Pięciobój nowoczesny

Pięciobój nowoczesny

Główna organizacja	Międzynarodowa Unia Pięcioboju Nowoczesnego
Charakterystyka
Rodzaj sportu	wielobój
Sport kontaktowy	częściowo
Popularność
Dyscyplina olimpijska	od 1912 roku do dziś
Multimedia w Wikimedia Commons

Pięciobój nowoczesny – dyscyplina sportowa, od igrzysk w Sztokholmie (1912) znajdująca się w programie olimpijskim.

Pięciobój nowoczesny podobnie jak triathlon łączy różne dyscypliny (w odróżnieniu od wielobojów lekkoatletycznych, które łączą kilka konkurencji w obrębie jednej dyscypliny – lekkiej atletyki). W celu kształtowania wszechstronności zawodnika stosuje się tzw. trening przekrojowy. Sport ten opracował twórca nowożytnego ruchu olimpijskiego Pierre de Coubertin; na wzór pięcioboju starożytnego miał stanowić połączenie niezbędnych umiejętności żołnierskich (przymiotnik nowoczesny dodano by podkreślić, że chociaż nawiązuje, to odróżnia się od pięcioboju starożytnego). Pomysł na ten sport ma swoje źródło w XIX-wiecznej legendzie, zgodnie z którą młodego oficera kawalerii francuskiej wysłano konno, by dostarczył wiadomość. Aby wypełnić swoją misję, musiał jechać konno, walczyć z użyciem broni białej i palnej, płynąć wpław i biec. Sport więc symuluje niejako doświadczenia XIX-wiecznego żołnierza, który znalazł się za linią wroga – musi on na przykład jechać na nieznanym mu koniu (wierzchowce w konkursie skoków przydziela się zawodnikom losowo).

Od 1912 na igrzyskach olimpijskich rozgrywane są indywidualne zawody mężczyzn; w latach 1952–1992 rozgrywano także zawody drużynowe, a od 2000 o indywidualne medale walczą kobiety. Od 1949, w latach nieolimpijskich, odbywają się ponadto co roku mistrzostwa świata, gdzie obok rywalizacji indywidualnej i drużynowej medale przyznawane są w konkurencji sztafet.

Dyscyplina zyskała szczególną popularność w Szwecji; Szwedzi wprowadzili ten sport na igrzyska, reprezentant Szwecji Gösta Lilliehöök został pierwszym mistrzem olimpijskim; aż do lat 60. reprezentanci Szwecji dominowali w imprezach światowych.

Przez lata zawody rozgrywano w formacie pięcio- lub czterodniowym, jednak od 1996 roku przyjęto format jednodniowy, przez co zawody miały stać się łatwiejsze do obserwacji dla publiczności. Skrócono też dystanse pływania i biegu; do igrzysk w 2000 roku zawodnicy pływali 300 metrów (obecnie 200) i biegali 4000 metrów (obecnie 3000 m). W ostatnich latach brak szeroko rozpowszechnionej popularności tego sportu poza Europą Wschodnią stał się przyczyną powstania głosów proponujących usunięcie tej dyscypliny z programu igrzysk olimpijskich. Jednakże podczas głosowania Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, w dniu 8 lipca 2005 roku, postanowiono jednak, że dyscyplina ta pozostanie w programie igrzysk co najmniej do 2012 roku. 12 lutego 2013 roku MKOL zdecydował o pozostawieniu pięcioboju nowoczesnego w programie igrzysk olimpijskich co najmniej do 2020 roku. Ostatecznie połączono też konkurencję strzelania z biegiem tak, że strzelanie przeprowadza się w trakcie konkurencji biegu przełajowego – rozwiązanie takie przypomina nieco biathlon, gdzie bieg narciarski połączony jest ze strzelaniem, choć w biathlonie zawodnik niesie broń palną ze sobą, a w pięcioboju pozostaje ona gotowa do załadowania na stanowisku strzeleckim. Zmienił się też jednocześnie format samego strzelania – do 2008 roku oddawało się 20 strzałów, na każdy strzał zawodnik miał 40 sekund. Decyzję odnośnie do wyżej wspomnianego połączenia związek pięcioboju UIPM podjął w 2008 roku i weszła ona w życie w roku 2009, choć była krytykowana jako zbyt radykalnie zmieniająca wymagania co do umiejętności posiadanych przez zawodnika.

