Tlenek cynku
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
struktura krystaliczna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny | ZnO | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa | 81,41 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd | biały proszek[2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
DrugBank | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Inne aniony | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Inne kationy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) |
Tlenek cynku (biel cynkowa), ZnO – związek chemiczny z grupy tlenków, połączenie tlenu z cynkiem na II stopniu utlenienia. Jest to materiał wielofunkcyjny stosowany m.in. jako pigment do farb[6].
Związek ten jest otrzymywany w wyniku prażenia rudy cynkowej: siarczku cynku (ZnS) lub węglanu cynku (ZnCO
3) w obecności powietrza. Stosowany jest jako dodatek do farb i lakierów, w kosmetyce i ceramice oraz jako wypełniacz i stabilizator gumy, kauczuku i tworzyw sztucznych, do produkcji mas izolacyjnych, zasypek, środków do impregnacji drewna. Pierwotnie, jako pigment, został wprowadzony w 1779 roku, od 1834 roku jako „biel chińska” stosowany w gwaszu, w farbach olejnych od ok. 1850 roku. W oleju biel cynkowa jest słabiej kryjąca niż biel ołowiowa, nie działa sykatywowo, w grubszych warstwach pęka. Obecnie sproszkowaną biel cynkową stosuje się powszechnie (obok innych proszków, jak: grafit, sadza angielska, argentorat, tkanol) w kryminalistyce, w badaniu daktyloskopijnym metodą mechaniczną (obok metody chemicznej i metody optyczno-fotograficznej). Tlenek cynku ma lekkie działanie antybakteryjne i przyspiesza gojenie ran. Z tego powodu jest używany jako składnik maści i zasypek leczących rozmaite choroby skóry. Jest też używany w stomatologii do tymczasowych wypełnień. Przy głębokich odwiertach stosuje się aktywny tlenek cynku RC, który z racji na rozbudowaną cząsteczkę, pozwala na skuteczną eliminację wydobywającego się siarkowodoru[7].
Właściwości[edytuj | edytuj kod]
- barwa biała (dotyczy sproszkowanego ZnO, kryształ ZnO bez zanieczyszczeń jest bezbarwny)
- ciało stałe,
- trudno rozpuszczalne w wodzie
- ma własności amfoteryczne:
- w reakcji z kwasami tworzy sole cynku(II), np. chlorek cynku, siarczan cynku.
- z mocnymi zasadami tworzy sole, które nazywa się cynkanami(II), np. cynkan(II) sodu.
- w wodnym roztworze amoniaku związek ten tworzy jon kompleksowy: [Zn(NH3)4]2+ (kation tetraaminacynku(II)).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 55, ISBN 83-7183-240-0 .
- ↑ a b c d e f David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-100, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
- ↑ a b Tlenek cynku, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-03-19] (ang.).
- ↑ Tlenek cynku (nr 96479) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2015-03-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Tlenek cynku (nr 96479) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-03-19]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Jacek Wojnarowicz , Tadeusz Chudoba , Witold Lojkowski, A Review of Microwave Synthesis of Zinc Oxide Nanomaterials: Reactants, Process Parameters and Morphologies, „Nanomaterials”, 10 (6), 2020, s. 1086, DOI: 10.3390/nano10061086, PMID: 32486522, PMCID: PMC7353225 [dostęp 2024-07-17] (ang.).
- ↑ Aktywny Tlenek Cynku RC - Producent | Zastosowanie [online], Producent Chemii Cynkowej | Recycling, Odbiór Odpadów Cynkowych [dostęp 2021-02-10] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Różański: Tlenek cynku – Zincum oxydatum w medycynie XVIII i XIX wieku. [w:] Medycyna dawna i współczesna [on-line]. rozanski.li. [dostęp 2016-07-27].