Pieprznik trąbkowy
 Młode okazy pieprznika trąbkowego | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | pieprznik trąbkowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Craterellus tubaeformis (Fr.) Quél. Fl. mycol. (Paris): 36 (1888) | |
Pieprznik trąbkowy (Craterellus tubaeformis (Fr.) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny kolczakowatych (Hydnaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji: Cantharellus, Cantharellaceae, Cantharellales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Cantharellus tubaeformis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu Lucien Quélet w 1888 r.[1]
Niektóre synonimy naukowe[2]: Agaricus cantharelloides Bull., Agaricus cantharelloides Sowerby, Cantharellus cantharelloides Quél., Cantharellus infundibuliformis (Scop.) Fr., Cantharellus infundibuliformis var. subramosus Bres., Cantharellus tubaeformis Fr., Cantharellus tubaeformis var. subramosus (Bres.) Cetto, Cantharellus tubaeformis var. tubaeformis Fr., Cantharellus xanthopus (Pers.) Duby, Helvella cantharelloides Bull., Helvella tubaeformis Bull., Merulius cantharelloides (Bull.) J.F. Gmel., Merulius fuligineus Pers., Merulius fuligineus Pers., Merulius hydrolips var. fuligineus (Pers.) Mérat, Merulius infundibuliformis Scop., Merulius lutescens Pers., Merulius tubiformis var. lutescens (Pers.) Pers., Merulius xanthopus Pers., Trombetta lutescens (Pers.) Kuntze Nazwę polską podał Stanisław Chełchowski w 1898 r. Wówczas gatunek ten zaliczany był do rodzaju pieprznik (Cantharellus)[3]. Jednak obecnie według Index Fungorum należy do rodzaju Craterellus (lejkowiec).
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnicy 2–6 cm, trąbkowaty i głęboko pępkowaty, o cienkim miąższu i brzegu silnie pofałdowanym, na starość często otwarcie przechodzący w pusty trzon[4]. Kolor kapelusza od żółtobrązowego do szarobrązowego[5].
W postaci listewek wyraźnie zbiegających po trzonie. Młode listewki nieraz pięknie żółte, później żółtoszare albo białoszare; wąskie, grube, rzadkie, widlasto rozgałęzione z licznymi połączeniami poprzecznymi (anastomozy), zbiegające na trzon[4].
Wysokość 4–8 cm, grubość 0,4–1 cm. Jest nieregularnie walcowaty i podłużnie spłaszczony oraz pomarszczony i wyraźnie pusty. Dołem ochrowożółty, górą siwawy[6].
Żółtawoszary, o smaku łagodnym. Zapach mało wyczuwalny, często trochę ziemisto-stęchły[4].
Kremowożółty, nieamyloidalny. Zarodniki kuliste, gładkie i niemal bezbarwne, o średnicy 9-12 × 5-10 µm[7].
- Gatunki podobne
Pieprznika trąbkowego można pomylić z pieprznikiem żyłkowanym (Craterellus lutescens), który ma trzon złotożółty a listewki szarobiaławe i słabo wykształcone[5]. Podobny jest też pieprznik szary (Cantharellus cinereus), ale ma trzon i kapelusz czarnobrązowe i listewki z sinym nalotem[6]. Stare okazy pieprznika trąbkowego mogą być również mylone z rzadko występującym gatunkiem – lejkowniczkiem pełnotrzonowym (Pseudocraterellus undulatus) występującym na żyznych glebach pod dębami i leszczynami, często w gęstych skupieniach. Trzon jest szarobrązowy, a kapelusz błękitnoszary z charakterystycznym kędzierzawym kantem[8].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Dość pospolity. Rośnie zwykle grupami w lasach iglastych i liściastych w miejscach wilgotnych, porośniętych mchem. Rośnie zarówno na glebach kwaśnych, jak i zawierających wapń[4]. Najczęściej jednak występuje w górskich lasach pod świerkami i jodłami[5]. Występuje w towarzystwie świerków (zarówno drzew żywych, jak i obumarłych pozostałości). Występuje na glebach kwaśnych. Pojawia się późną jesienią i występuje aż do przymrozków[8].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb jadalny. W Polsce jednak nie jest zbierany[7]. Tymczasem według niektórych autorów jest to smaczny grzyb, doskonale nadający się na risotto[9]. Jest grzybem mikoryzowym[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-21] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 558. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ a b Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b Pelle Holmberg, Hans Marklund: Nya svampboken. Stockholm: Prisma, 2003, s. 253. ISBN 91-518-4014-6.
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.