Psittacula
| Psittacula[1] | |||||
| Cuvier, 1800[2] | |||||
 Przedstawiciel rodzaju – aleksandretta zielonoszyja (P. calthropae) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię | |||||
| Rodzaj | Psittacula | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
| Psittacus alexandri Linnaeus, 1758 | |||||
| |||||
| Gatunki | |||||
| |||||
Psittacula – rodzaj ptaków z podrodziny papug wschodnich (Psittaculinae) w obrębie rodziny papug wschodnich (Psittaculidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce i Azji[12].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 29–62 cm; masa ciała 56–334 g[12].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Psittacula: nowołac. psittacula „papużka”, od zdrobnienia łac. psittacus „papuga”, od gr. ψιττακος psittakos „papuga”[13].
- Sagittifer: łac. sagittifer „nosić strzałę”, od sagitta „strzała”; -fer „noszący”, od ferre „nosić”[14]. Gatunek typowy: Psittacus alexandri Linnaeus, 1758.
- Palaeornis: gr. παλαιος palaios „starożytny”; ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”[15]. Gatunek typowy: Psittacus alexandri Linnaeus, 1758.
- Mascarinus: epitet gatunkowy Psittacus mascarinus[16] J.F. Gmelin, 1788 (fr. masque noir „czarna maska”)[17]. Gatunek typowy: Psittacus mascarinus J.F. Gmelin, 1788 (= Psittacus mascarin Linnaeus, 1771).
- Tanygnathus: gr. τανυω tanuō „wyciągnąć się”, od τεινω teinō „wyciągać”; γναθος gnathos „szczęka”[18]. Gatunek typowy: Psittacus megalorynchos Boddaert, 1783.
- Erythrostomus: gr. ερυθρος eruthros „czerwony”; στομα stoma, στοματος stomatos „usta”[19]. Gatunek typowy: Psittacus megalorynchos Boddaert, 1783.
- Belocercus: gr. βελος belos „strzała”; κερκος kerkos „ogon”[20]. Gatunek typowy: Psittacus barbatulatus Bechstein, 1811 (= Psittacus longicauda Boddaert, 1783).
- Belurus: gr. βελος belos „strzała”; ουρα oura „ogon”[21]. Gatunek typowy: Psittacus malaccensis J.F. Gmelin, 1788 (= Psittacus longicauda Boddaert, 1783).
- Alexandrinus: Aleksander Macedoński (456 p.n.e.–323 p.n.e.), król Macedonii, uważa się, że sprowadził pierwsze te papugi do Europy[22]. Gatunek typowy: Psittacus krameri Scopoli, 1769.
- Himalayapsitta: Himalaje, od sanskrytckiego hima „śnieg”; ālaya „siedziba”; nowołac. psitta „papuga”, od gr. ψιττακος psittakos „papuga”[23]. Gatunek typowy: Psittacus himalayanus Lesson, 1831.
- Nicopsitta: Nicole Braun, żona niemieckiego ornitologa Michael P. Brauna; nowołac. psitta „papuga”, od gr. ψιττακος psittakos „papuga”[24]. Gatunek typowy: Palaeornis columboides Vigors, 1830.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki[25]:
- Psittacula roseata Biswas, 1951 – aleksandretta różowogłowa
- Psittacula cyanocephala (Linnaeus, 1766) – aleksandretta śliwogłowa
- Psittacula himalayana (Lesson, 1832) – aleksandretta himalajska
- Psittacula finschii (Hume, 1874) – aleksandretta szarogłowa
- Psittacula columboides (Vigors, 1830) – aleksandretta seledynowa
- Psittacula calthrapae (Blyth, 1849) – aleksandretta zielonoszyja
- Psittacula eupatria (Linnaeus, 1766) – aleksandretta większa
- Psittacula mascarina (Linnaeus, 1771) – aleksandretta reuniońska – takson wymarły[26]
- Psittacula wardi (E. Newton, 1867) – aleksandretta seszelska – takson wymarły[27]
- Psittacula krameri (Scopoli, 1769) – aleksandretta obrożna
- Psittacula eques (Boddaert, 1783) – aleksandretta krótkosterna
- Psittacula exsul (A. Newton, 1872) – aleksandretta maskareńska – takson wymarły[28]
- Psittacula bensoni (Holyoak, 1973) – aleksandretta szara – takson wymarły
- Psittacula caniceps (Blyth, 1846) – aleksandretta siwogłowa
- Psittacula longicauda (Boddaert, 1783) – aleksandretta długosterna
- Psittacula alexandri (Linnaeus, 1758) – aleksandretta różana
- Psittacula derbiana (Fraser, 1852) – aleksandretta chińska
- Psittacula everetti (Tweeddale, 1877) – aleksandretta filipińska
- Psittacula sumatrana (Raffles, 1822) – aleksandretta zielona
- Psittacula megalorynchos (Boddaert, 1783) – aleksandretta wielkodzioba
- Psittacula lucionensis (Linnaeus, 1766) – aleksandretta modroczapkowa
- Psittacula gramineus (J.F. Gmelin, 1788) – aleksandretta czarnokantarowa
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Psittacula, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ G. Cuvier: Leçons d’anatomie Comparée. T. 1. Paris: Baudouin, Imprimeur de l’Institut National des Sciences et des Arts, 1800, s. tab. 2. (fr.).
