Rożniatów (Ukraina)

Rożniatów
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	iwanofrankiwski
Rejon	rożniatowski
Populacja (2018); • liczba ludności	; 3920
Nr kierunkowy	+380 3474
Kod pocztowy	77600
	Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego Rożniatów
	Położenie na mapie Ukrainy Rożniatów
	48°56′11″N 24°09′17″E/48,936389 24,154722

Rożniatów (ukr. Рожнятів, Rożniatiw) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, stolica rejonu w obwodzie iwanofrankiwskim.

Historia

Osada powstała w XII w. pod nazwą Stare Sioło. W dokumencie z 1411 r. występuje już jako Rożniatów. Następne wzmianki pochodzą z 1414 r. Arcybiskup lwowski Mikołaja Wyżycki erygował tu parafię rzymskokatolicką w 1738 r^[2].

W 1782 r. powstała tu warzelnia soli, intensywnie rozwijało się rzemiosło. W 1785 r. Rożniatów otrzymał prawa miejskie^[3]. W 1801 r. stał się własnością Stanisława Skarbka, przemysłowca i filantropa, który założył tu m.in. manufakturę tkacką. Był on też właścicielem cegielni, młyna wodnego, gorzelni i tartaku. Po jego bezpotomnej śmierci majątek przeszedł zgodnie z testamentem na rzecz Fundacji Skarbkowskiej, prowadzącej działalność charytatywną. W 1877 r. powstała w mieście pierwsza szkoła, którą w 1902 r. rozszerzono do 4 klas. W 1906 r. utworzono szkołę rzemieślniczą. Utworzono także oddział "Sokoła"^[4].

Do roku 1914 w powiecie bolechowskim, w austriackiej prowincji (kraj koronny) Królestwa Galicji i Lodomerii.

Do roku 1945^[5] w Polsce, w województwie stanisławowskim, w powiecie dolińskim, siedziba gminy Rożniatów^[6].

W 1931 r. miasteczko liczyło 677 zagród i domów oraz 3638 mieszkańców, w tym ok. 700 Polaków. Pozostali mieszkańcy to Żydzi i Ukraińcy. W latach 1943–1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN i UPA zamordowali 16 Polaków^[7].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkający tutaj Polak Michał Jagiełłowicz z pomocą Ukraińca Ostapa Jureczki ukrywał 18 Żydów. Gdy wiosną 1944 roku Jagiełłowicz musiał uciekać przed banderowcami, ciężar opieki nad Żydami spadł na Jureczkę. Żydzi przetrwali do zajęcia tych terenów przez Armię Czerwoną w sierpniu 1944 roku. W następnym roku Jureczko padł ofiarą zbrodni ukraińskich nacjonalistów. W 2006 roku Instytut Jad Waszem uhonorował Michała Jagiełłowicza i Ostapa Jureczkę tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[8]^[9].

W 1989 Rożniatów liczył 4259 mieszkańców^[10].

Zamek^[11]

W XV w. w mieście został zbudowany zamek warowny, który posiadał dwie wieże oraz dwa tunele do uroczyska Baturin i do klasztoru oo. bazylianów w ówczesnej miejscowości Podmonaster (Pidmonastyr). Zamek otoczony był głęboką fosą napełnioną wodą. Jego budowa związana jest z postacią hrabiego Stanisława Skarbka, który obok Potockich, Jabłonowskich, Koniecpolskich był jednym z największych galicyjskich magnatów. Na początku XX w. w zamku-pałacu znajdował sąd ziemski. Dziś użytkowany jest przez policję (ministerstwo spraw wewnętrznych). W latach 50. XX w. zamek został poddany renowacji. Ocalały łuki okien, ale nie ma już wież^[12].

Kościół (nieistniejący)

Z fundacji Jana Aleksandra Koniecpolskiego wzniesiony w 20. i 30 latach XVIII w. pod wezwaniem Matki Bożej Bolesnej. Konsekrowany przez abp. Wacława Sierakowskiego w 1775 r. Zamknięty i zamieniony na magazyn w 1945 r, rozebrany w 1965 r. Obecnie na jego miejscu znajduje się pomnik Tarasa Szewczenki^[13]^[14].

Pobliskie miejscowości

Zobacz też

Rożniatów

Przypisy

↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор.37
↑ ROŻNIATÓW. Dawny kościół p.w. Matki Bożej Bolesnej (172? - 173?). Iwano-Frankiwski obw., Kałuszski r-n (Rożniatynski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-13] .
↑ Redakcja, „Mosty pojednania”– Rożniatów - Bojkowskie piękno [online], Dziennik Polski, 19 lipca 2011 [dostęp 2023-04-13] (pol.).
↑ Historia miejscowości | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2023-04-13] .
↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 lipca 1934 r. o podziale powiatu dolińskiego w województwie stanisławowskiem na gminy wiejskie (Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 563).
↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., EugeniuszE. Różański EugeniuszE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939-1946, 2009, s. 28, ISBN 978-83-85865-13-1 .
↑ Jagiełłowicz Michał. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).
↑ Yurechko Stach. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).
↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
↑ Władysław Łozińskim Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, 1903, str. 98
↑ ЗАМОК СКАРБКА
↑ ROŻNIATÓW. Dawny kościół p.w. Matki Bożej Bolesnej (172? - 173?). Iwano-Frankiwski obw., Kałuszski r-n (Rożniatynski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-13] .
↑ Curiae Metropolitanae RitisC.M.R. Latini Curiae Metropolitanae RitisC.M.R., Schematismus archidioecesis leopoliensis ritus latini, Lwów 1931, s. 83 .

Linki zewnętrzne

Rożniatów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 864 .
Rożniatów na stronie Rady Najwyższej Ukrainy
Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona

[1] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор.37

[2] ROŻNIATÓW. Dawny kościół p.w. Matki Bożej Bolesnej (172? - 173?). Iwano-Frankiwski obw., Kałuszski r-n (Rożniatynski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-13] .

[3] Redakcja, „Mosty pojednania”– Rożniatów - Bojkowskie piękno [online], Dziennik Polski, 19 lipca 2011 [dostęp 2023-04-13] (pol.).

[4] Historia miejscowości | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2023-04-13] .

[5] Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).

[6] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 lipca 1934 r. o podziale powiatu dolińskiego w województwie stanisławowskiem na gminy wiejskie (Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 563).

[7] SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., EugeniuszE. Różański EugeniuszE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939-1946, 2009, s. 28, ISBN 978-83-85865-13-1 .

[8] Jagiełłowicz Michał. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).

[9] Yurechko Stach. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-11]. (ang.).

[10] Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу

[11] Władysław Łozińskim Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, 1903, str. 98

[12] ЗАМОК СКАРБКА

[13] ROŻNIATÓW. Dawny kościół p.w. Matki Bożej Bolesnej (172? - 173?). Iwano-Frankiwski obw., Kałuszski r-n (Rożniatynski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-13] .

[14] Curiae Metropolitanae RitisC.M.R. Latini Curiae Metropolitanae RitisC.M.R., Schematismus archidioecesis leopoliensis ritus latini, Lwów 1931, s. 83 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Przynależność wojewódzka	woj. stanisławowskie (1920-39)
Miasta / Prawa miejskie (1920-34 →)	Bolechów Dolina Rożniatów (od 1934)
Miasteczka (1920-34)	Rożniatów (→)
Gminy miejskie (1920-39 →)	Bolechów Dolina Rożniatów
Gminy wiejskie zbiorowe (1934-39 →)	Bolechów Broszniów Ludwikówka Perehińsko Polanica Rachiń Rypne Spas Wełdzirz Witwica Wygoda