Monaster Terapontowski
 Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Miejscowość | |
| Kościół | |
| Rodzaj klasztoru | męski |
| Klauzura | nie |
| Obiekty sakralne | |
| Cerkiew | Zwiastowania |
| Cerkiew | św. Martyniana Biełozierskiego |
| Cerkiew | Objawienia Pańskiego i św. Teraponta |
| Założyciel klasztoru | |
| Styl | staroruski |
| Materiał budowlany | |
| Data budowy | od 1398 do poł. XVII w. |
| Data zamknięcia | 1924 |
| Data reaktywacji | nie reaktywowany |
Położenie na mapie obwodu wołogodzkiego  | |
Położenie na mapie Rosji  | |
 59°57′23″N 38°34′03″E/59,956389 38,567500 | |
| Strona internetowa | |
Monaster Terapontowski (ros. Ферапонтов монастырь) – prawosławny klasztor wznoszony etapami między końcem XIV a XVII stuleciem. Położony jest 20 km na północny wschód od miasta Kiriłłow w obwodzie wołogodzkim.
Tradycyjnie za datę powstania Monasteru Terapontowskiego uznaje się rok 1398[1]. Za jego twórcę uważa się świętego mnicha Teraponta Biełozierskiego. Duchowny ten, uczeń św. Sergiusza z Radoneża, prowadził życie pustelnicze między jeziorami Pawskim i Borodawskim. W wymienionym roku, skupiając już wokół siebie grupę naśladowców, wzniósł na jej potrzeby drewnianą cerkiew[2]. Dalszy rozwój monasteru miał miejsce już po odejściu zeń Teraponta (organizującego kolejną wspólnotę monastyczną), gdy na jego czele stanął mnich Martynian Biełozierski[1]. Na przełomie XV i XVI wieku Monaster Terapontowski był już znaczącym ośrodkiem kulturalnym i duchowym, zaś przebywający w nim mnisi cieszyli się autorytetem na tyle istotnym, by móc wpływać na politykę władców moskiewskich. Razem z położonym w tym samym regionie Monasterem Cyrylo-Biełozierskim Monaster Terapontowski był jednym z tradycyjnych celów pielgrzymek moskiewskiej elity państwowej (w tym Wasyla III i Iwana IV Groźnego); jej członkowie przekazywali monasterowi wysokie donacje. Z grona mnichów klasztoru wywodzili się również liczni późniejsi biskupi Cerkwi rosyjskiej[1].
Znaczenie Monasteru Terapontowskiego jeszcze wzrosło w XVII w., po kanonizacji Martyniana Biełozierskiego, którego relikwie były przechowywane w klasztorze. Na początku wymienionego stulecia klasztor był największym właścicielem ziemskim w regionie, posiadając ok. 60 wsi z ponad 300 chłopami, jak również znaczne obszary ziemi nieuprawianej[1]. Bogactwo klasztoru przekładało się na wygląd jego zabudowań, które w połowie XVII w. składały się z cerkwi Zwiastowania połączonej z refektarzem, cerkwi nadbramnej, cerkwi św. Martyniana, dzwonnicy oraz zespołu zabudowań mieszkalnych i pomocniczych[1]. Klasztor zaczął jednak tracić na znaczeniu jako ośrodek duchowy; zamiast tego stał się jednym z nieoficjalnych miejsc zesłania dla duchownych, którzy weszli w konflikt z władzą świecką (m.in. patriarcha Nikon)[1].
Klasztor został zamknięty decyzją Świątobliwego Synodu Rządzącego z 1798. Jego cerkwie nadal funkcjonowały jako parafialne; w XIX w. ulegające dewastacji zabudowania monasterskie zostały otoczone murem[1].
Życie monastyczne w klasztorze zostało reaktywowane w 1904, ze zmianą typu monasteru na żeński. W Monasterze Terapontowskim zamieszkały mniszki z monasteru Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Leuszynie na czele z ihumenią Serafiną[3]. W 1924 władze radzieckie zdecydowały o zamknięciu monasteru[1].
W czasach ZSRR Monaster Terapontowski został zaadaptowany na muzeum fresków wykonanych na jego terenie przez mnicha Dionizego. Od 1975 placówka ta zaczęła również prowadzić działalność edukacyjną oraz badawczą. W 2000 kompleks dawnego klasztoru znalazł się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO[1]. Monaster Terapontowski jest jednym z rzadkich przykładów jednolitego stylowo monasteru o architekturze i wystroju typowym dla obiektów tego typu powstających między XV a XVII wiekiem na Rosyjskiej Północy. Jest to prawdopodobnie jedyny klasztor w tym regionie, który zachował oryginalne elementy wnętrza[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]
