Nyski Festiwal Filmowy

Nyski Festiwal Filmowy (skr. NFF) – festiwal filmowy organizowany co roku na początku maja w polsko-czesko-niemieckim Trójstyku. W programie konkursowym festiwalu pokazywane są polskie, czeskie, niemieckie aktualne filmy fabularne, dokumentalne oraz krótkometrażowe. Ponadto NFF prezentuje w ramach sekcji specjalnych istotne aktualne i historyczne produkcje filmowe z innych krajów Europy Wschodniej.

Nyski Festiwal Filmowy powołała do życia w 2004 roku grupa entuzjastów skupiona wokół klubu filmowego Kunstbauerkino w niemieckim Grosshennersdorfie we współpracy z kinem Varšava w czeskim Libercu i DKF Klaps w Jeleniej Górze. Celem festiwalu od początku było ożywienie dyskursu filmowo-kulturalnego pomiędzy trzema krajami. Jednocześnie istotnym celem festiwalu jest przybliżenie aktualnego dorobku tak znakomitych kinematografii Polski i Czech widzom niemieckim, jak i zaprezentowanie aktualnego kina niemieckiego po drugiej stronie granicy. W pierwszym roku swojej działalności festiwal przyciągnął do regionu 800 miłośników kina wschodnioeuropejskiego, a obecnie ponad 7000 widzów ogląda filmy w 22 kinach w 12 miejscowościach położonych w trzech krajach.

Nyski Festiwal Filmowy na polsko-niemiecko-czeskim styku trzech państw jest jedynym festiwalem filmowym w Niemczech pokazującym filmy ponadgranicznie. W programie festiwalu obok konkursów na najlepszy film fabularny, krótkometrażowy i dokumentalny, specjalne sekcje pozakonkursowe, filmy dla dzieci, spotkania autorskie, wystawy i koncerty. Większość filmów jest tłumaczona na języki polski, czeski i niemiecki, tak by wszystkim widzom umożliwić seanse ponadgraniczne.

W konkursie o główną nagrodę bierze udział dziewięć filmów fabularnych. Po trzy aktualne produkcje z ostatnich dwóch lat z Niemiec, Polski i Czech. Przeważnie są to dzieła młodych twórców filmowych. Od 2017 jest to nagroda Saksońskiej Minister Kultury.

Laureaci:

• 2004 – Andrzej Jakimowski, „Zmruż oczy“ (PL)
• 2005 – Jacek Filipiak, „Zerwany“ (PL)
• 2006 – Emily Atef, „Droga Molly“ (D)
• 2007 – Pepe Planitzer, „AlleAlle“ (D)
• 2008 – Andrzej Jakimowski, „Sztuczki“ (PL)
• 2009 – Michaela Pavlátová, „Děti noci“ (CZ)
• 2010 – Xawery Żuławski, „Wojna polsko-ruska“ (PL)
• 2011 – Verena Freytag, „Abgebrannt“ (D)
• 2012 – Olmo Omerzu, „Příliš malá noc“ (CZ)
• 2013 – Małgorzata Szumowska, „W imię...“ (PL)
• 2014 – Juraj Lehotský, „Zázrak“ (SK/CZ)
• 2015 – Ivan Ostrochovský, „Koza“ (SK/CZ)
• 2016 – Piotr Chrzan, „Klezmer“^[1] (PL)
• 2017 – Tereza Nvotová, „Špína“ (SK/CZ)
• 2018 – Juraj Lehotský, „Nina“ (SK/CZ)
• 2019 – Susanne Heinrich, „Das melancholische Mädchen“ (D)
• 2020 – Süheyla Schwenk, „Jiyan“ (D)
• 2021 – Ivan Ostrochovský, „Słudzy“ (SK/CZ)

Laureaci:

