Jan Chrystian Bockshammer
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
Jan Chrystian Bockshammer (ur. 27 maja 1733 w Cieszynie, zm. 13 listopada 1804 w Twardogórze) – ewangelicki pisarz, nauczyciel, tłumacz, wydawca, pastor i kaznodzieja.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem Jana Chrystiana, nauczyciela w cieszyńskiej szkole. Uczył się w Cieszynie, później (od roku 1752) studiował teologię na uniwersytecie w Jenie. Od 1757 roku nadworny kaznodzieja protestancki w Gośćcu (Goschnütz), od 1764 roku także pastor i senior w Twardogórze, gdzie m.in. poświęcił się pracy przekładczej i wydawniczej.
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Przetłumaczył liczne prace z języka niemieckiego na język polski i odwrotnie. Na język niemiecki przetłumaczył np. dzieła Samuela Dambrowskiego i Historię naturalną Królestwa Polskiego Remigiusza Ładowskiego.
Ważniejsze utwory
[edytuj | edytuj kod]- Erster Unterricht in dem christlichen Glauben, powst. przed rokiem 1770, wyd. 1772; także w jęz. polskim pt. Nauka o wierze oraz okolicznościowe kazania, wyd. 1770; wyd. 2 w roku 1774.
- Ueber den Tod der Frau Johanne Theodore Bockshammern, geb. Langern. Den 13 April 1772 / [Johann Christian Bockshammer, Pastor und Senior zu Festenberg. Im December 1773] : Brieg : gedruckt bey Johann Ernst Tramp
Przekłady
[edytuj | edytuj kod]- Sarganck: Historia pasyjna, wyd. 1765
- Ernest: Christliche Disciplin aus dem Lateinischen, wyd. 1773
- J. K. Lavater: Sittenbüchlein für das Gesinde, Wrocław 1773
- A. J. Pomorzkant: Rede bei dem Leichenbegängnisse des Durchlauchtigsten Fürsten und Herrn August Sulkowski... gehalten zu Reissen den 28-ten Febr. 1786. Aus dem Pohlnischen übersetzt..., Wrocław 1786
- R. Ładowski: Naturgeschichte des Königreichs Pohlen aus dem Pohlnischen übersetzt, Graz-Salzburg 1793.
Prace edytorskie
[edytuj | edytuj kod]- S. Dambrowski: (Postylla chrześcijańska, tj.) Kazania albo wykłady porządne świętych ewangeliej, wyd. 2, Brzeg 1772; wyd. następne: Brzeg 1789; Wrocław 1797; Brzeg 1798; Brzeg 1810; wyd. 6 Brzeg 1824
- Kancjonał zawierający w sobie pieśni chrześcijańskie..., na Śląsku zwyczajne... z starodawnych jako i świeżo przetłumaczonych i złożonych zebrane, Brzeg 1776; wyd. następne: "edycja wtora", Brzeg 1779; pt. Kancjonał zawierający w sobie pieśni chrześcijańskie porządkiem słusznym tak z starodawnych, jako i świeżo przetłumaczonych i złożonych zebrane, z przydatkiem modlitw, także z sumariuszem katechizmowym i rejestrami potrzebnymi..., Brzeg (1780); wyd. 6 Brzeg 1790; do roku 1848 – 19 edycji; przedmowę przedr.: Z. Florczak, L. Pszczołowska Ludzie Oświecenia o języku i stylu, t. 2, Warszawa 1958; w układzie kancjonału pomagali pastorzy: J. W. Zasadius (Sassadiusz) z Sycowa i J. Chuć (Kutsch) z Byczyny; Chuć przerobił ponadto kancjonał Bockshammera i wydał go pt. Pieśnioksiąg, czyli Kancjonał ewanielicki dla Boga czczenia, Brzeg brak roku wydania; wyd. 2 Oleśnica 1836.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Denina, Jacques-Marie-Charles: La Prusse littéraire sous Fréderic II. Tome premier. Berlin: Rottmann, 1790, s. 270.
- Biografický slovník Slezska a severní Moravy. Nová řada. Sv. 6 (18.). Ostrava: Ostravská univerzita, 2005, s. 19.
- Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 1, Cieszyn 1993, s. 41.
Literatura uzupełniająca
[edytuj | edytuj kod]- Wincenty Ogrodziński: Bockshammer Jan Chrystian. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 177–178. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0
- T. 4: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966, s. 251.