Krzyż Armatni

Krzyż Armatni / Krzyż Armii

Awers
Ustanowiono	19 października 1814
Wydano	ponad 90 tys.
Multimedia w Wikimedia Commons

Krzyż Armatni (niem. Kanonenkreuz) lub Krzyż Armii (Armeekreuz) – odznaczenie wojskowe Cesarstwa Austrii za zasługi podczas wojen napoleońskich w latach 1813–1814, ustanowione 19 października 1814 przez cesarza Franciszka I.

Odznakę odznaczenia stanowi krzyż kawalerski z poczernionego brązu o wym. 27 × 27 mm, pomiędzy którego ramionami umieszczono wieniec dębowy (symbol męstwa wojskowego). Na awersie umieszczono napis „GRATI PRINCEPS ET PATRIA FRANC · IMP · AUG” (cesarz Franciszek w dowód wdzięczności księcia i ojczyzny). Na rewersie napis „EUROPAE LIBERTATE ASSERTA MDCCCXIII/MDCCCXIV” (niosącym wolność Europie 1813–1814). Brąz, z którego wykonano krzyże, pochodził z przetopienia zdobytych na Francuzach armat – stąd nazwa odznaczenia. Wstążka krzyża miała 38 mm szerokości, była żółta z szerokimi, czarnymi krawędziami o szer. 13 mm każdy.

Wyjątkową, pozłacaną wersję krzyża otrzymał marszałek Karl Philipp Schwarzenberg.

Ogółem nadano około 90-100 tys. krzyży. Jego cywilnym odpowiednikiem był ustanowiony rok później Krzyż Honorowy Cywilny. Jego kształt posłużył za wzór przy tworzeniu Krzyża Wojskowego Karola w 1916.

• Bodrogi Péter, Molnár József, Zeidler Sándor: Nagy magyar kitüntetéskönyv. A magyar állam rendjelei és kitüntetései a Szent György-rendtől a Nagy Imre érdemrendig. Budapeszt: Rubicon, 2005, s. 55-56 (węg.)
• Johann Stolzer, Christian Steeb: Österreichs Orden vom Mittelalter bis zur Gegenwart. Graz, 1996, s. 245-246. (niem.)
• Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1939, s. 284.

• p
• d
• e

Austriackie i austro-węgierskie odznaczenia monarchii habsburskiej (według daty ustanowienia)

Order Złotego Runa, 1421 Order Niewolnic Cnoty, 1662 Order Krzyża Gwiaździstego, 1668 Order Miłości Bliźniego, 1708 Odznaka Elżbiety Teresy, 1749 Order Marii Teresy, 1757 Order Świętego Stefana, 1764 Medal Waleczności, 1789 Medal Wojskowy Ołomuński, 1796 Krzyż Zasługi dla Duchownych Wojskowych, 1801 Medal Zasługi Cywilnej, 1804, 1835, 1848, 1918 Order Leopolda, 1808 Krzyż Szlachecki Czeski, 1814 Krzyż Armatni, 1814 Krzyż Honorowy Cywilny, 1815 Order Korony Żelaznej, 1816 Medal Pamiątkowy Tyrolskiej Obrony Kraju, 1848, 1859, 1866 Odznaka za Służbę Wojskową, 1849 Krzyż Zasługi Wojskowej, 1849 Order Franciszka Józefa, 1849 Krzyż Zasługi Cywilnej, 1850 Medal Pamiątkowy Kampanii przeciwko Danii, 1864 Krzyż Mariański, 1871 Medal Wojenny, 1873 Odznaka Honorowa za Dzieła Sztuki i Umiejętności, 1887 Medal Zasługi Wojskowej, 1890 Medal Pamiątkowy Podróży Morskiej, 1893 Order Elżbiety, 1898 Medal Honorowy za Czterdziestoletnią Wierną Służbę, 1898 Medal Jubileuszowy Pamiątkowy Wojskowy, 1898 Medal Jubileuszowy Pamiątkowy Cywilny, 1898 Medal Jubileuszowy Pamiątkowy Dworski, 1898 Medal Straży Ogniowej, 1905 Krzyż Jubileuszowy Wojskowy, 1908 Krzyż Jubileuszowy Cywilny, 1908 Krzyż Jubileuszowy Dworski, 1908 Odznaka Honorowa Pospolitego Ruszenia, 1908 Medal Pamiątkowy Bośniacko-Hercegowiński, 1909 Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji, 1913 Odznaka Honorowa Austriackiego Czerwonego Krzyża, 1914 Krzyż Wojenny za Zasługi Cywilne, 1915 Krzyż Żelazny Zasługi, 1916 Krzyż Franciszka Józefa, 1916 Odznaka Pamiątkowa Franciszka Józefa, 1916 Krzyż Wojskowy Karola, 1916 Medal Rannych, 1917 Odznaka Ostrogi Złotej, 1918 Krzyż Pamiątkowy Wojenny, 1918

 Osobne artykuły: Austriackie odznaczenia i Węgierskie odznaczenia.