Józef Cyppek

Ten artykuł należy dopracować:

od 2023-03 → zweryfikować treść i dodać przypisy,
→ napisać artykuł w sposób neutralny.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Józef Cyppek (ur. 20 sierpnia 1895^[1] w Opolu^[2][3], zm. 3 listopada 1952) – polski morderca, zwany Rzeźnikiem z Niebuszewa. Skazany na karę śmierci (wyrok wykonano). Udowodniono mu zabójstwo jednej kobiety – sąsiadki Ireny Jarosz^[3], przyjęła się jednak teoria (określana jako legenda miejska^[4]) przypisująca mu także szereg innych zbrodni.

Józef Cyppek urodził się w Opolu^[3] w 1895^[3][5]. Jego matka była Polką, a ojciec Niemcem. On sam uważał się za Niemca^[5]. Z zawodu był ślusarzem^[3]. Od wybuchu I wojny światowej pracował jako ślusarz na kolei^[3]. W roku 1915 został powołany do wojska. W czasie służby wojskowej otrzymał dwa odznaczenia. W 1917 został ciężko ranny i amputowano mu prawą nogę na wysokości kolana^[5]. Dwa lata spędził w szpitalach. W tym czasie został członkiem Komunistycznej Partii Niemiec^[3][5]. Używał protezy nogi.

Do Szczecina przyjechał w 1952 roku. Najpierw mieszkał przy ulicy Wawrzyniaka^[3], później (też w 1952 roku) został przesiedlony^[3] do budynku przy ulicy Wilsona 7 (dzisiejsza Niemierzyńska 7)^[3]. Zajmował mieszkanie na parterze. Początkowo przez kilka dni mieszkał z młodym blondynem, o którym mówił, że to jego syn. Później chłopaka już nie widziano^[2]. Pracował jako ślusarz w zajezdni tramwajowej Pogodno^[2].

Józef Cyppek był niskiego wzrostu – miał 158 cm^[2], krępej i przysadzistej budowy^[3][2]. Miał duże dłonie, o czym świadczy odbitka linii papilarnych kciuka w policyjnych aktach^[3][6].

Nie jest jasne do końca pochodzenie Cyppka. Doskonale mówił w języku niemieckim, natomiast w aktach więziennych napisano, że obywatelstwo i narodowość miał polskie^[3][2]. Warto dodać, że pojawia się również informacja, że Cyppek pod pachą miał wytatuowaną swastykę^[7].

Do zbrodni doszło 11 września 1952 roku^[3]. Cyppek zwabił sąsiadkę, 20-letnią^[2] Irenę Jarosz, do swojego mieszkania i zabił ją uderzając młotkiem w głowę^[2]. Do Ireny Jarosz przyszła na wcześniej umówioną wizytę koleżanka z dawnej pracy – Zofia S. Zawsze gdy się spotykały, jedna na drugą czekała. Tym razem było inaczej^[2]. Zofia S. zastała otwarte mieszkanie^[2]. Kobieta przez około dwie godziny czekała na Irenę. Około 18:30^[3] wrócił 25-letni^[2] mąż ofiary. Zauważył, że w domu brakowało pierzyny, koca, prześcieradła, garnituru i zegarka^[3]. Zaniepokojony nieobecnością żony obszedł sąsiadów, zachodząc też do Cyppka^[2]. Tam zauważył sukienkę Ireny^[2], a przez okno dostrzegł swoją pierzynę. Zgłosił sprawę milicji. Funkcjonariusze po przybyciu nie zastali sprawcy, był on wtedy w kinie. Po powrocie Cyppka do domu zatrzymali go i weszli do mieszkania.

Od kilku lat w Szczecinie krążyły pogłoski o grasującym seryjnym mordercy i wśród mieszkańców panowała atmosfera strachu^[8].

W czasie dochodzenia Cyppek zeznał, że głowę utopił w pobliskim jeziorze Rusałka^[3]. Twierdził, że chciał sypiać z sąsiadką, a ona nie chciała mu się oddać^[3]. Na pytanie, dlaczego poćwiartował zwłoki, odpowiadał, że chciał je wynieść w kawałkach^[3]. W czasie dochodzenia milicjanci znaleźli w mieszkaniu również inne sukienki nienależące do Ireny Jarosz, buty damskie, majteczki i ubrania dziecięce^[3]. Sprawca posiadał również książkę lekarską w języku niemieckim. W sprawie książki twierdził, że używał jej prywatnie do studiowania. Nie ma w źródłach informacji o dziecięcych ubrankach.

O Cyppku krążyły różne pogłoski. Kasjerka z kina naprzeciwko rzekomo „naganiała” do niego dzieci, którym zabrakło pieniędzy do biletu. Mówiła im, że da on dzieciom brakującą część pieniędzy^[2]. Cyppek rzekomo dzieci zabijał, a poćwiartowane zwłoki wywoził do opuszczonego gmachu magazynów, późniejszej Wyższej Szkoły Rolniczej (dzisiaj jest to Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny)^[3][2]. Cyppek przerabiał tam ciała na produkty jadalne. Nie zostało do końca ustalone, co z nimi robił, wiadomo jednak, że na pobliskim bazarze sprzedawał bigos własnej produkcji^[2]. W tych trudnych, powojennych latach mięso było towarem deficytowym^[8].

W toku śledztwa wypuszczono wodę z jeziora Rusałka. Rzekomo odnaleziono w nim od kilku do kilkunastu czaszek ludzkich, w przeważającej części dziecięcych^[2].

Proces – w trybie doraźnym – trwał tylko kilka dni. Za zabójstwo Ireny Jarosz, 17 września 1952 roku Cyppek został skazany na karę śmierci^[3]. Prosił Prezydenta RP Bolesława Bieruta o ułaskawienie, ale Prezydent nie zastosował prawa łaski^[3]. Józef Cyppek został stracony 3 listopada 1952 roku o godzinie 17:45^[3]. Pochowany potajemnie na cmentarzu Centralnym w Szczecinie^[1].

W mieszkaniu, które zajmował Cyppek, przez wiele lat nikt nie chciał zamieszkać^[2]. Lokal początkowo stał pusty, później zrobiono tam schowek i miejsce na toalety. Część lokalu przydzielono do sąsiedniego mieszkania, następnie mieścił się tam zakład szewski^[2].

W roku 2012 powstał amatorski film fabularny na kanwie tamtejszych wydarzeń pt. Wilsona 7, w reżyserii szczecińskiego studenta, Jakuba Borunia^[9]. W 2018 roku metalowy zespół Okrütnik w oparciu o historię Józefa Cyppka stworzył utwór pt. Wrześniowe popołudnie Rzeźnika '52^[10]. W roku 2020 roku powstała książka Maxa Czornyja pt. Rzeźnik^[11]. Trzy lata później, nakładem wydawnictwa FILIA, ukazała się książka szczecinianina Przemysław Kowalewski pt. Kozioł^[12].