Rozeta (architektura)
Rozeta, różyca[1] (fr. rosette – różyczka[2]) – ornament architektoniczny w kształcie rozwiniętej róży.
Opis
[edytuj | edytuj kod]W architekturze gotyku rozetą nazywa się okrągły otwór okienny wypełniony witrażem i ornamentem maswerkowym, umieszczony nad głównym portalem kościoła[3] lub w szczycie budynku[4]. Na przykład w Krakowie znajduje się m.in. nad wejściem do Katedry na Wawelu. Występowały także w elewacji transeptu[5] oraz rzadziej w architekturze świeckiej tego okresu[4].
Mianem rozety określane są również dekoracyjne kompozycje roślinno-kwiatowe w formie stylizowanego kwiatu gwiazdnicy lub róży o koncentrycznie ułożonych płatkach[5] na plafonie lub suficie, malowane lub wykonane w stiuku, charakterystyczne dla wnętrz budowli z XVIII i XIX wieku[3]. Rozeta wykonana w technice malarskiej ma zwykle formę tzw. rozety parasolowej[3].
Motyw dekoracyjny w formie rozety spotykany był w sztuce babilońskiej i asyryjskiej, a powszechny był w sztuce starożytnej Grecji i Rzymu. Występował tam w dekoracji kapiteli kolumn w porządku doryckim, w dekoracjach metop, pól kasetonów, w starożytnym malarstwie wazowym[5]. W okresie nowożytnym ornament taki stosowany był we wszystkich stylach wzorujących się na sztuce antycznej, głównie w renesansie i klasycyzmie[5].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ rozeta, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-02-05].
- ↑ Czesław Witkowski Słownik pojęć historycznych, wyd. VIDEOGRAF II Katowice 2008, s. 211
- ↑ a b c Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Monika Bielska-Łach, Anna Manteuffel-Szarota: Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
- ↑ a b Witold Szolginia: Architektura i budownictwo. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1982.
- ↑ a b c d Sztuka świata. T. 18. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, ISBN 978-83-213-4726-4.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 128. ISBN 83-85001-89-1.
