Stráňany
 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Starosta | Viera Kravčáková[1] | ||
| Powierzchnia | 11,61[2] km² | ||
| Wysokość | 640[potrzebny przypis] m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość | |||
| Nr kierunkowy | 052 | ||
| Kod pocztowy | 065 33 (pošta Veľký Lipník) | ||
| Tablice rejestracyjne | SL | ||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |||
 49°22′N 20°32′E/49,366667 20,533333 | |||
| Strona internetowa | |||
Stráňany (do 1948 Folvark, węg. Nagymajor, do 1899 Folyvárk, niem. Vorwerk, ukr. Страняни) – wieś (obec) na Słowacji w powiecie Lubowla w kraju preszowskim.
Położenie geograficzne i turystyka
[edytuj | edytuj kod]Niewielka miejscowość położona jest w górnej części głębokiej doliny Lipnika, na wysokości 620–670 m n.p.m. u podnóży Kiczery. Płynący dnem tej doliny Lipnik oddziela Pieniny, a dokładniej Grupę Golicy i Małe Pieniny od Magury Spiskiej. Przez miejscowość prowadzi droga krajowa II kategorii nr 543 z Czerwonego Klasztoru do miejscowości Gniazda, gdzie krzyżuje się z drogą krajową nr 77 (do miejscowości Stara Lubowla lub Biała Spiska).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość założona została przez Łemków jako wysunięty na wschód przysiółek Wielkiego Lipnika. W języku łemkowskim miała nazwę Folwark, w początkowym bowiem okresie istnienia tej osady był w niej folwark należący do rodu Györgyów i Horváthów-Stansithów. Obecna nazwa została wprowadzona dopiero w 1948. Ok. 1567 osadzili się Wołosi. Ok. 1700 miejscowość miała już 220 mieszkańców wyznania greckokatolickiego. Spis kościelny z 1913 podaje, że mieszkało tutaj 640 grekokatolików, 7 rzymskich katolików i 10 Żydów.
Mieszkańcy zajmowali się typowymi dla Łemków zajęciami; uprawą roli i pasterstwem, a mężczyźni aż do II wojny światowej dorabiali wędrownym druciarstwem. Długo zachował się tutaj ludowy folklor, jeszcze do 2000 zobaczyć można było krowie zaprzęgi do prac polowych i zwózki plonów. Miejscowość ma typową dla Spiszu zwartą zabudowę.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]W środku miejscowości, po południowej stronie Lipnika stoi murowana cerkiew pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Wybudowana została w 1857 w miejsce wcześniejszej, drewnianej. Ma ona dość nowoczesny wystrój, ale zachowany został pełny ikonostas.
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]
zielony ze Stranian na Przełęcz Korbalową. Tutaj szlak rozdziela się; jedna nitka prowadzi przez Wysokie Skałki i Wąwóz Homole do Jaworek, druga na wzniesienia Magury Spiskiej.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 11,61S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
- Pieniny polskie i słowackie. Mapa 1:20 000. Wrocław: Wyd. Kartograficzne Eko-Graf, 2000. ISBN 83-86645-38-5.
| Miasta |
|
|---|---|
| Wsie |
|
