Kontekst
Kontekst (łac. contextus) – związek, łączność, zależność.
W znaczeniu komunikacji językowej – zależność znaczenia treści jakiegoś fragmentu tekstu, wypowiedzi lub słowa, od treści i znaczeń słów ją poprzedzających lub po nich następujących. Np. słowo „morze” rozumiemy przede wszystkim jako rozległy obszar wody, lecz wyrażenie „morze piasku” rozumiemy jako pustynię, czyli obszar bezwodny, a słowo „morze” jest w tej specyficznej frazie synonimem bezmiaru, dużej ilości. Bardziej precyzyjnie, słowo „morze” zostało tu użyte w sensie metaforycznym (przenośnym).
W wielu przypadkach chwilowy kontekst dyskusji/rozmowy/intencji/negocjacji zmienia istotnie znaczenia używanych słów, ale nie zawsze jest wychwytywany przez rozmówców, co w efekcie może prowadzić do nieporozumień i konfliktów.
W językoznawstwie i nauce o komunikacji międzyludzkiej mówimy najczęściej o kontekście frazeologicznym (znaczenie poszczególnych związków frazeologicznych lub idiomów) oraz o kontekstach zdaniowym i sytuacyjnym.
W przypadku kontekstu sytuacyjnego tekstu, konwersacji czy komunikatu istotne są takie czynniki, jak:
- lokalizacja: w czasie i przestrzeni
- typ aktywności (np. wykład, spotkanie rodzinne, debata telewizyjna)
- uczestnicy procesu komunikacji oraz role, jakie przyjmują (np. mówca, przyjaciel)
- cele, plany, intencje oraz wiedza uczestników.
Inne nauki używają słowa „kontekst” do zakomunikowania zależności (czasami dość odległych) jednych zjawisk od innych, danego zdarzenia od splotu innych zdarzeń itp.