Język ma’ya

Nie mylić z: język maya.
Ma’ya
Obszar

Papua Zachodnia (Indonezja)

Liczba mówiących

4 tys. (2001)

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 6b zagrożony↗
Kody języka
ISO 639-3 slz
IETF slz
Glottolog raja1258, maya1282
Ethnologue slz
BPS 1042 3
WALS mya
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język ma’ya, także: sailolof, salawati, samate[1] – język austronezyjski używany w prowincji Papua Zachodnia we wschodniej Indonezji, w grupie wysp Raja Ampat.

Według danych z 2001 roku posługuje się nim 4 tys. osób[1]. Odnotowano, że stanowi lingua franca wysp Raja Ampat[2][3]. Wzrasta jednak użycie lokalnego malajskiego, zarówno w charakterze lingua franca, jak i języka ojczystego[4].

Wyróżnia się pięć dialektów: misool, salawati (z wysp Misool i Salawati), laganyan (legenyem[5]), wauyai i kawe (wszystkie trzy z wyspy Waigeo)[6][7]. Ethnologue (wyd. 23) wyodrębnia trzy ostatnie odmiany jako oddzielne języki[8]. Sama nazwa „ma’ya” nie jest znana wszystkim użytkownikom, wśród tubylców używane są różne określenia, czasem zależne od lokalizacji (bahasa Raja Ampat, bahasa Misol/Samate/Salawati)[6]. „Samate” to nazwa miejscowości (na Salawati), która była niegdyś głównym ośrodkiem politycznym wysp Raja Ampat. Odmiana wyspy Salawati to zatem dialekt o wyższym statusie i de facto standard języka ma’ya[3][9]. L. Arnold odrębnie rozpatruje dialekty związane z wnętrzem wyspy Salawati (tepin, wail, fiat, rajau, butlih, kawit), uznając je za odmiany osobnego języka salawati („maden”)[10][11].

Jego tonalny charakter wyróżnia go pośród języków austronezyjskich[12]. Geneza tej cechy nie została ustalona, być może jest to pozostałość po pierwotnym papuaskim podłożu językowym na wyspach Raja Ampat[13]. Alternatywna hipoteza zakłada, że wykształcił tony wskutek historycznych kontaktów z grupami papuaskimi[14]. System tonalny ma’ya, a także spokrewnionego języka matbat, przypomina ten znany z języka mpur (z półwyspu Ptasia Głowa)[15].

Według lokalnej tradycji ludność Ma’ya (zamieszkująca wyspy Waigeo, Salawati i Misool) wywodzi się z zachodniego Waigeo i przybyła z rejonu zatoki Kabui[16].

Potencjalnie zagrożony wymarciem, podobnie jak pozostałe rodzime języki Raja Ampat[17]. Intensywność użycia języka ma’ya i innych języków regionu różni się w zależności od wyspy i miejscowości. Na wyspie Misool, stosunkowo oddalonej od miasta Sorong, ma’ya stanowi rodzimy język kilku dużych wsi (Fafanlap, Lilinta, Gamta, Yellu, Waigama), przy czym w Yellu i Waigama (oraz w Harapan Baru) zaczął konkurować z lokalnym malajskim, do czego przyczynia się obecność ludności napływowej[18]. W niektórych wsiach na Salawati (Kalobo, Fiawat) doszło do obniżenia pozycji języków lokalnych i redukcji przekazu międzypokoleniowego, na korzyść wzrastającej roli malajskiego; w przypadku Kalobo sprzyja temu wieloetniczny charakter miejscowości[4].

