Kazimierz Dobrowolski (socjolog)

Ten artykuł dotyczy socjologa Kazimierza Dobrowolskiego. Zobacz też: inne osoby nazywające się Kazimierz Dobrowolski.

Kazimierz Wojciech Dobrowolski

Data i miejsce urodzenia	20 grudnia 1894 Nowy Sącz
Data i miejsce śmierci	26 marca 1987 Kraków
profesor nauk socjologicznych
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1919
Habilitacja	1932
Profesura	1946
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Okres zatrudn.	1920 - 1965
Odznaczenia

Kazimierz Wojciech Dobrowolski (ur. 20 grudnia 1894 w Nowym Sączu, zm. 26 marca 1987 w Krakowie) – etnolog i socjolog polski, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Nauk; twórca podstaw metody integralnej w badaniach socjologicznych. Jego żona Maria Dobrowolska była znanym polskim geografem.

Był absolwentem Gimnazjum św. Jacka w Krakowie. Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim (1912–1914) i Uniwersytecie Wiedeńskim (1915–1916); w 1919 obronił doktorat. Uzupełniał studia w dziedzinie socjologii i antropogeografii na paryskiej Sorbonie (1925) oraz w dziedzinie antropologii społecznej w London School of Economics (1934). W latach 1920–1935 pracował w Bibliotece Jagiellońskiej. W 1932 habilitował się, od 1935 był profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Jagiellońskiego; wykładał socjologię i etnologię. Znalazł się w gronie 183 krakowskich uczonych, aresztowanych 6 listopada 1939 w ramach hitlerowskiej Sonderaktion Krakau i trafił do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen; po uwolnieniu 8 lutego 1940 wrócił do Krakowa i brał udział w tajnym nauczaniu uniwersyteckim. Powrócił do pracy na uczelni po wojnie; w 1946 mianowany profesorem zwyczajnym. Przeszedł na emeryturę w 1965.

Od 1962 był członkiem korespondentem, od 1969 członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk^[1]; był honorowym przewodniczącym Komisji Socjologicznej Oddziału PAN w Krakowie. Organizował i pełnił funkcję dyrektora Wyższej Szkoły Nauk Społecznych Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych w Krakowie (1946–1950). Był członkiem honorowym Instytutu Zachodniego w Poznaniu, członkiem Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Węgierskiego Towarzystwa Etnograficznego, działał w ruchu walki z alkoholizmem. Otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Jana Amosa Komeńskiego w Bratysławie (1965), był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem Uniwersytetu Jagiellońskiego "Merentibus". W 1920 brał udział w pracach Komitetu Plebiscytowego Spisko-Orawskiego w Nowym Targu^[2].

W 1984 otrzymał Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski^[3]. Pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie^[4] (sektor SC 12, rząd C, grób 6)^[5].

 Osobny artykuł: Metoda integralna.

Metoda integralna (nazywana też podejściem integralnym lub metodą genetyczno-integralną) była oryginalną propozycją metodologiczną Kazimierza Dobrowolskiego. Wychodząc od krytyki rozdrobnienia i specjalizacji nauk społecznych Dobrowolski wskazywał na konieczność holistycznego podejścia do badań i konieczność korzystania z różnych technik i metod badawczych, by następnie łączyć i porównywać ich wyniki. Badając zjawiska społeczne należy skupić się na ich funkcjonalnych związkach, oraz tzw. podłożu historycznym. Podłoże historyczne jest tu pojmowane jako zbiór czynników o charakterze demograficznym, ekonomicznym, geograficznym, kulturowym, politycznym, technicznym czy psychicznym. Uwzględnienie tak szerokiego spektrum czynników pozwoli nie tylko rozumieć istniejące zjawiska społeczne, ale także zdobyć wiedzę na temat przeszłych stanów społeczeństwa.

Metoda integralna stała się podstawą badań historyczno-terenowych.

 Osobny artykuł: Badania historyczno-terenowe.

Badania historyczno-terenowe miały za zadanie, opierając się na metodzie integralnej Dobrowolskiego, łączyć perspektywę historyczną i socjologiczną. Dzięki nim badania socjologiczne mogły być uzupełnione poprzez badanie podłoża historycznego współczesnych zjawisk społecznych. Wiele elementów z tego podłoża stanowi tzw. przeżytki, czyli pozostałości po dawnych epokach historycznych (np. formy własności ziemskiej, zwyczaje, narzędzia pracy). Badania historyczno-terenowe przy odtwarzaniu podłoża historycznego sięgają również do pamięci ludzkiej, oraz do badania tzw. "materialnych pomników źródłowych" (narzędzi, urządzenia wnętrz). Dzięki temu historycy, opierający się najczęściej na badaniach archiwalnych, mogą pogłębić swoją wiedzę o dawnych epokach i uzupełnić niekompletne źródła.

Zgodnie z założeniami metody integralnej, przy badaniach historyczno-terenowych Dobrowolski zalecał stosowanie szerokiej gamy technik badawczych (wywiady, ankiety, obserwacja).

Koncepcja badań historyczno-terenowych kształtowała się w oparciu o przedwojenne badania osadnictwa ludowego w Karpatach i na Podhalu. W rozwiniętej postaci zastosowana została po wojnie, do badaniach przeżytków pańszczyźnianych w małopolskich wsiach.

• Dzieje kultu św. Floriana w Polsce do połowy XVI wieku (1923)
• Wróżda i pojednanie w sądownictwie polskich wsi beskidowych XVI i XVII w. (1924)
• Studia nad kulturą naukową w Polsce do schyłku XVI stulecia (1933)
• Włościańskie rozporządzenie ostatniej woli na Podhalu w XVII i XVIII wieku (1933)
• Najstarsze osadnictwo Podhala (1935)
• Studia nad życiem społecznym i kulturą (1966)
• Studia z pogranicza historii i socjologii (1967)
• Studia podhalańskie (1970, w: Pasterstwo Tatr polskich i Podhala)
• Teoria procesów żywiołowych w zarysie (1973)

• Studia nad teorią kultury ludowej, "Etnografia Polska", t. 4.

• Kto jest kim w Polsce 1984. Informator biograficzny, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984