Mięsień prosty brzucha

Mięsień prosty brzucha (łac. musculus rectus abdominis) – w anatomii człowieka mięsień należący do grupy bocznych i przednich mięśni brzucha. Dwa symetrycznie ułożone mięśnie proste brzucha przebiegają z góry ku dołowi przez całą przednią ścianę brzucha, oddzielone od siebie kresą białą^[1][2]. Każdy z obu mięśni dodatkowo przedzielony jest trzema lub czterema (czasem ich liczba jest większa lub mniejsza) smugami ścięgnistymi (intersectiones tendineae), przebiegającymi mniej więcej poprzecznie, często skośnie lub łukowato^[1][2]. Jego przyczepami początkowymi są chrząstki żeber V–VII, wyrostek mieczykowaty mostka oraz więzadła żebrowo-mieczykowe, a końcowymi – spojenie łonowe, guzek łonowy i grzebień łonowy kości miednicznej. Objęty jest pochewką mięśnia prostego brzucha, tworzoną przez dwie blaszki – przednią i tylną. Przednia blaszka, wytworzona w górnych 2/3 z rozcięgna mięśnia skośnego zewnętrznego brzucha i blaszki przedniej rozcięgna mięśnia skośnego wewnętrznego brzucha, a w dolnej 1/3 z rozcięgien obu tych mięśni oraz rozcięgna mięśnia poprzecznego brzucha, zrasta się ze smugami ścięgnistymi i pokrywa całą przednią powierzchnię mięśnia prostego brzucha, z wyjątkiem małej części w której oddzielona jest od niego mięśniem piramidowym. Blaszka tylna pochewki składa się z rozcięgna mięśnia poprzecznego brzucha i blaszki tylnej rozcięgna mięśnia skośnego wewnętrznego brzucha i jest krótsza od przedniej, kończąc się pod pępkiem łukowatą linią (kresą łukowatą), poniżej której mięsień prosty brzucha przylega bezpośrednio do powięzi poprzecznej. Ścięgno mięśnia prostego brzucha łączy się z u mężczyzn z więzadłem wieszadłowym prącia, a u kobiet z więzadłem wieszadłowym łechtaczki^[1][2].

Mięsień ten unaczyniony jest przez tętnice nabrzuszne dolną i górną, a unerwiony przez nerwy międzyżebrowe (Th6–Th12)^[1].

Mięsień prosty brzucha zgina tułów do przodu, obniża żebra i unosi miednicę, stanowiąc najsilniejszego antagonistę mięśnia prostownika grzbietu. Przez obniżanie żeber działa jako mięsień wydechowy. Współdziała z pozostałymi mięśniami brzucha, przeponą i mięśniami dna miednicy w wytwarzaniu tłoczni brzusznej (prelum abdominis), pomagającej przy wydalaniu moczu, oddawaniu stolca i porodzie^[1].

U osób z silnie rozwiniętym mięśniem prostym brzucha (zwłaszcza u mężczyzn z małą ilością podściółki tłuszczowej) wyraźnie widoczne przez skórę są jego brzegi boczne i smugi ścięgniste, tworząc charakterystyczny wzór – tzw. „sześciopak” (ze względu na możliwą zmienność w budowie mięśnia, a szczególnie ilości smug ścięgnistych, może u niektórych osób przybierać on formę „czteropaka”, „ośmiopaka” lub „dziesięciopaka”)^[1][3].