Języki mundajskie

Języki mundajskie, także munda lub języki kolaryjskie^[1] – grupa językowa skupiająca języki używane przez około 9 mln ludzi w środkowych i wschodnich Indiach i w Bangladeszu. Tworzą jednostkę systematyczną języków austroazjatyckich, zazwyczaj umieszczanych obok języków mon-khmerskich, a więc są spokrewnione z takimi językami Azji Południowo-Wschodniej, jak wietnamskim i khmerskim. Pochodzenie języków mundajskich jest nieznane, choć zazwyczaj przyjmuje się, że są to języki autochtoniczne i że ich kolebka znajduje się we wschodnich Indiach. Głównymi językami rodziny są języki santali, mundari i ho. Wywarły wpływ na inne języki subkontynentu – w tym języki indoaryjskie i drawidyjskie, same również ulegając ich silnym wpływom.

Rodzinę zazwyczaj dzieli się na dwie podrodziny: północnomundajską, języki której używane są na płaskowyżu Ćhota Nagpur w stanach Jharkhand, Chhattisgarh, Bengal i Orisa, oraz południowomundajskie, używane w środku stanu Orisa i wzdłuż granicy tegoż z Andhra Pradesh.

Użytkownicy języków północnomundajskich, z których najczęściej używanym językiem jest santali, stanowią dziewięćdziesiąt procent wszystkich użytkowników. Po santali, mundari i ho – pod względem liczby użytkowników – są korku i sora. Pozostałe języki mundajskie są używane w małych, odizolowanych społecznościach i są słabo znane.

Cechami charakterystycznymi języków mundajskich są: trzy liczby (pojedyncza, podwójna i mnoga), dwa rodzaje (ożywiony i nieożywiony), inkluzywny i ekskluzywny zaimek pierwszej osoby oraz używanie zarówno zrostków, jak i czasowników pomocniczych do wyrażenia czasu. W mundajskim systemie dźwiękowym, sekwencje spółgłosek są rzadkie, z wyjątkiem środków wyrazu. Oprócz języka korku, gdzie istnieje rozróżnienie między wysokim a niskim tonem, akcent jest przewidywalny.

Poniższa dwuczęściowa klasyfikacja Difflotha (1974) jest najczęściej cytowaną.

Języki mundajskie

• północnomundajskie
  • korku
  • cherwaryjskie
    • grupa cherwari: agarija, bidżori, koraku
    • grupa mundari: mundari, bhumidż, asuri, koda, ho, birhor
    • grupa santali: santali, mahali, turi
• południowomundajskie
  • charia-juang: charia, juang
  • koraput munda
    • grupa remo: gata (ga), bondo (remo), bodo gadaba (gutob)
    • grupa savara [sora-juray-gorum] : parengi (gorum), sora (savara), juray, lodhi

Nowa klasyfikacja Difflotha, z 2005 roku, przedstawia nieco bardziej złożony obraz:

Języki mundajskie

• mundajskie rdzeniowe
  • północnomundyjskie

język korku

cherwar

• • chari-juang
• koraput

W przeciwieństwie do obu klasyfikacji Difflotha, Gregory D. S. Anderson, w 2001, odrzuca grupę koraput i proponuje, na podstawie porównania morfologii, rozbicie prapołudniowomundajskiego na trzy siostrzane grupy: charia-juang, sora-gorum i gutom-remo-gta ʔ.

• Munda Languages. (2007). Routledge. ISBN 978-0-415-32890-6
• Anderson, Gregory D.S. (2001). A New Classification of South Munda: Evidence from Comparative Verb Morphology. „Indian Linguistics” 62:21–36.
• Anderson, G. D. S. (2007). The Munda verb: typological perspectives. Trends in linguistics, 174. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 978-3-11-018965-0
• Śarmā, D. (2003). Munda: sub-stratum of Tibeto-Himalayan languages. Studies in Tibeto-Himalayan languages, 7. New Delhi: Mittal Publicdations. ISBN 81-7099-860-3
• Śarmā, D. (2003). Munda: sub-stratum of Tibeto-Himalayan languages. Studies in Tibeto-Himalayan languages, 7. New Delhi: Mittal Publicdations. ISBN 81-7099-860-3
• Newberry, J. (2000). North Munda dialects. Victoria, B.C.: J. Newberry. ISBN 0-921599-68-4
• Newberry, J. (2000). North Munda hieroglyphics. [Victoria, B.C.]: J. Newberry. ISBN 0-921599-69-2
• Varma, S. (1978). Munda and Dravidian languages: a linguistic analysis. Hoshiarpur: Vishveshvaranand Vishva Bandhu Institute of Sanskrit and Indological Studies, Panjab University. 0CLC 25852225

• Języki munda. southasiabibliography.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-01)].