Sinornitozaur
| Sinornithosaurus | |||
| Xu, Wang & Wu, 1999 | |||
| Okres istnienia: 125 mln lat temu | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | celurozaury | ||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | sinornitozaur | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Sinornithosaurus milleni Xu, Wang & Wu, 1999 | |||
| Gatunki | |||
| |||
Sinornitozaur (Sinornithosaurus) – rodzaj niewielkiego wczesnokredowego teropoda z rodziny dromeozaurów (Dromaeosauridae). Występował ok. 125 mln lat temu na terenach współczesnej formacji Liaoning (Chiny). Był pokryty prymitywnymi piórami[1].
Materiał kopalny
[edytuj | edytuj kod]Obecnie znane są trzy szkielety należące do tego dinozaura. Pierwszy z nich (IVPP V 12811), będący holotypem, jest obecnie przechowywany w Instytucie Paleontologii Kręgowców i Paleoantropologii w Pekinie. Drugi szkielet oznaczony jako NGMC-91 należy najprawdopodobniej do osobnika młodocianego lub przedstawiciela innego gatunku. Ji Qiang i inni (2001) uważają przynależność NGMC-91 do tego rodzaju Sinornithosaurus za niepewną z powodu licznych uszkodzeń jego kości, które mogą zniekształcać cechy diagnostyczne. Obok NGMC-91 znaleziono skamieniałości niewielkiej ryby z rodzaju Lycoptera[2].
Klasyfikacja
[edytuj | edytuj kod]Analizy przeprowadzone przez Xu Xinga i innych wykazały, że jest to jeden z prymitywniejszych znanych dromeozaurów. Wieloma cechami przypomina archeopteryksa i innych przedstawicieli Avialae w większym stopniu, niż późniejsze i bardziej zaawansowane dromeozaury[3]. Obecnie uznaje się przynależność do rodzaju Sinornithosaurus dwóch gatunków: S. milleni, opisanego w 1999[1], oraz S. haoiana, opisanego w 2004, różniącego się od S. milleni budową bioder i czaszki[4]. Okaz NGMC-91 został przez Xu i współpracowników przypisany do rodzaju Sinornithosaurus jako potencjalny przedstawiciel gatunku innego niż S. milleni[1]. Według innych autorów niewykluczona jest jego przynależność do innego rodzaju[2].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Sinornithosaurus: ang. Sino- „Chińczyk”, od łac. Sinae „Chińczyk”, od gr. Σιναι Sinai „Chińczyk”; gr. ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”; σαυρος sauros „jaszczurka”[1].
Paleobiologia
[edytuj | edytuj kod]Według Enpu Gonga i współpracowników uzębienie oraz inne cechy czaszki, takie jak rowki w zębach, mogące mieścić gruczoły jadowe, świadczą o jadowitości sinornitozaura i spokrewnionych z nim dromeozaurów. Zdaniem autorów struktury te są analogiczne do występujących u jadowitych jaszczurek[5]. Z interpretacją przedstawioną przez Gonga i współpracowników nie zgodzili się jednak Gianechini, Agnolín i Ezcurra, którzy zasugerowali, że wydłużenie zębów szczękowych – według Gonga i in. wskazujące na jadowitość – jest pozostałością tafonomiczną wynikającą z przemieszczenia zębów poza zębodoły, a wsparcie dla hipotezy o jadowitości sinornitozaura jest słabe[6]. Gong et al. potwierdzili, że zęby holotypu nie znajdowały się w pełni naturalnej pozycji, jednak nie zgodzili się z twierdzeniem Gianechiniego i współpracowników, że były znacząco poza zębodołami, i stwierdzili, że niektóre okazy z Tianyu i Dalian miały faktycznie bardzo wydłużone zęby szczękowe. Stwierdzili również, że jadowitość była prawdopodobnie cechą wyjściową dla archozaurów[7]. Sinornithosaurus mógł żywić się ptakami, które pospolicie występowały w lasach na terenie grupy Jehol[5].
W skamieniałych piórach sinornitozaura odnaleziono zarówno eomelanosomy, jak i feomelanosomy, co sugeruje, że jego upierzenie znacząco różniło się kolorem w zależności od rejonu ciała[8].
-
Skamieniałość Sinornithosaurus millenii (Amerykańskie Muzeum Historii Naturalnej, Nowy Jork) -
Skamieniałość ?Sinornithosaurus (NGMC 91, Amerykańskie Muzeum Historii Naturalnej) -
Rekonstrukcja sinornitozaura -
Skamieniałość Sinornithosaurus millenii (Hong Kong Science Museum)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Xu Xing, Wang Xiaolin, Wu Xiaochun. A dromaeosaurid dinosaur with a filamentous integument from the Yixian Formation of China. „Nature”. 401 (6750), s. 262–266, 1999. DOI: 10.1038/45769. (ang.).
- ↑ a b Ji Qiang, Mark A. Norell, Gao Keqin, Ji Shu'an, Dong Ren. The distribution of integumentary structures in a feathered dinosaur. „Nature”. 410, s. 1084–1088, 2001. DOI: 10.1038/35074079. (ang.).
- ↑ Xu Xing, Wu Xiaochun. Cranial morphology of Sinornithosaurus millenii Xu et al. 1999 (Dinosauria: Theropoda: Dromaeosauridae) from the Yixian Formation of Liaoning, China. „Canadian Journal of Earth Sciences”. 38 (12), s. 1739–1752, 2001. DOI: 10.1139/cjes-38-12-1739. (ang.).
- ↑ Liu J, Ji S, Tang F, Gao K. A new species of dromaeosaurids from the Yixian Formation of western Liaoning. „Geological Bulletin of China”. 23 (8), s. 778-783, 2004. (ang.).
- ↑ a b Enpu Gong, Larry D. Martin, David A. Burnham, Amanda R. Falk. The birdlike raptor Sinornithosaurus was venomous. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 107 (2), s. 766–768, 2010. DOI: 10.1073/pnas.0912360107. (ang.).
- ↑ Federico A. Gianechini, Federico L. Agnolín, Martín D. Ezcurra. A reassessment of the purported venom delivery system of the bird-like raptor Sinornithosaurus. „Paläontologische Zeitschrift”, 2010. DOI: 10.1007/s12542-010-0074-9. (ang.).
- ↑ Enpu Gong, Larry D. Martin, David A. Burnham, Amanda R. Falk. Evidence for a venomous Sinornithosaurus. „Paläontologische Zeitschrift”, 2010. DOI: 10.1007/s12542-010-0076-7. (ang.).
- ↑ Zhang Fucheng, Stuart L. Kearns, Patrick J. Orr, Michael J. Benton, Zhou Zhonghe, Diane Johnson, Xu Xing, Wang Xiaolin. Fossilized melanosomes and the colour of Cretaceous dinosaurs and birds. „Nature”. 463, s. 1075–1078, 2010. DOI: 10.1038/nature08740. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