Konkurencje zawodów pięcioboju nowoczesnego rozgrywane są obecnie na igrzyskach w niżej wymienionej kolejności (i w opisanym niżej formacie):

• każdy kraj może wystawić maksymalnie dwóch zawodników i maksymalnie dwie zawodniczki;
• o wyniku zawodów decyduje suma punktów zdobyta przez zawodnika w kolejnych konkurencjach (w ostatniej konkurencji biegowej jest ona przeliczana na czas, podobnie jak w dziesięcioboju, w sposób przypominający Metodę Gundersena znaną ze sportów zimowych)'
• szermierka szpadą – walki do jednego trafienia, czas walki trwa nie dłużej niż minutę i jeśli nikt nie zada trafienia, obaj zawodnicy odnotowują porażkę; zawodnicy walczą w systemie „każdy z każdym” – 75% zwycięstw czyli 25 wygranych daje 250 punktów, wygrana lub przegrana zwiększa lub odpowiednio zmniejsza liczbę punktów zawodnika o 5;
• pływanie – 200 m, czyli 4 długości basenu olimpijskiego (50-metrowego) stylem dowolnym, czas 2 minuty 30 sekund daje 250 punktów, a każde pół sekundy zwiększa lub zmniejsza liczbę punktów zawodnika o 1. Zawodnicy płyną podzieleni na serie ustalane według tzw. czasu zgłoszenia.
• bonusowa runda szermierki – ostatni zawodnik pierwszej rundy walczy w pierwszej walce z przedostatnim, zwycięzca walczy z trzecim od końca itd. Wygrana w pojedynku warta jest dwa punkty (w przypadku zwycięstwa triumfatora rundy wstępnej w jego jedynej możliwej walce cztery). W przypadku obustronnej porażki na planszy pozostaje zawodnik sklasyfikowany wyżej w rundzie wstępnej.
• jeździectwo (skoki przez przeszkody) – zawodnikom przydziela się konie losowo – mają 20 minut na zapoznanie się z koniem, zawodnik pokonuje 12 przeszkód w tym jedną podwójną i jedną potrójną na trasie liczącej około 350-450 metrów, zawodnik zaczyna z 300 punktami i za każdą zrzutkę na przeszkodzie odejmuje mu się 7 punktów, za inne przewinienia (np. wyłamanie konia, upadek) 10 punktów. Ponadto za każdą sekundę przejazdu po parkurze powyżej normy czasu (określonej na podstawie długości trasy przejazdu) odejmuje się zawodnikowi 1 punkt. Przekroczenie czasu o dwukrotność normy czasu eliminuje zawodnika z dalszego przejazdu. Zawodnicy wypuszczani są na parkur w kolejności zależnej od sumy punktów zdobytych w poprzednich konkurencjach – im większa liczba punktów zdobyta w poprzedniej konkurencji tym zawodnik wypuszczany jest później, jeśli zawodników jest dwukrotnie więcej niż koni, to każdy z przygotowanych koni odbywa dwie rundy skoków.
• bieg przełajowy – (3000 m)^[1] ze strzelaniem z pistoletu laserowego, w pozycji stojącej, cztery razy (cztery sesje tzn. przystanki na strzelnicy w tym pierwszy tuż za startem), co 800 m (zawodnik musi strzelać do celu, z odległości 10 metrów, w przeciągu 50 sekund sesji strzeleckiej, dalszy bieg następuje po zaliczeniu 5 celnych strzałów lub po upływie 50 sekundowej sesji, nie ma kar za ewentualny brak trafień i niecelność). Startujący do biegu są wypuszczani w odstępach czasowych odzwierciedlających liczbę wcześniej zdobytych punktów (1 punkt różnicy to 1 sekunda opóźnienia^[2]), przez co wygrywający całe zawody wbiega na metę biegu pierwszy.

• Konkurencje objęte pięciobojem nowoczesnym
• 
  Szermierka szpadą (walki do jednego trafienia)
• 
  pływanie (200 m stylem dowolnym)
• 
  Jeździectwo – skoki przez przeszkody
• 
  Bieg przełajowy (3000 m)
• 
  Strzelanie z pistoletu

Sukcesy w pięcioboju nowoczesnym odnosili Polacy. Janusz Pyciak-Peciak był mistrzem olimpijskim (1976) i mistrzem świata (1977, 1981), a Arkadiusz Skrzypaszek zdobył w Barcelonie (1992) złoto olimpijskie zarówno indywidualnie, jak i w drużynie (z Maciejem Czyżowiczem i Dariuszem Goździakiem).

• Mistrzostwa świata
• Mistrzostwa Europy
• Pięciobój nowoczesny na letnich igrzyskach olimpijskich

• Polski Związek Pięcioboju Nowoczesnego
• Międzynarodowa Unia Pięcioboju Nowoczesnego
• Dyscypliny olimpijskie – pięciobój nowoczesny. sportowefakty.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-17)].