Narwalowate
| Monodontidae | |||||
| J.E. Gray, 1821[1] | |||||
.jpg) Przedstawiciel rodziny – białucha arktyczna (Delphinapterus leucas) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Infrarząd | |||||
| Parvordo | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | narwalowate | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
| Monodon Linnaeus, 1758 | |||||
| |||||
| Rodzaje | |||||
| |||||
Narwalowate[15] (Monodontidae) – rodzina ssaków morskich z parvordo zębowców (Odontoceti) w obrębie infrarzędu waleni (Cetacea). Są blisko spokrewnione z delfinowatymi i są zbliżone do nich anatomicznie, mają jednak od nich znacznie mniej zębów, a ich płetwa grzbietowa jest śladowa.
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w arktycznych i subarktycznych wodach Oceanu Arktycznego[16][17][18].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 300–500 cm; masa ciała 500–1800 kg; samice są mniejsze i lżejsze od samców[17].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Do rodziny zaliczane są dwa występujące współcześnie rodzaje z dwoma żyjącymi współcześnie gatunkami[19][16][15]:
- Monodon Linnaeus, 1758 – narwal – jedynym przedstawicielem jest Monodon monoceros Linnaeus, 1758 – narwal jednozębny
- Delphinapterus Lacépède, 1804 – białucha – jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem jest Delphinapterus leucas (Pallas, 1776) – białucha arktyczna
Opisano również kilka rodzajów wymarłych:
- Bohaskaia Vélez-Juarbe & Pyenson, 2012[20] – jedynym przedstawicielem był Bohaskaia monodontoides Vélez-Juarbe & Pyenson, 2012.
- Casatia Bianucci, Pesci, Collareta & Tinelli, 2019[21] – jedynym przedstawicielem był Casatia thermophila Bianucci, Pesci, Collareta & Tinelli, 2019
- Denebola L.G. Barnes, 1984[22] – jedynym przedstawicielem był Denebola brachycephala L.G. Barnes, 1984
- Haborodelphis Ichishima, Furusawa, Tachibana & Kimura, 2018[23] – jedynym przedstawicielem był Haborodelphis japonicus Ichishima, Furusawa, Tachibana & Kimura, 2018
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Typ nomenklatoryczny: Tachyniches Brookes, 1828 (= Monodon Linnaeus, 1758).
- ↑ Typ nomenklatoryczny: Narvallus Burnett, 1830 (= Monodon Linnaeus, 1758).
- ↑ Typ nomenklatoryczny: Narwalus Lacépède, 1804 (= Monodon Linnaeus, 1758).
- ↑ a b c Nazwa taksonu nie jest oparta na nazwie rodzajowej.
- ↑ Typ nomenklatoryczny: Beluga Rafinesque, 1815 (= Monodon Linnaeus, 1758).
- ↑ Typ nomenklatoryczny: Delphinapterus Lacépède, 1804.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 310, 1821. (ang.).
- ↑ J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. Cz. 16. London: Richard Taylor, 1828, s. 40. (ang.).
- ↑ G.T. Burnett. Illustrations of the Cetetheræ, including the Loripeda, Semipeda, and Pinnipeda, or Loripeds, Semipeds, and Pinnipeds: being the arrangement of the Seals, Dugongs, Whales, and their Allies, indicated in Outline. „Quarterly Journal of Science, Literature and the Arts”. 1830, s. 360, 1830. (ang.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte: Saggio d’una distribuzione metodica degli animali vertebrati a sangue freddo. Rome: Antonio Boulzaler, 1832, s. 72. (wł.).
- ↑ H.G.L. Reichenbach: Anatomia Mammalium. Cz. 1: Cetacea et Pachydermata, tabulis aeneis LXV. illustrata. Anatomie der Säugthiere. Erster Theil. Wallthiere und Dickhäuter, durch fünf und sechszig Platten erläutert. Fried. Leipzig: Hofmeister, 1845, s. 5. (łac.).
- ↑ J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of Mammalia in the Collection of the British Museum. Cz. 1: Cetacea. 1850, s. 59. (ang.).
- ↑ Ch.G.A. Giebel: Die säugethiere in zoologischer, anatomischer und palæontologischer beziehung umfassend dargestellt. Leizpzig: A. Abel, 1855, s. 112. (niem.).
- ↑ W.H. Flower. Description of the Skeleton of Inia geoffrensis and of the Skull of Pontoporia blainvillii, with Bemarks on the Systematic Position of these Animals in the Order Cetacea. „Transactions of the Zoological Society of London”. 6, s. 115, 1867. (ang.).
- ↑ J.E. Gray: Synopsis of the species of whales and dolphins in the collection of the British Museum. London: B. Quaritch, 1868, s. 9. (ang.).
- ↑ T.N. Gill. Synopsis of the Primary Subdivisions of the Cetaceans. „Proceedings of the Essex Institute”. 6, s. 124, 1871. (ang.).
- ↑ a b J.F. von Brandt. Untersuchungen über die fossilen und subfossilen Cetaceen Europa’s. „Mémoires de l’Académie Impériale des Sciences de St.-Pétersbourg”. VIIE série. 20 (1), s. 230, 1873. (niem.).
- ↑ M. Weber: Die Säugetiere. Einführuing in die Anatomie und Systematik der recenten und fossilen Mammalia. Jena: Gustav Fischer, 1904, s. 579. (niem.).
- ↑ G.S. Miller. The telescoping of the cetacean skull. „Smithsonian miscellaneous collections”. 76 (5), s. 34, 51, 1923. (ang.).
- ↑ F.C. Fraser & P.E. Purves. Hearing in cetaceans. Evolution of the accessory air sacs and the structure and function of the outer and middle ear in Recent cetaceans. „Bulletin of the British Museum (Natural History) Zoology”. 7 (1), s. 34, 1960. (ang.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 189–190. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 290. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b P. Richard: Family Monodontidae (Narwhal and Beluga). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 406–408. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Family Monodontidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-03-21]. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-01-24]. (ang.).
- ↑ J. Vélez-Juarbe & N.D. Pyenson. Bohaskaia monodontoides, a new monodontid (Cetacea, Odontoceti, Delphinoidea) from the Pliocene of the western North Atlantic Ocean. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 32 (2), s. 477, 2012. DOI: 10.1080/02724634.2012.641705. (ang.).
- ↑ G. Bianucci, F. Pesci, A. Collareta & C. Tinelli. A new Monodontidae (Cetacea, Delphinoidea) from the lower Pliocene of Italy supports a warm-water origin for narwhals and white whales. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 39 (3), s. e1645148, 2019. DOI: 10.1080/02724634.2019.1645148. (ang.).
- ↑ L.G. Barnes. Fossil odontocetes (Mammalia: Cetacea) from the Almejas Formation, Isla Cedros, Mexico. „PaleoBios”. 42, s. 13, 1984. (ang.).
- ↑ H. Ichishima, H. Furusawa, M. Tachibana & M. Kimura. First monodontid cetacean (Odontoceti, Delphinoidea) from the early Pliocene of the north‐western Pacific Ocean. „Papers in Palaeontology”. 5 (2), s. 324, 2018. DOI: 10.1002/spp2.1244. (ang.).