- ↑ H. Kuhl. Conspectus psittacorum. „Nova Acta Physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosorum”. 10 (2), s. 15, 1820. (łac.).
- ↑ N.A. Vigors. Sketches in Ornithology; or Observations on the leading Affinities of some of the more extensive groups of Birds. On a group of Psittacidæ known to the ancients. „The Zoological Journal”. 2 (5), s. 46, 1825. (ang.).
- ↑ R.P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d’oiseaux: ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. Bruxelles: Chez F.G. Levraul, 1831, s. 188. (fr.).
- ↑ J.G. Wagler. Conspectus systematicus generum et specierum ex ordine Psittacorum, adjectis generum characteribus. „Abhandlungen der Mathematisch-Physicalischen Klasse der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften”. 1, s. 501, 1832. (łac.).
- ↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 300, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
- ↑ S. Müller: Chetsen uit de oostelijke streken des Indischen archipels. II. Aanteekeningen omtrent Amboina, Banda, Poeloe Manok cn eenige andere eilanden dier streken. W: Verhandelingen over de natuurlijke geschiedenis der Nederlandsche overzeesche bezittingen de Leden der Natuurkindige commissie in Indië enandere Schrijvers. Cz. 1: Land-en Volkenkunde. Leiden: In commissie bij. S. en J. Luchtmans en C.C. van der Hoek, 1839–1844, s. 107. (niderl.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte. Tableau des Perroquets. „Revue et Magasin de Zoologie pure et appliquée”. 2e Série. 6, s. 152, 1854. (fr.).
- ↑ Braun, Bahr i Wink 2016 ↓, s. 324.
- ↑ a b Braun, Bahr i Wink 2016 ↓, s. 323.
- ↑ a b S.M. Billerman: Old World Parrots (Psittaculidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.psitta4.01. [dostęp 2020-10-22]. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Psittacula [dostęp 2022-10-08].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Sagittifer [dostęp 2022-10-08].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Palaeornis [dostęp 2022-10-08].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Mascarinus [dostęp 2022-10-08].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, mascarin [dostęp 2022-10-08].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Tanygnathus [dostęp 2022-10-08].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Erythrostomus [dostęp 2022-10-08].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Belocercus [dostęp 2022-10-08].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Belurus [dostęp 2022-10-08].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Alexandrinus [dostęp 2022-10-08].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Himalayapsitta [dostęp 2022-10-08].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nicopsitta [dostęp 2022-10-08].
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Psittaculini Vigors, 1825 (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-26].
- ↑ BirdLife International, Mascarinus mascarin, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-10-08] (ang.).
- ↑ BirdLife International, Palaeornis wardi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2020-2 [dostęp 2020-10-22] (ang.).
- ↑ BirdLife International, Alexandrinus exsul, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2020-2 [dostęp 2020-10-22] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- M.P. Braun, N. Bahr & M. Wink. Phylogenie und Taxonomie der Edelsittiche (Psittaciformes: Psittaculidae: Psittacula), mit Beschreibung von drei neuen Gattungen. „Vogelwarte”. 54 (4), s. 322–324, 2016. (niem.).
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).