jako wezwanie do „stworzenia najlepszego świata, jaki możemy tutaj i teraz, ponieważ to jest wszystko, co jest lub będzie”. W ich opinii, "ponieważ proszeni jesteśmy jedynie o wyobrażenie – grę »co by było, gdyby«, Lennon może uniknąć najostrzejszej krytyki". Ringo Starr bronił tekstów piosenki podczas wywiadu z Barbarą Walters w 1981, stwierdzając: „[Lennon] powiedział »wyobraź sobie«, to wszystko. Po prostu »wyobraź to sobie«”.

Współpracownicy Stereogum, Timothy i Elizabeth Bracy, nie umieścili "Imagine" jako jednej z 10 najlepszych solowych piosenek Lennona, mówiąc: "Niesamowita umiejętność Lennona do pisania zapadających natychmiast w pamięć hooków spotyka się bezpośrednio z jego okazjonalną skłonnością do propagandy w 'Imagine', co skutkuje melodią, którą wszyscy mogą zaśpiewać, nawet jeśli wielu nie może uwierzyć w banałowość tekstów. To kolejny dowód, że Lennon jest mistrzem rzemiosła, ale niekoniecznie oznacza, że jest to wielka piosenka lub taka, która dobrze się zestarzała poza swoim okresem."

Rankiem po atakach w Paryżu w listopadzie 2015 niemiecki pianista Davide Martello przywiózł fortepian na ulicę przed Bataclan, gdzie poprzedniej nocy zastrzelono 89 uczestników koncertu, i wykonał instrumentalną wersję „Imagine”, aby uczcić ofiary ataków; wideo z jego występu stało się popularne. To skłoniło Katy Waldman ze Slate do zastanowienia się, dlaczego piosenka "Imagine" stała się tak często wykonywana jako odpowiedź na tragedię. Oprócz ogólnej popularności, zauważyła jej muzyczną prostotę, tonację C-dur, "najprostszą i najmniej skomplikowaną tonację, bez żadnych krzyżyków ani bemoli" z wyjątkiem jednego fragmentu z "żarliwym akordem wielkiego siódmego, który pozwala na niewielki udział E-moll w tonacji". Ta partia fortepianu, „delikatna jak kołysanka”, stanowi podstawę tekstu, który – jak mówi Waldman – „należy do tradycji hymnów lub pieśni duchowych, które wizualizują chwalebne życie pozagrobowe, nie przepowiadając żadnego natychmiastowego końca cierpień na ziemi”. To zrozumienie jest również wzmocnione przez kontekst historyczny samej gwałtownej śmierci Lennona, "przypominając nam, że wszechświat może zniszczyć idealistycznych ludzi". Ostatecznie piosenka "uchwyca kruchość naszej nadziei po gwałtownym lub destrukcyjnym wydarzeniu ... [ale] również ujawnia jej wytrwałość."

W czerwcu 2017 National Music Publishers Association przyznała "Imagine" Centennial Song Award i uznała pragnienie Lennona, aby dodać Yoko Ono jako współautorkę piosenki.

"Imagine" została wybrana przez Bibliotekę Kongresu do zachowania w National Recording Registry w 2023.

26 lipca 2024 podczas ceremonii otwarcia Letnich Igrzysk Olimpijskich w Paryżu utwór wykonała Juliette Armanet. Polski komentator sportowy Przemysław Babiarz w trakcie transmisji ceremonii w TVP skrytykował utwór „Imagine”, mówiąc: „Świat bez nieba, narodów i religii. To jest wizja pokoju, który ma wszystkich ogarnąć. To jest wizja komunizmu, niestety”; za te słowa kolejnego dnia został zawieszony w obowiązkach służbowych^[26].