Lectio senatus
Lectio senatus (dosł. wyczytywanie senatu) – dokonywany raz na kilka lat przegląd listy wszystkich osób zasiadających w senacie rzymskim, połączony z wyborem nowych i usunięciem osób niegodnych lub zmarłych.
Począwszy od przyjętej w początkach IV wieku p.n.e. ustawy Lex Ovinia cenzorzy mieli prawo samodzielnego dobierania członków senatu. Ich pierwszym obowiązkiem po objęciu urzędu było sporządzenie spisu wszystkich osób aktualnie zasiadających w senacie. Osoby niegodne dalszego zasiadania w senacie, lub zmarłe od czasu ostatniej lustracji, skreślano z listy. Na ich miejsce wybierano nowych senatorów spośród nadających się urzędników wysokiego szczebla, byłych urzędników i innych osób uznanych za właściwe (łac. optimi)[1]. W epoce Flawiuszy odwoływanie senatorów i zastępowanie ich nowymi często argumentowano potrzebą odnowy moralnej senatu, jego oczyszczenia i przydania mu czci[2]. Nie jest jasne, na ile regularność zwoływania lectionum senatuum powiązana była z częstotliwością przedłużania imperium[3].
Podobny proces stosowano także w ciałach niższego rzędu, szczególnie w miejskich ciałach kolegialnych (kuria, senaty miejskie itd). Tam lectiones senatus zwoływali raz na pięć lat urzędnicy zwani quinquennales. Ich zadaniem było usunąć z listy osoby zmarłe od ostatniej rewizji oraz niegodne dalszego zasiadania w radzie, a na ich miejsce wyznaczyć ustępujących urzędników lub, gdy takich brakowało, na ich miejsce znaleźć szanowanych obywateli spośród osób prywatnych (łac. pedanei)[4].
Reformy konstytucyjne Sulli (82–80 p.n.e.), a konkretnie tzw. lex Cornelia de XX quaestoribus, w praktyce ograniczyły znaczenie lectionum senatuum, bowiem liczba senatorów wzrosła dwukrotnie (z ok. 300 do ok. 600), a w ich poczet automatycznie zaliczano także dodatkowo kwestorów, co ograniczyło rolę cenzorów. Mimo to – wbrew założeniom niektórych XIX-wiecznych historyków – brak jest dowodów na to, by instytucję lectionis senatus w ogóle zniesiono. Jednak, jako że nie brakowało już ustępujących urzędników i to oni mieli mieć pierwszeństwo przy dopisywaniu do listy senatorów, cenzorzy w praktyce stracili wolny wybór w kwestii nominacji[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Adolf Berger, Encyclopedic Dictionary of Roman Law, American Philosophical Society, 1968, s. 538, ISBN 978-0-87169-432-4 [dostęp 2017-10-24] (ang.).
- ↑ Loránd Dészpa, The Flavians and the Senate, [w:] Andrew Zissos, A Companion to the Flavian Age of Imperial Rome, John Wiley & Sons, 7 marca 2016, s. 175–176, ISBN 978-1-4443-3600-9 [dostęp 2017-10-24] (ang.).
- ↑ Henry Pelham, On some disputed points connected with the „Imperium” of Augustus and his successors, William Aldis Wright, Ingram Bywater, Henry Jackson (red.), „The Journal of Philology”, Cambridge University Press, 13 grudnia 2012, s. 27–52, ISBN 978-1-108-05677-9 [dostęp 2017-10-23] (ang.).
- ↑ Jean Brissaud, A History of French Public Law, Beard Books, 2001, s. 40–43, ISBN 978-1-58798-101-2 [dostęp 2017-10-24] (ang.).
- ↑ F.X. Ryan, THE „lectio senatus” after Sulla, „Rheinisches Museum für Philologie”, 139 (2), 1996, s. 189–191, DOI: 10.2307/41234226, JSTOR: 41234226 [dostęp 2017-10-24].