• 2010, Nepomuc von Kornmann i Alexander Frank Zieglarski w filmie „18 Bilder/Sek“, reż. Tobias Greber (D)
• 2011, Mohammed Aslan i Lorenz Hader w filmie „Halbe Portionen“, reż. Martin Busker (D)
• 2012, Judit Bárdos w filmie „Dom“, reż. Zuzana Liová (SK/CZ)
• 2013, Andrzej Chyra w filmie „W imię...”, reż. Małgorzata Szumowska (PL)
• 2014, Dawid Ogrodnik w filmie „Chce się żyć”, reż. Maciej Pieprzyca (PL)
• 2015, Klaudia Dudová w filmie „Cesta ven”, reż. Petr Václav (CZ/FRA)
• 2016, Alena Mihulová w filmie „Domáci péče”, reż. Slávek Horák(inne języki) (CZ/SK)
  2017 Vanessa Szamuhelová w filmie „Pátá loď”, reż. Iveta Grófová (CZ/SK)
• 2018 Barbara Auer w filmie „Vakuum”, reż. Christine Repond (CH, D)
• 2019 Jacek Braciak w filmie „Córka trenera“ reż. Łukasz Grzegorzek (PL)
• 2020 Milan Ondrík i František Beleš w filmie „Nech je svetlo“ reż. Marko Škop (SK/CZ)
• 2021 Sara Fazilat w filmie "Nico" reż. Eline Gehring (D)

Laureaci:

• 2015: Tom Hornig – Kafkas – Der Bau, reż. Alexander Freydank (D)
• 2016: Janina Schimmelbauer i Fabian Reber – 24 tygodnie, reż. Anne Zohra Berrached (D)
• 2017: Milan Býček – Masaryk, reż. Julius Ševčík (CZ/SK)
• 2018: Radosław Zielonka – Cicha noc, reż. Piotr Domalewski (PL)
• 2019: Jagna Dobesz – Fuga, reż. Agnieszka Smoczyńska (PL/CZ/SE)
• 2020: Süheyla Schwenk – Jiyan, reż. Süheyla Schwenk (D)
• 2021: Vladimír Hruška – Havel, reż. Slávek Horák (CZ)

Laureaci:

• 2019, Gabriela Muskała „Fuga“, reż. Agnieszka Smoczyńska (PL/CZ/SE)
• 2020 Jiří Havelka „Vlastníci“ (CZ/SK)
• 2021 Marcus Lenz "Rivale" (D)

Polsko-czesko-niemiecki konkurs na najlepszy film krótkometrażowy NFF rozpisał po raz pierwszy w 2009 roku. NFF przejął tę regionalną tradycję po Dreiland Filmfestival, organizowanym w latach 2002–2008 polsko-niemieckim festiwalu krótkiego metrażu w Görlitz/Zgorzelcu.

Laureaci:

• 2009, David Nawrath „Was bleibt“ (D)
• 2010, Matthias Vogel, Thomas Oberlies „Arbeit für Alle“ (D)
• 2011, Daniel Rübesam „Skotos“ (D)
• 2012, Anselm Belser „Felix“ (D)
• 2013, Dietrich Brüggemann „One Shot“ (D)
• 2014, Clemens Roth „Das blühende Leben“ (D)
• 2015, Martin-Christopher Bode „Eine gute Geschichte“ (D)
• 2016, Tomasz Protokowicz „Dawno temu na Śląsku“^[2] (PL)
• 2017, Oliver Beaujard „Fleur“ (CZ)
• 2018, Nathalie Lamb „Him&Her” (D)
• 2019, Michał Hytroś „Siostry“ (PL)
• 2020, Daria Kashcheeva „Dcera“ (Tochter) (CZ)
• 2021, Bára Anna Stejskalová "Jsme si o smrt blíž" (Wir sind uns einen Tod näher) (CZ)

Już w programie swej pierwszej edycji NFF prezentował filmy dokumentalne. W ostatnich latach znaczenie filmu dokumentalnego na ekranach kin znacznie wzrosło. NFF honoruje tę tendencję i od 2012 przyznaje nagrodę dla najlepszego filmu dokumentalnego, który opowiada swoją historię z respektem i zaangażowaniem oraz wyróżnia się wyjątkowym wyborem tematu i języka filmowego.

