Jean Vanier

Jean Vanier

Jean Vanier (2012)
Data i miejsce urodzenia	10 września 1928 Genewa
Data i miejsce śmierci	7 maja 2019 Paryż
Zawód, zajęcie	działacz społeczny i religijny
Narodowość	kanadyjska
Tytuł naukowy	doktor filozofii
Alma Mater	Institut catholique de Paris
Stanowisko	organizator wspólnot L’Arche
Wyznanie	katolickie
Rodzice	Georges Vanier, Pauline Vanier
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jean Vanier (ur. 10 września 1928 w Genewie, zm. 7 maja 2019 w Paryżu^[1]) – kanadyjski działacz społeczny i filantrop, organizator katolickich wspólnot religijnych L’Arche, w których opieką nad niepełnosprawnymi intelektualnie zajmują się dzielący z nimi życie pełnosprawni, współtwórca ruchu Wiara i Światło.

Był synem Georges’a Vaniera i Pauline Vanier, z d. Thompson^[2]. Miał czworo rodzeństwa: Thérèse (1923–2014), Georgesa (ur. 1925), Bernarda (ur. 1927) i Michela (ur. 1941)^[3]. Urodził się w Genewie, gdzie jego ojciec pracował jako członek kanadyjskiej delegacji wojskowej uczestniczącej w pracach Ligi Narodów^[4], od 1931 mieszkał z rodzicami w Londynie, od lata 1939 w Paryżu, gdzie jego ojciec od stycznia 1939 był posłem kanadyjskim^[5]. W lipcu 1940 wraz z rodzeństwem i babcią powrócił do Kanady (na pokładzie MS „Batory”), gdzie wkrótce dołączyli do niego rodzice^[6]. W Montrealu podjął naukę w Loyola High School^[6], ale w maju 1942 powrócił do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął naukę w Królewskiej Szkole Royal Navy w Dartmouth^[7]. Po ukończeniu szkoły w grudniu 1945 został członkiem załogi okrętu szkoleniowego HMS „Frobisher”^[8], po ukończeniu rejsu szkoleniowego został przydzielony do załogi HMS „Vanguard” w stopniu midszypmena^[9], od 1948 służył na kanadyjskim HMCS „Magnificent”^[10].

W 1950 opuścił służbę wojskową i przyłączył się do wspólnoty Woda Żywa, którą o. Thomas Philippe OP prowadził w Soisy-sur-Seine^[11]. W 1952 został po wyjeździe o. Philippe do Rzymu mianowany dyrektorem tej wspólnoty, w 1956 został odwołany z tego stanowiska^[12]. W latach 1956–1961 mieszkał m.in. w Bellefontaine, Crulai, Fatimie, od 1960 w Törbel w Szwajcarii i od wiosny 1961 w Paryżu^[13]. Pracował w tym czasie nad pracą doktorską Szczęście jako zasada i cel etyki arystotelesowskiej, którą w 1962 obronił w Institut Catholique w Paryżu^[10]. Następnie zaproponowano mu pracę wykładowcy etyki w St. Michael’s College Uniwersytetu w Toronto^[14], jednak prowadził wykłady tylko czasowo, nie zdecydował się na podjęcie stałej pracy i powrócił do Francji^[15].

Od 1964 zamieszkał w Trosly-Breuil, gdzie mieszkał o. Philippe. Tam dał początek wspólnocie L’Arche, której nazwa nawiązuje do biblijnej arki Noego^[16]. Początkowo mieszkał z dwoma niepełnosprawnymi intelektualnie mężczyznami, Raphealem Simim i Philippe’em Seuxem^[17]. W następnych miesiącach i latach zamieszkali w domu Arki kolejni mieszkańcy, zarówno osoby niepełnosprawne, jak i wolontariusze (tzw. asystenci)^[18]. Już w 1965 wspólnota liczyła ok. 50 osób i miała pod swoją opieką dwa domy (przejęła bowiem odpowiedzialność za likwidowany dom dla osób niepełnosprawnych)^[19], starając się połączyć wymagania profesjonalnej opieki medyczno-socjalnej z budowaniem wspólnoty o fundamencie chrześcijańskim^[20], w kolejnych latach kolejne domy wspólnoty powstawały na wszystkich kontynentach^[21]. W maju 2019 roku ruch obejmował 154 wspólnoty na całym świecie^[22].

Jean Vanier łączył kierowanie L’Arche z aktywną działalnością rekolekcyjną i odczytową na całym świecie^[23]. W 1971 zainicjował wraz z Marie-Hélène Mathieu ruch Wiara i Światło^[24]. W 1975 zrezygnował z funkcji koordynatora międzynarodowego L’Arche, od 1980 nie pełnił już we wspólnocie żadnych stanowisk^[25]. W dalszym ciągu mieszkał w domu wspólnoty w Trosly-Breuil, był aktywny publicznie, przypominał o konieczności zagwarantowania osobom z upośledzeniem umysłowym godnych warunków życia i należnego miejsca w społeczeństwie^[26], podkreślając, że chodzi nie tyle o „zajmowanie się” osobami niepełnosprawnymi, co wspólne życie z nimi^[27].

W 2015 uhonorowany Nagrodą Templetona^[28], a w 2016 r. wstęgą Komandora Orderu Legii Honorowej^[29]. Pochowany na cmentarzu w Trosly-Breuil^[30].

22 lutego 2020 r. kierownictwo L’Arche International poinformowało w komunikacie prasowym o wynikach dochodzenia, które na ich zlecenie przeprowadziła niezależna brytyjska organizacja GCPS w sprawie działalności Jeana Vaniera oraz jego związków z ojcem Thomasem Philippe’em, którego uważał za swojego duchowego mentora. Dochodzenie objęło lata 1970–2005 i ujawniło wiarygodne i spójne świadectwa sześciu dorosłych kobiet, z których każda poinformowała, że Jean Vanier, prowadząc podwójne życie^[31] nawiązał z nimi stosunki seksualne. Kobiety nie miały wzajemnie wcześniej żadnej wiedzy o sobie. Zgłosiły podobne fakty wykorzystywania seksualnego, manipulacji w sferze emocjonalnej. Relacje wywarły znaczący negatywny wpływ na ich życie osobiste i późniejsze relacje. Potwierdzono również podjęcie przez Jeana Vaniera pewnych dewiacyjnych, pseudomistycznych teorii i praktyk ojca Thomasa Philippe’a^[32][33]. Wśród wykorzystanych były wolontariuszki i siostry zakonne. Publikując komunikat, przedstawiciele L’Arche podkreślali, że wśród wykorzystywanych kobiet nie było niepełnosprawnych^[34].

• Anne-Sophie Constant: Jean Vanier. Biografia. Kraków: WAM, 2015. ISBN 978-83-277-1035-2.