Ma’ya (a w szczególności dialekt salawati) to najlepiej opisany spośród języków Raja Ampat[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Ma’ya, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2020-12-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
  2. ↑ Adelaar 1996 ↓, s. 707.
  3. ↑ a b van der Leeden 1983 ↓, s. 87.
  4. ↑ a b Remijsen 2001a ↓, s. 29–30.
  5. ↑ Barbara F. Grimes i inni, Listing of Austronesian languages, [w:] Darrell T. Tryon (red.), Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1995 (Trends in Linguistics. Documentation 10), s. 194, DOI: 10.1515/9783110884012.1.121, ISBN 978-3-11-088401-2, OCLC 868970232 (ang.).
  6. ↑ a b Remijsen 2001a ↓, s. 14.
  7. ↑ a b Remijsen 2001b ↓, s. 477.
  8. ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), South Halmahera-West New Guinea, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 23, Dallas: SIL International, 2020 [dostęp 2020-12-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-12] (ang.).
  9. ↑ van der Leeden 1993 ↓, s. 13.
  10. ↑ Laura Arnold: Salawati. laura-arnold.org. [dostęp 2024-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-08-09)]. (ang.).
  11. ↑ Arnold 2020 ↓, s. 28–32.
  12. ↑ Robert A. Blust, The Austronesian Languages, Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2009 (Pacific Linguistics 602), s. 190, 651, ISBN 978-0-85883-602-0, OCLC 320478203 [dostęp 2022-07-28] (ang.).
  13. ↑ Remijsen 2001a ↓, s. 119–120.
  14. ↑ Remijsen 2001a ↓, s. 104.
  15. ↑ Jelle Miedema, Ger Reesink, One Head, Many Faces: New Perspectives on the Bird’s Head Peninsula of New Guinea, Leiden: KITLV Press, 2004 (Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 219), s. 41, DOI: 10.1163/9789004454385, ISBN 978-90-04-45438-5, ISBN 978-90-67-18229-4, OCLC 1312159896 [dostęp 2022-07-28] (ang.).
  16. ↑ Remijsen 2001a ↓, s. 164.
  17. ↑ Remijsen 2001a ↓, s. 31.
  18. ↑ Remijsen 2001a ↓, s. 15.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • K. Alexander Adelaar, Contact languages in Indonesia and Malaysia other than Malay, [w:] Stephen A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon (red.), Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas: Vol I: Maps. Vol II: Texts, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1996 (Trends in Linguistics. Documentation 13), s. 695–711, DOI: 10.1515/9783110819724.2.695, ISBN 978-3-11-081972-4, OCLC 1013949454 (ang.).
  • Laura Arnold, Four undocumented languages of Raja Ampat, West Papua, Indonesia, [w:] Peter K. Austin (red.), Language Documentation and Description 17, London: EL Publishing, 2020, s. 25–43, DOI: 10.25894/ldd95 (ang.).
  • A.C. van der Leeden, Ma’ya: A Language Study: A Phonology, Jakarta: Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (LIPI) / Rijksuniversiteit Leiden, 1993 (LIPI-RUL 2A), ISBN 979-8258-01-0, OCLC 29305187 (ang.).
  • A.C. van der Leeden, Gale Maya. Phonology of a Tone Language of the Raja Ampat Islands, [w:] E.K.M. Masinambow (red.), Halmahera dan Raja Ampat sebagai kesatuan majemuk: studi-studi terhadap suatu daerah transisi, Jakarta: Lembaga Ekonomi dan Kemasyarakatan Nasional, Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (LEKNAS-LIPI), 1983 (Buletin LEKNAS. Vol. II. No. 2), s. 77–146, OCLC 23557257 (ang.).
  • Albert Clementina Ludovicus Remijsen, Word-prosodic Systems of Raja Ampat Languages, Utrecht: LOT, 2001a (LOT Dissertation Series 49), ISBN 978-90-76864-09-9, OCLC 55067520 [dostęp 2024-08-08] (ang.).
  • Bert Remijsen, Dialectal Variation in the Lexical Tone System of Ma’ya, „Language and Speech”, 44 (4), 2001b, s. 473–499, DOI: 10.1177/00238309010440040301, ISSN 0023-8309, PMID: 12162695 (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Język_ma’ya&oldid=75881213”