Jacek Bunsch

Jacek Bunsch

Jacek Bunsch (2011)
Data i miejsce urodzenia	14 listopada 1954 Kraków
Zawód	reżyser teatralny, pedagog
Lata aktywności	od 1980
Zespół artystyczny
Teatr Bagatela w Krakowie (1977–1979) Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1979–1980) Teatr Polski we Wrocławiu (1985–1989) Teatr Polski w Poznaniu (1990–1993) Teatr Muzyczny we Wrocławiu (1995–1999) Teatr Zagłębia w Sosnowcu (2002–2003) Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie (2003–2004) Teatr Miejski im. Witolda Gombrowicza w Gdyni (2004–2008)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Jacek Bunsch (ur. 14 listopada 1954 w Krakowie) – polski reżyser teatralny, pedagog, dyrektor Teatru Polskiego we Wrocławiu (1985−1989), Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie (2003−2004) oraz Teatru Miejskiego im. Witolda Gombrowicza w Gdyni (2004−2008). Wykładowca wrocławskiej filii Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie oraz Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu.

Ukończył filologię polską i teatrologię na Uniwersytecie Jagiellońskim (1978), później Wydział Reżyserii Dramatu krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego (1981). W okresie studiów pracował również jako dziennikarz, publikując m.in. w czasopiśmie „Teatr”^[1].

Debiutował w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie reżyserując w 1980 roku Odejście głodomora T. Różewicza. Od 1981 roku związany był z Teatrem Polskim we Wrocławiu, gdzie zrealizował szereg przedstawień, m.in. sztuki Witkacego Szewcy (1982), Oni, Janulka, córka Fizdejki, a także Historię W. Gombrowicza, Śmierć Dantona G. Büchnera, Dzieci Arbatu A. Rybakowa, Iwanowa A. Czechowa, adaptację Biesiady u hrabiny Kotłubaj W. Gombrowicza czy Gracza według F. Dostojewskiego^[2]. Spektakle te prezentowano także we Francji, Rosji i Hiszpanii.

W latach 1985−1989 był dyrektorem Teatru Polskiego we Wrocławiu^[3]. Po roku 1991 rozpoczął stałą współpracę z teatrami zagranicznymi (Dania, Czechy). W Danii m.in. w jednym z największych teatrów państwowych – Odense Teater(inne języki) wystawił Wariata i zakonnicę Witkacego, Iwonę, księżniczkę Burgunda Gombrowicza (1993)^[4] i Wesołe kumoszki z Windsoru Szekspira^[5]. Prowadził również wykłady w Det Fynske Kunstakademi(inne języki) w Odense.

Od roku 1990 podjął współpracę z Teatrem Polskim w Poznaniu, gdzie zrealizował m.in. Król umiera E. Ionesco, Jana Macieja Karola Wścieklicę Witkacego, powodzenie zdobył także jego Dekameron według G. Boccaccia (1994) zaprezentowany m.in. na Festiwalu Teatru Polskiego w Rydze. Później reżyserował w katowickim Teatrze Śląskim, wrocławskim Teatrze Współczesnym, w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu, teatrach w Kaliszu, Rzeszowie, Szczecinie i Gdyni. Realizował także spektakle Teatru Telewizji (Szalona lokomotywa^[6], Bobok, Gyubal Wahazar), jak również szereg programów edukacyjnych i muzycznych.

W sezonie 2003−2004 sprawował funkcję dyrektora artystycznego Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie^[7], zaś w latach 2004−2008 był dyrektorem Teatru Miejskiego im. W. Gombrowicza w Gdyni. Był pomysłodawcą i twórcą, a także dyrektorem trzech pierwszych edycji Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych R@Port^[8] odbywającego się w Gdyni od roku 2006 i mającego za zadanie prezentację najlepszych przedstawień z całej Polski opartych na najnowszych tekstach rodzimej dramaturgii^[9] oraz inicjatorem powstania Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej.

W krakowskim Teatrze Ludowym wystawił adaptację kontrowersyjnej powieści A. Burgessa Mechaniczna pomarańcza (2011). W latach 2010−2012 przygotował dwie inscenizacje sztuk Witkacego: Wariat i zakonnica oraz Wścieklica na festiwal „Witkacomania” w Nowym Teatrze w Słupsku^[10]. W roku 2015 powstała autorska adaptacja opowiadań W. Gombrowicza Pamiętnik Stefana Czarnieckiego w szczecińskim Teatrze Piwnica przy Krypcie^[11], a w roku 2017 odbyła się premiera adaptacji opowiadania Gombrowicza Tancerz mecenasa Kraykowskiego^[12] w Lubuskim Teatrze w Zielonej Górze. W roku 2019 wystawiono spektakl Oni w Teatrze Polskim w Szczecinie, pokazany podczas obchodów 80. rocznicy śmierci Witkacego^[13]. W roku 2022 reżyserował ponownie w Teatrze Polskim we Wrocławiu, inscenizując dramat J. Słowackiego Ksiądz Marek^[14].

