Język karibski
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | ok. 7430 (2009)[1] | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 4 poważnie zagrożony↗, 3 zdecydowanie zagrożony↗, 4 poważnie zagrożony↗, 3 zdecydowanie zagrożony↗, 2 wrażliwy↗ | ||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-2 | car | ||
| ISO 639-3 | car | ||
| IETF | car | ||
| Glottolog | gali1262 | ||
| Ethnologue | car | ||
| GOST 7.75–97 | кар 288 | ||
| WALS | car | ||
| SIL | CAR | ||
| Dialekty | |||
| Tyrewuju (Surinam), Aretyry (Surinam) | |||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język karibski (karib. Kari’nja, hiszp. Kariña, Cariña, ang. Carib, Galibi, niderl. Karaïeb) – język z grupy języków karibi, którym posługuje się lud Kalina zamieszkujący północną Amerykę Południową.
Podział geograficzny
[edytuj | edytuj kod]Ze względu na kontakt z najeźdźcami z Kari’nja, niektóre języki tych regionów wykazują wpływy leksykalne języka kari’nja, mimo że genetycznie należą do grupy arawackiej[2].
W surinamskim regionie Konomerume, w pobliżu rzeki Wajambo, mieszka około 349 osób; większość z nich identyfikuje się jako należących do grupy etnicznej Kari’nja. Dorośli znają język kari’nja na przynajmniej przyzwoitym poziomie. Dla osób powyżej 65 roku życia służy jako podstawowe narzędzie komunikacji; natomiast osoby w wieku od 45 do 65 lat używają go jedynie w rozmowach ze starszymi mieszkańcami lub starszymi członkami rodziny, a w większości sytuacji codziennych posługują się językami urzędowymi kraju: holenderskim i sranan tongo. Młodsi dorośli w wieku od 20 do 40 lat zwykle rozumieją język, ale nie posługują się nim aktywnie, a dzieci wiedzę na temat swojej mowy przyswajają dopiero w szkole[3].
Dialekty
[edytuj | edytuj kod]Dialekty karibskiego (z liczbą użytkowników w nawiasach)[4]
- karibski wenezuelski (1000)
- karibski gujański (2000)
- karibski zachodniosurinamski (500)
- karibski wschodnosurinamski (3000)
- W Surinamie funkcjonują dwa dialekty karibskiego: Aretyry spotykany w zachodnich i środkowych regionach kraju, oraz Tyrewuju używany przez większość surinamskich użytkowników karibskiego[5].
Alfabet
[edytuj | edytuj kod]W skład alfabetu wchodzi 15 liter: a, e, i, j, k, ', m, n, o, p, r, s, t, u, w, y[4].
Słownictwo
[edytuj | edytuj kod]W poszczególnych dialektach karibskiego można znaleźć słowa zaczerpnięte z języka dominującego na danym obszarze (Brazylia, Surinam, Gujana, Gujana Francuska). Na przykład surinamska odmiana kari’nja zawiera liczne pożyczki z niderlandzkiego i sranan tongo[5].
Przykładowe słownictwo
[edytuj | edytuj kod]| Współcz. karib. | |
|---|---|
| „dwa” | /oko/ |
| „kamień” | /topu/ |
| „pchła” | /siko/ |
| „góra” | /wipi/ |
| „siekiera” | /wïwï/ |
| „osoba” | /itoto/ |
| 'ten, który został zakopany’ | Ø-atoka-apo |
| 'ten, który spalił’ | i-tjoroty-ypo |
Niektóre z tych przykładów obrazują przypadki, w których e zostało zastąpione o we współczesnym karibskim[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Carib, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 (ang.).
- ↑ a b Spike Gildea: The Story of *ô in the Cariban Family. maj 2010. (ang.).
- ↑ Racquel-María Yamada: Training in the Community-Collaborative Context: A Case Study. University of Oklahoma, 2014. (ang.).
- ↑ a b Henk Courtz: A Carib Grammar and Dictionary. Magoria Books, 2008, s. 1. ISBN 0-9781707-6-8. [dostęp 2014-05-22]. (ang.).
- ↑ a b Eithne B. Carlin, Isabelle Léglise, Bettina Migge, Paul B. Tjon Sie Fat: In and Out of Suriname: Language, Mobility and Identity. BRILL, 2014-11-28. ISBN 978-90-04-28012-0. (ang.).