Kondor królewski
| Sarcoramphus papa[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | kondor królewski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
Kondor królewski[9] (Sarcoramphus papa) – gatunek dużego ptaka padlinożernego z rodziny kondorowatych (Cathartidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Kondor królewski zamieszkuje Amerykę Południową i Centralną, od południowego Meksyku po północną Argentynę[10].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Kondor królewski został opisany systematycznie przez szwedzkiego przyrodnika – Karola Linneusza w 1758, w dziesiątej edycji jego pracy – Systema Naturae[11], który nadał mu nazwę Vultur papa[11]. Jako miejsce typowe autor błędnie wskazał zachodnie Indie (łac. In India occidentali)[11], bazując na tekstach Albina z 1734 roku (gdzie ptak został opisany jako „The Warwovwen, or Indian Vulture”[12]) i Edwardsa z 1743 roku (który opisał go pod nazwą „The King of the Vultures”[13]); błędną lokalizację skorygował w 1908 roku Hans von Berlepsch, ustalając ją na Surinam[14]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Sarcoramphus[9] opisanego przez André Dumérila w 1805 roku[15]. Nie wyróżnia się podgatunków[10].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Sarcoramphus (Sarcorhamphus, Sarcoramphos): gr. σαρξ sarx, σαρκος sarkos „ciało”; ῥαμφος rhamphos „dziób”[16].
- Zopilotes: hiszp. Zopilote (nahuatl Tzopilotl), nazwa dla sępnika różowogłowego[17].
- Gyparchus: gr. γυψ gups, γυπος gupos „sęp”; αρχος arkhos „król”, od αρχω arkhō „rządzić”[18].
- papa: nowołac. papa „papież”, od łac. papa „ojciec, biskup”, od gr. παπας papas „ojciec”[19].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 71–81 cm; masa ciała 3000–3750 g; rozpiętość skrzydeł 170–200 cm[7]. Upierzenie ptaka w przeważającej mierze białe, z szarymi lub czarnymi piórami wokół szyi, na lotkach oraz ogonie. Głowa i szyja (w górnym odcinku) są nieopierzone. Kolor skóry w różnych obszarach ciała bardzo się różni – może być żółty, pomarańczowy, niebieski, fioletowy bądź czerwony. Kondor królewski ma zauważalny żółty, mięsisty grzebień na dziobie. Ptak jest padlinożercą, dzięki silnemu dziobowi i potężnym szponom, często – jako pierwszy – robi początkowe nacięcie na ciele martwego zwierzęcia. Dzięki dużym rozmiarom zwykle odgania od padliny swoich mniejszych krewnych – inne gatunki kondorów. Może dożyć w niewoli 30 lat[20].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]- Biotop
- Głównie nisko położone lasy tropikalne (do 1200 m n.p.m.). Czasami można go zobaczyć na bardziej otwartych obszarach, takich jak sawanny i łąki[21].
- Gniazdo
- Nie buduje gniazda. Gniazduje na ziemi lub w szczelinie drzewa, gnijącego pnia[21][22] lub klifu[23].
- Jaja
- Samica składa zwykle jedno jajo. Jest ono białe, bez plamkowania[23].
- Wysiadywanie, pisklęta
- Jajo wysiadywane jest przez obydwoje rodziców przez około 55–58 dni[21]. Pisklę rodzi się nagie, lecz wkrótce pokrywa się czysto białym puchem[21]. Młode są w pełni opierzone prawdopodobnie po 3–4 miesiącach[21]. Ich pióra są brązowe, zmiana ubarwienia na dorosłe następuje w wieku 18 miesięcy[22].
- Pożywienie
- Żywi się wyłącznie padliną. W przeciwieństwie do innych kondorów nie zaobserwowano, aby zabijał chore lub zdychające zwierzęta[22]. Często wypatruje wzdłuż brzegów rzek wyrzuconych ryb, jednak nie przeszukuje miejscowych wysypisk śmieci[24].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje kondora królewskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji, według szacunków, mieści się w przedziale 670–6700 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na niszczenie siedlisk[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sarcoramphus papa, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Sarcoramphus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2018-07-16] (ang.).
- ↑ F. Boie. Generalübersicht der ornithologischen Ordnungen, Familien und Gattungen. „Isis von Oken”. 19, s. 970, 1826. (niem.).
- ↑ D. Douglas. A sketch of a journey to the north-western parts of the continent of North America, during the years 1824, 5, 6, and 7. „Companion to the Botanical Magazine”. 2, s. 99, 1836. (ang.).
- ↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 1. (ang.).
- ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 235. (niem.).
- ↑ a b D. Houston, G.M. Kirwan & J.S. Marks: King Vulture (Sarcoramphus papa). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-05-11]. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Sarcoramphus papa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2018-1 [dostęp 2018-07-16] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Cathartidae Lafresnaye, 1839 - kondorowate - New World Vultures (Wersja: 2016-10-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2018-07-16].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-20]. (ang.).
- ↑ a b c C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 86. (łac.).
- ↑ Eleazar Albin: A natural history of birds.... T. 1. Londyn: 1734, s. 2. (ang.).
- ↑ George Edwards: A natural history of uncommon birds.... Londyn: 1743, s. 2. (ang.).
- ↑ H. von Berlepsch. On the birds of Cayenne. „Novitates Zoologicae”. 15, s. 289, 1908. (ang.).
- ↑ A.M.C. Duméril: Zoologie analytique, ou, Méthode naturelle de classification des animaux, rendue plus facile a l’aide de tableaux synoptiques. Paris: Allais, libraire, 1806, s. 32. (fr.).
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Sarcoramphus.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Zopilotes.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Gyparchus.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. papa.
- ↑ King Vulture. National Geographic. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-06)].
- ↑ a b c d e N. Bouglouan: King Vulture. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-07-20]. (ang.).
- ↑ a b c Ormiston, D.: Sarcoramphus papa. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2003. [dostęp 2021-07-20]. (ang.).
- ↑ a b Species account: King Vulture Sarcoramphus papa. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. 2021. [dostęp 2021-07-20]. (ang.).
- ↑ Channing, Keith: King Vulture-Sarcorhamphus papa. The Hawk Conservancy. [dostęp 2007-09-20].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagranie głosu i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Znaczki (Belize, Boliwia, Salwador, Gwatemala, Honduras, Nikaragua) z RangeMap
- Kondor królewski Video w serwisie YouTube