W latach 2010−2014 był również wykładowcą w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej na Uniwersytecie Wrocławskim, od roku 2012 prowadzi wykłady w Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie (filia we Wrocławiu)^[15] oraz we wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1989), w roku 2022 Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego nadał mu Odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”^[16].

Syn malarki Krystyny Gruchalskiej (1920−2013) oraz grafika Franciszka Bunscha (ur. 1926). Bratanek scenografa Alego Bunscha (1925−1985), wnuk architekta Aleksandra Gruchalskiego (1894−1943) oraz malarza Adama Bunscha (1896−1969), prawnuk rzeźbiarza Alojzego Bunscha (1859−1916)^[17].

• 1983: Wrocław − Statuetka Aleksandra Fredry − nagroda wrocławskich krytyków teatralnych i Wrocławskiego Towarzystwa Przyjaciół Teatru dla przedstawienia Szewcy w reż. J. Bunscha, jako najwybitniejszego osiągnięcia i wydarzenia w życiu teatralnym Wrocławia^[18].
• 1986: Opole − XII Opolskie Konfrontacje Teatralne − wyróżnienie za opracowanie tekstu i reżyserię sztuki Janulka, córka Fizdejki S. I. Witkiewicza w Teatrze Polskim we Wrocławiu.
• 1987: Wrocław − Statuetka Aleksandra Fredry − nagroda wrocławskich krytyków teatralnych i Wrocławskiego Towarzystwa Przyjaciół Teatru dla przedstawienia Kandyd, czyli optymizm w reż. Macieja Wojtyszki jako najwybitniejszego osiągnięcia i wydarzenia w życiu teatralnym Wrocławia.
• 1991: Opole − XVII Opolskie Konfrontacje Teatralne − nagroda zespołowa dla aktorów i realizatorów spektaklu Biesiada u hrabiny Kotłubaj według Witolda Gombrowicza w Teatrze Polskim we Wrocławiu.
• 2002: Śląska Złota Maska dla przedstawienia Operetka Witolda Gombrowicza w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu.
• 2003: Kreaton – nagroda Towarzystwa Przyjaciół Teatru Zagłębia dla reżysera sezonu
• 2003: Śląska Złota Maska − w kategorii „najlepszy reżyser" − za reżyserię przedstawienia Ferdydurke według Witolda Gombrowicza w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu^[19].

• T. Różewicz, Odejście głodomora, Teatr im. J. Słowackiego, Kraków 1980^[7]
• S.I. Witkiewicz, Szewcy, Teatr Polski, Wrocław 1982
• S.I. Witkiewicz, Oni, Teatr Polski, Wrocław 1984
• W. Gombrowicz, Historia, Teatr Polski, Wrocław 1985
• S.I. Witkiewicz, Janulka, córka Fizdejki, Teatr Polski, Wrocław 1986
• G. Büchner, Śmierć Dantona, Teatr Polski, Wrocław 1988
• A. Rybakow, Dzieci Arbatu, Teatr Polski, Wrocław 1988
• W. Gombrowicz, Biesiada u hrabiny Kotłubaj, Teatr Polski, Wrocław 1990
• E. Ionesco, Król umiera, czyli ceremonie, Teatr Polski, Poznań 1991
• S.I. Witkiewicz, Wariat i zakonnica, Teatr Odense (Dania) 1992
• A. Miller, Czarownice z Salem, Teatr im. W. Bogusławskiego, Kalisz 1992
• W. Gombrowicz, Iwona, Teatr Odense (Dania) 1993
• G. Boccaccio, Dekameron, Teatr Polski, Poznań 1994
• F. Dürrenmatt, Wizyta starszej pani, Teatr im. W. Bogusławskiego, Kalisz 1994
• F. Dostojewski, Gracz, Teatr Polski Wrocław 1995
• B. Schulz, Xięga bałwochwalcza, Teatr Współczesny, Wrocław 1996
• W. Szekspir, Wesołe kumoszki z Windsoru, Teatr Odense (Dania) 1998
• W. Gombrowicz, Dziewictwo. Na kuchennych schodach, Teatr Śląski, Katowice 1998
• F. Kafka, Przemiana, Teatr Bez Sceny, Katowice 1999
• W. Gombrowicz, Operetka, Teatr Zagłębia, Sosnowiec 2001
• W. Gombrowicz, Ferdydurke, Teatr Zagłębia, Sosnowiec 2002
• S.I. Witkiewicz, Jan Maciej Karol Wścieklica, Teatr im. W. Siemaszkowej, Rzeszów 2003
• B. Schulz, Play-Schulz, Teatr Bez Sceny, Katowice 2003
• S. Mrożek, Tango, Teatr im. W. Siemaszkowej, Rzeszów 2004
• W. Gombrowicz, Ślub, Teatr Zagłębia, Sosnowiec 2004
• M. Cervantes, Don Kichote, Teatr im. W. Gombrowicza, Scena Letnia, Gdynia 2005
• Ch. Hampton, Niebezpieczne związki, Teatr im. W. Gombrowicza, Gdynia 2006
• S.I. Witkiewicz, Wariat i zakonnica, Teatr im. W. Gombrowicza, Gdynia 2006
• W. Gombrowicz, Pornografia, Teatr Zagłębia, Sosnowiec 2010
• A. Burgess, Mechaniczna pomarańcza, Teatr Ludowy, Kraków 2011
• S.I. Witkiewicz, Jan Maciej Karol Wścieklica, Festiwal „Witkacomania”, Nowy Teatr, Słupsk 2012
• W. Gombrowicz, Pamiętnik Stefana Czarnieckiego, Teatr Piwnica przy Krypcie, Szczecin 2015
• W. Gombrowicz, Tancerz mecenasa Kraykowskiego, Lubuski Teatr, Zielona Góra 2017
• S.I. Witkiewicz, Oni, Teatr Polski, Szczecin 2019
• W. Gombrowicz, Tancerz mecenasa Kraykowskiego, prezentacja online 2021^[20]
• J. Słowacki, Ksiądz Marek, Teatr Polski, Wrocław 2022^[21]