Laureaci:

• 2012, John Albert Jansen „End and Beginning“ (NL)
• 2013, Thomas Grimm, Andreas Kossert „Bahnsteig 1 – Rückfahrt nach Flatow“ (D)
• 2014, Marcel Wehn „Ein Hells Angel unter Brüdern“ (D)
• 2015, Hubertus Siegert „Beyond Punishment” (D)
• 2016, Wojciech Staroń „Bracia” (PL)
• 2017, Miroslav Janek „Normální autistický film” (CZ)
• 2018, Rosa Hannah Ziegler „Familienleben” (D)
• 2019, Rafał Łysak „Miłość bezwarunkowa“ (PL)
• 2020 Artemio Benki „Sólo“ (CZ/FR/AG/ATL)
• 2021 Tomasz Wolski "Zwyczajny kraj" (PL)

Widzowie festiwalu wybierają swój ulubiony film spośród wszystkich filmów długometrażowych zaprezentowanych w programie NFF.

Laureaci:

• 2004, Călin Peter Netzer – Maria (RU, D, F)
• 2005, David Ondříček – Jedna ręka nie klaszcze (CZ)
• 2006, Jan Martin Scharf – Wahrheit oder Pflicht (D)
• 2007, Dan Wlodarczyk – Indián a sestřička (CZ)
• 2008, Jiří Vejdělek – Václav (CZ)
• 2009, Petr Zelenka – Bracia Karamazow (CZ/PL)
• 2010, Katarzyna Rosłaniec – Galerianki (PL)
• 2011, Sibylle Schönemann – Verriegelte Zeit (D)
• 2012, Annekatrin Hendel – Vaterlandsverräter (D)
• 2013, Ilian Metev – Sofia´s Last Ambulance (BU/HR/D)
• 2014, Vinko Brešan – Ojciec Szpiler (HR/RS)
• 2015, Tomasz Nuzban – Za to że żyjemy, czyli punk z Wrocka (PL)
• 2016, Philipp Eichholtz – Luca tanzt leise (D)
• 2017, Jens Wischnewski – Die Reste meines Lebens (D)
• 2018, Rina Castelnuovo-Hollander und Tamir Elterman – „Muhi – Generally Temporary“ (IL/DE)
• 2019, Tomáš Pavlíček „Chata na prodej“ (CZ)

• 2020, Jiří Havelka „Vlastníci“ (CZ)
• 2021, York-Fabian Raabe "Borga" (D)

Widzowie festiwalu wybierają od 2015 roku swój ulubiony film spośród wszystkich filmów krótkometrażowych zaprezentowanych w programie NFF.

• 2015, Edgar Ortiz „Food to go“ (CZ)
• 2016, Marco Gadge „Er und Sie“ (D)
• 2017, Johannes Kürschner i Franz Müller „Simply The Worst“ (D)
• 2018, Radosław Dąbrowski „Wolka” (PL)
• 2019, Jürgen Heimüller „Die letzten fünf Minuten der Welt“ (D)
• 2020, Daria Kashcheeva „Dcera“ (CZ)
• 2021, Bára Anna Stejskalová "Jsme si o smrt blíž" (CZ)

Saksońskie Stowarzyszenie Filmowe (Der Filmverband Sachsen) funduje nagrodę specjalną dla filmu fabularnego, dokumentalnego lub krótkometrażowego, który odznacza się wyjątkową wrażliwością na specyfikę kulturalną i etniczną pogranicza Polski, Czech i Niemiec oraz wyczucia tego, co te narody łączy.

