Jaskółka rudawa

Jaskółka rudawa
	Cecropis daurica
	(Laxmann, 1769)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	jaskółkowate
Podrodzina	jaskółki
Rodzaj	Cecropis
Gatunek	jaskółka rudawa
Synonimy
	Hirundo daurica Laxmann, 1769; Cecropis hyperythra (Blyth, 1849);
	Hirundo daurica Laxmann, 1769; Cecropis hyperythra (Blyth, 1849);
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; Zasięg występowania według IUCN lęgowiska występuje przez cały rok zimowiska zalatuje, sezonowość występowania niepewna
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jaskółka rudawa (Cecropis daurica) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny jaskółkowatych (Hirundinidae), zamieszkujący południową Europę, Bliski Wschód, południową, południowo-wschodnią i wschodnią Azję oraz północno-zachodnią, środkową i wschodnią Afrykę. Zimuje w strefie tropikalnej Afryki i Azji oraz w północnej Australii^[3]^[2]. Do Polski zalatuje sporadycznie – do 2021 roku stwierdzona 21 razy (łącznie obserwowano 23 osobniki)^[4].

Systematyka

Gatunek został opisany naukowo pod nazwą Hirundo daurica, obecnie klasyfikowany jest w rodzaju Cecropis^[5]^[6].

Systematyka gatunku C. daurica jest kwestią sporną. IOC wyróżnia 8 podgatunków^[5]^[6]:

C. daurica daurica (Laxmann, 1769) – jaskółka rudawa – północno-wschodni Kazachstan i Mongolia do południowo-środkowych Chin.
C. daurica japonica (Temminck & Schlegel, 1845) – południowo-wschodnia Syberia, Korea i Japonia do południowych Chin.
C. daurica nipalensis (Hodgson, 1837) – Himalaje do północnej Mjanmy.
C. daurica erythropygia (Sykes, 1832) – środkowe Indie.
C. daurica rufula (Temminck, 1835) – jaskółka śródziemnomorska – południowa Europa i północna Afryka na wschód do Iranu, Pakistanu i północno-zachodnich Indii.
C. daurica melanocrissus Rüppell, 1845 – jaskółka wyżynna – Etiopia i Erytrea.
C. daurica kumboensis (Bannerman, 1923) – Sierra Leone i zachodni Kamerun.
C. daurica emini (Reichenow, 1892) – południowo-wschodni Sudan, Uganda i Kenia do Malawi i północnej Zambii.

Handbook of the Birds of the World (HBW) wyróżnia dodatkowe 6 podgatunków^[2], pierwsze dwa z nich są przez IOC klasyfikowane jako osobne gatunki, a kolejne 4 jako podgatunki jaskółki modrogłowej Cecropis striolata^[5]:

C. daurica domicella (Heuglin, 1869) – jaskółka tropikalna – od Senegambii i Gwinei na wschód po południowo-zachodni Sudan, Sudan Południowy i południowo-zachodnią Etiopię.
C. daurica badia Cassin, 1853 – jaskółka malajska – Półwysep Malajski
C. daurica striolata (Schlegel, 1844) – jaskółka modrogłowa – Tajwan, Filipiny, Wielkie Wyspy Sundajskie, Małe Wyspy Sundajskie
C. daurica mayri (B.P. Hall, 1953) – północno-wschodni Bangladesz, północno-wschodnie Indie, północna Mjanma i południowe Chiny.
C. daurica stanfordi (Mayr, 1941) – Mjanma, Tajlandia, Laos, Kambodża, Wietnam
C. daurica vernayi (Kinnear, 1924) – południowa Mjanma i zachodnia Tajlandia

P. Mielczarek i M. Kuziemko w Kompletnej liście ptaków świata za osobne gatunki uznają jaskółkę modrogłową i jaskółkę malajską, ale do C. daurica zaliczają jeszcze jaskółkę cejlońską C. (d.) hyperythra (Blyth, 1849)^[6], którą IOC i HBW klasyfikują obecnie jako oddzielny gatunek^[5]^[7].

Morfologia

Wygląd: Brak dymorfizmu płciowego. Wierzch ciała czarny z metalicznym, niebieskim połyskiem, na karku i kuprze ciemnordzawe przepaski. Spód biało-rdzawy z ciemnym, podłużnym kreskowaniem. Młode o bledszym wierzchu i bardziej rdzawym spodzie.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 19 cm
rozpiętość skrzydeł 32 cm
masa ciała ok. 30 g

Ekologia

Biotop: Otwarte przestrzenie w pobliżu zbiorników wodnych i miejsc dogodnych do założenia gniazda.
Gniazdo: Na skalnych ścianach, w jaskiniach, na mostach, w tunelach i na ścianach budynków. Gniazdo zamknięte, podobne do gniazda oknówki, lecz o dłuższym tunelu wejściowym.

Jaja: Białe, w liczbie 3 do 6.
Wysiadywanie, pisklęta: Jaja wysiadywane są przez okres 14 do 16 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po 20 dniach.
Pożywienie: Owady chwytane w locie.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje jaskółkę rudawą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Organizacja BirdLife International w 2015 roku szacowała liczebność populacji europejskiej (wraz z Turcją) na 1 450 000 – 3 340 000 par lęgowych. Szacuje się, że liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 10–500 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny^[3]. IUCN (według stanu w grudniu 2022 roku) wykorzystuje opisane wyżej ujęcie systematyczne stosowane przez HBW, czyli za osobny gatunek uznaje tylko jaskółkę cejlońską C. (d.) hyperythra. Zalicza ją do kategorii najmniejszej troski, a trend liczebności jej populacji uznaje za stabilny^[8].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[9].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Hirundo daurica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-09-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Turner, A. & Kirwan, G.M.: Red-rumped Swallow (Cecropis daurica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-26].
↑ ^a ^b ^c Cecropis daurica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.
↑ ^a ^b ^c ^d F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-23]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Hirundinidae Rafinesque, 1815 - jaskółkowate - Swallows (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-06].
↑ del Hoyo, J., Collar, N. & Kirwan, G.M.: Sri Lanka Swallow (Cecropis hyperythra). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-26].
↑ Cecropis hyperythra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-01-23] (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy – jaskółka cejlońska. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Hirundo daurica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-09-05] (ang.).

[hbwa-2] Turner, A. & Kirwan, G.M.: Red-rumped Swallow (Cecropis daurica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-26].

[iucn-3] Cecropis daurica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[kf2021-4] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-23]. (ang.).

[mk-6] Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Hirundinidae Rafinesque, 1815 - jaskółkowate - Swallows (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-06].

[hbwa1-7] Hoyo, J., Collar, N. & Kirwan, G.M.: Sri Lanka Swallow (Cecropis hyperythra). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-26].

[iucn2-8] Cecropis hyperythra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-01-23] (ang.).

[9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]