Kępa Potocka (wyspa)

Kępa Potocka

Kępa Potocka na mapie z 1879 roku, pomiędzy Marymontem a Pelcowizną
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Akwen	Wisła
Położenie na mapie Warszawy Kępa Potocka
Położenie na mapie Polski Kępa Potocka
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Kępa Potocka
52°17′01″N 20°59′30″E/52,283611 20,991667
Multimedia w Wikimedia Commons

Kępa Potocka – zalądowiona na przełomie XIX i XX w. wyspa na Wiśle w Warszawie, następnie określenie części miasta.

Kępa Potocka to istniejąca do XIX w.^[1][2][3] lub początku XX w.^[4] kępa, czyli wyspa na rzece położona po lewej, zachodniej stronie Wisły, w sąsiedztwie Marymontu^[1]. Według mapy z 1879 roku mogła mieć maksymalnie ok. 2,1 km długości i ponad 400 m szerokości^[5]. Po zmianie nurtu rzeki i uzyskaniu połączenia z lądem stała się fragmentem terasy zalewowej^[1]. W miejscu dawnej odnogi powstało starorzecze Łacha Potocka^[1]. Według państwowego rejestru nazw geograficznych północna część wyspy wchodziła w skład dawnej wsi Ruda Ewansa^[6].

Nazwa wyspy wywodzi się od dawnej miejscowości Potok^[3].

Na mapie z 1918 roku wyspa dzieli się na trzy odrębnie nazwane części, od północy: Kępa Majoracka, Kępa Potocka i Kępa Rządowa^[7]. W dwudziestoleciu międzywojennym nazwy Kępa Potocka zaczęto używać także w kontekście obszarów położonych na zachód od Łachy Potockiej^[1]. Na niemieckiej mapie z 1941 roku, gdzie uwidoczniono stałe połączenie z lądem, dzieli się na dwie części − Kępę Potocką i Kępę Sopocką^[8].

W czasie powstania warszawskiego, w dniach 16–21 września 1944 roku, miały tu miejsce walki pomiędzy Niemcami a 6 Pułkiem 2 Dywizji Piechoty im. Dąbrowskiego ludowego Wojska Polskiego^[9]. Dokonał on desantu przez rzekę po zdobyciu Pragi^[9]. Operacja nie powiodła się, w jej wyniku zginęło 250 polskich żołnierzy, a zgrupowanie ewakuowano^[9].

W 1961 roku na części terenu, wzdłuż Łachy Potockiej, urządzono park Kępa Potocka, którego projektantami byli Karol Kozłowski i Elżbieta Jankowska^[1]. W latach 1964–1969 w sąsiedztwie, na południu, powstało osiedle Kępa Potocka składające się z czterech budynków mieszkalnych wielorodzinnych^[1][10]. W latach 1972–1975 ulicę Wybrzeże Gdyńskie włączono w Wisłostradę^[11]. W latach 1976–1981 wybudowano Trasę Toruńską wraz z mostem Grota Roweckiego^[12]. Od 1981 roku jej odcinek przebiegający m.in. nad Kępą Potocką nosi nazwę Armii Krajowej^[12]. Przy przecięciu z Wisłostradą tworzy węzeł drogowy o nazwie Wisłostrada^[13]. Oprócz tego obszar dawnej wyspy zajmują także tereny rekreacyjne, w tym zaplanowane pierwotnie dla klubu sportowego Spójnia Warszawa, oraz ogródki działkowe^[1]. W latach 2003–2004 pod adresem Wybrzeże Gdyńskie 4 wybudowano Centrum Olimpijskie, siedzibę Polskiego Komitetu Olimpijskiego^[14].

Leży na terenie warszawskich dzielnic Żoliborz (MSI: Marymont-Potok^[15]) i Bielany (MSI: Marymont-Ruda^[16])^[17].

Północna część obszaru dawnej wyspy znajduje się w otulinie rezerwatu przyrody Las Bielański^[18], a całość w granicach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu^[19]. Tereny nadrzeczne stanowią część obszaru Natura 2000 w ramach dyrektywy ptasiej – Dolina Środkowej Wisły^[20]. Na Kępie Potockiej rośnie topola czarna o obwodzie ponad 760 cm chroniona od 1976 roku jako pomnik przyrody^[21].

Zgodnie z badaniem z 2004 roku na Kępie Potockiej stwierdzono występowanie takich gatunków ptaków jak: łabędź niemy, kaczka krzyżówka, kuropatwa, dzięcioł białoszyi, jaskółka oknówka, słowik rdzawy, muchołówka żałobna, pełzacz leśny i gąsiorek^[22]. Tereny nadwiślańskie stanowią też siedlisko wielu ssaków^[23], występują m.in. jeż wschodni, kret, dziki królik, kuna leśna i sarna^[24]. Park Kępa Potocka porastają topole, wierzby, lipy i klony^[25].