• Rekonstrukcje. Teatr Polski we Wrocławiu 1945–2011, tom 1, wyd. TP, Wrocław 2011, s. 58-60, 496-507. ISBN 978-83-930986-1-3
• Gombrowicz's Grimaces: Modernism, Gender, Nationality, red. E. Płonowska-Ziarek, State University of New York, 1998, s. 281.
• Teatr Witolda Gombrowicza, „Pamiętnik Teatralny”, r. LIII, z. 1-4 (209-212), IS PAN, Warszawa 2004, s. 364-365, 542-551.
• Kronika Witolda Gombrowicza, „Pamiętnik Teatralny”, r. LV, z. 1-4 (217-220), IS PAN, Warszawa 2006.
• JanuszJ. Degler JanuszJ., Witkacego portret wielokrotny, Warszawa: PIW, 2009, s. 194, ISBN 978-83-06-03214-7, OCLC 833517537 .
• K. Braun. Teatr polski 1939-1989. Semper, Warszawa 1994, s. 228. ISBN 83-85810-29-3
• KazimierzK. Braun KazimierzK., Kieszonkowa historia teatru polskiego, Lublin: Norbertinum, 2003, s. 255, 266, ISBN 83-7222-106-5, OCLC 830418016 .
• Dotknięci teatrem, czyli pół wieku Teatru Miejskiego im. W. Gombrowicza w Gdyni 1959/1960-2009/2010, MarzenaM. Szymik-Mackiewicz, Gdańsk: Wyd. słowo/obraz terytoria, 2010, s. 238-267, ISBN 978-83-7453-997-5, OCLC 750541133 .
• Jacek Bunsch [w:] Encyklopedia Wrocławia, red. J. Harasimowicz, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2006. ISBN 83-7384-561-5
• Jacek Bunsch, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2017-10-30] .
• Sygnowano: Bunsch - malarstwo, grafika, rzeźba, teatr, literatura, (katalog), Szczecin 2016, s. 22-24.
• J. Bończa-Szabłowski, Wielka planeta Bunsch, „Rzeczpospolita”, 22.04.2016, [dostęp 2017-10-30]
• J. Cieślak, Problem z własną tożsamością, „Rzeczpospolita”, 6.10.2017, [dostęp 2017-10-30]
• J. Bunsch, Zemsta porzuconej lalki. Scenografie Jadwigi Mydlarskiej-Kowal w teatrach dramatycznych, „Zeszyty Naukowe AST” 2020, nr 10, wyd. AST, Kraków 2020, s. 28-48. [dostęp 2020-07-17]
• S. Ryś, Teatr plastycznej metafory: scenografie Jadwigi Mydlarskiej-Kowal, Muzeum Śląskie, Katowice 2022, s. 21-59, 81-117. ISBN 978-83-65945-29-7

• Jacek Bunsch w bazie filmpolski.pl
• Jacek Bunsch, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-08] .
• Jacek Bunsch, biogram [w:] Dolnośląskość.pl
• Jacek Bunsch – portret w Dzienniku Teatralnym