Pirotyn

Pirotyn

Pirotyn pochodzący z Trepčy (region Mitrowica) (4,8 x 4,1 x 3,4 cm)
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	FeS – siarczek żelaza
Twardość w skali Mohsa	4
Przełam	nierówny
Łupliwość	wyraźna
Pokrój kryształu	słupki, tabliczki
Układ krystalograficzny	heksagonalny
Gęstość	4,58 – 4,65 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	brązowomiedziowa ciemniejąca pod wpływem zmian powierzchniowych
Rysa	czarnoszara
Połysk	metaliczny
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Pirotyn (piryt magnetyczny) – minerał z gromady siarczków. Jest minerałem rzadkim. Nazwa pochodzi od gr. pyrrhos = ognisty.

Występuje w skupienia zbitych i warstwowych. Tworzy kryształy tabliczkowe, słupkowe o sześciobocznym przekroju. Jest kruchy, nieprzezroczysty, wykazuje silne właściwości magnetyczne. Często zawiera domieszki niklu, kobaltu, złota, platyny.

W złożach hydrotermalnych, metasomatycznych, kontaktowych oraz w złożach powstałych w wyniku wietrzenia. Spotykany w skałach magmowych: gabrach, norytach, bazaltach.

Miejsca występowania:

• Na świecie: Kanada, Rosja – Ural, była Jugosławia, Austria, Rumunia, Brazylia, Norwegia, Finlandia, Niemcy, Włochy.
• W Polsce: spotykany w gabrach i norytach Dolnego Śląska, w bazaltach okolic Lubania, granitach strzegomskich. W żyłach hydrotermalnych okolic Wojcieszowa, Miedzianki i Kowar oraz złożu arsenu w Złotym Stoku. Występuje też w okolicach Suwałk.

• do produkcji kwasu siarkowego,
• źródło żelaza i siarki także: kobaltu, niklu, platyny, złota,
• wydobywany w celu otrzymania pewnych metali, które zastępują żelazo w sieci krystalicznej,
• ma znaczenie naukowe,
• rzadki, poszukiwany kamień kolekcjonerski.

• piryt

• G.G. Gormaz, J.J. Casanovas: Atlas mineralogii, „Wiedza i życie”, 1992
• W. Heflik, L. Natkaniec-Nowak: Minerały Polski, Wyd. „Antykwa”, 1998
• J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II, – 2003
• W. Schumann: Minerały świata, O. Wyd. ”Alma-Press” 2003 r.

• pirotyn na stronie Webmineral.com (ang.)
• pirotyn na stronie Mindat.org (ang.)