Laureaci:

• 2011, Sabine Zimmer, Sandra Budesheimer „Little Poland – Berliner seit...“ (D)
• 2012, Andrzej Klamt „Die geteilte Klasse“ (D)
• 2013, Elke Weber-Moore „Doppelpass“ (D)
• 2014, Lenka Šikulová „Das Leuchten hinter den Bergen“ (D/CZ)
• 2015, Pavel Göbl „Odborný dohled nad východem slunce / Sunrise Supervising” (CZ)
  2016, Tanja Cummings „Linie 41” (D)
• 2017, Michał Rosa – Szczęście świata (PL)
• 2018, Grzegorz Szczepaniak „Najbrzydszy samochód świata” (PL)
• 2019, Rena Dumont „Honza má pech“ (CZ/DE)
• 2020, Patrick Weißig "Herr Müller" (D)
• 2021, Andreas Voigt "Grenzland" (D)

Retrospektywa poświęcona jest dorobkowi filmowego pojedynczego twórcy bądź też instytucji filmowej.

• 2004, Jürgen Böttcher
• 2005, Wolfgang Kohlhaase
• 2006, 60 lat DEFA
• 2007, Silne kobiety w filmach DEFA
• 2008, Muzyka filmowa w filmie NRD
• 2010, Monica Bleibtreu
• 2011, Miloš Forman
• 2012, Elfi Mikesch
• 2013, Brigitte Hobmeier
• 2014, Andreas Dresen
• 2015, Dorota Kędzierzawska
• 2016, Wrocław
• 2017, Bohdan Sláma
• 2018, Christian Petzold
• 2019, Jan Nowicki
• 2021 – Helena Třeštíková

Od 2014 NFF wyróżnia wyjątkową osobowość filmową z Polski, Czech i Niemiec specjalną nagrodą honorową. Pierwszym laureatem tej nagrody został niemiecki reżyser Andreas Dresen. Honorową statuetkę Nyskiej Ryby otrzymała w 2015 polska reżyserka Dorota Kędzierzawska, w 2017 – czeski reżyser Bohdan Sláma, w 2018 – niemiecki reżyser Christian Petzold, w 2019 polski aktor Jan Nowicki, a w 2021 czeska dokumentalistka Helena Třeštíková.

W 2013 roku po raz pierwszy w programie NFF znalazła się sekcja filmowa poświęcona istotnemu nie tylko dla regionu przygranicznego, lecz dla wszystkich trzech krajów tematowi. I tak fokus festiwalu w 2013 poświęcony został mniejszości narodowej Sinti i Roma a w 2014 motywom żydowskim w kinie wschodnioeuropejskim. Tematem przewodnim NFF w 2015 roku była migracja. 13 edycja NFF stała pod znakiem mniejszości narodowych w Europie Wschodniej, a zwłaszcza zamieszkujących tereny Łużyc Serbów. W 2017 roku fokus NFF był poświęcony tematowi „Moc wiary”, w 2018 wydarzeniom 1968, „Homo Politicus“ ww 2019, „Films for Future“ w 2020 a "Mother Europe" w 2021 roku.

Co roku twórcy festiwalu wysyłają dodatkowo swoich widzów na kinowe tournée po krajach Europy Wschodniej, Bałkanów oraz krajów nadbałtyckich.

Stałym punktem programu festiwalu są filmy DEFA, czyli historyczne produkcje z bogatego archiwum dorobku filmografii NRD. W roku 2012 NFF odznaczony został nagrodą programową Fundacji DEFA.

Trójstyk polsko-czesko-niemiecki jest nie tylko motywem wielu filmów, stanowi ich kulisy i inspirację. W tym trójkącie państw również produkowane są filmy. Sekcja filmowa Regionalia prezentuje aktualne produkcje filmowe o i z Trójstyku.

Nagrody przyznawane na NFF to statuetki Nyskiej Ryby. Symbolizują one wolność ryb pływających w rzece granicznej Nysie. Statuetki Nyskich Ryb były początkowo rzeźbami z drewna autorstwa Micheala Herbriga z Grosshennersdorfu, a obecnie tworzy je z ceramiki, metalu i szkła Andreas Kupfer artysta z niemieckiego Strahwalde.

• Strona internetowa NFF
• Historia przyznanych nagród. neissefilmfestival.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-04)].
• Filmfestival Cottbus
• DEFA. defa-stiftung.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-29)].
• PISF. pisf.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-10)].
• MDR
• Czech Film Center. filmcenter.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-20)].