Turoszów

Turoszów

Dzielnica Bogatyni
Stacja kolejowa Turoszów w 2017 r. W tle widoczna Elektrownia Turów
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miasto	Bogatynia
W granicach Bogatyni	1 stycznia 1973[1]
Strefa numeracyjna	(+48) 75
Tablice rejestracyjne	DZG
Położenie na mapie Polski Turoszów
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Turoszów
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego Turoszów
Położenie na mapie gminy Bogatynia Turoszów
50°55′50″N 14°55′25″E/50,930556 14,923611
Multimedia w Wikimedia Commons

Turoszów (do 1945 niem. Türchau) – dzielnica Bogatyni (od 1973) w Kotlinie Turoszowskiej (województwo dolnośląskie); niewielka osada i stacja kolejowa Turoszów.

Ośrodek przemysłowy na obszarze Turoszowskiego Zagłębia Węgla Brunatnego; kombinat górniczo-energetyczny Turów obejmujący 2 kopalnie odkrywkowe i drugą co do wielkości w Polsce elektrownię cieplną Turów.

Od 1959 do 1972 osiedle typu miejskiego, utworzone z obszaru gromady Zatonie, obejmującej Turoszów, Zatonie, Trzciniec i Strzegomice^[2]. 1 stycznia 1973 całe osiedle włączono do Bogatyni^[3].

Pierwsza wzmianka historyczna o miejscowości Tyrkow pochodzi z roku 1312. Od 1319 leżała w granicach piastowskiego księstwa jaworskiego, jednego z polskich księstw dzielnicowych na Dolnym Śląsku^[4], po czym w 1346 przypadła Czechom. Kościół został po raz pierwszy wymieniony w 1384 w rejestrze praskim. Od 1497 tereny te notowane są jako dobra rycerskie należące do rodu Falkenhaynów^[5]. Od 1551 roku wieś jest protestancka. Pierwszym pastorem był Johann Richter.

Od końca wieku XVI Türchau była wioską rady Żytawy, po zakupie przez to miasto trzyczęściowych dóbr od rodziny Falkenhayn^[5]. Między 1712 a 1714 nastąpiło powiększenie kościoła. Oprócz rozbudowy nawy na północ i południe, dobudowano również wieżę. W 1727 poświęcono organy zbudowane przez Johanna Gottlieba Tamitiusa z Żytawy. W 1786 pożar zniszczył leżącą w pobliżu karczmę, służącą też jako miejscowy sąd, a także wieżę kościoła. W 1789 roku wieża została odbudowana. W 1721 przy kościele powstała szkoła, którą zamknięto w 1888 i zastąpiono większą szkołą centralną w Scharre(inne języki).

Na początku wieku XIX odkryto w Turoszowie pokłady węgla brunatnego^[5]. Powstały tam wówczas liczne małe, eksploatowane przez właścicieli ziemskich kopalnie, w których wydobywano węgiel brunatny już na głębokości 4–5 m. Po zjednoczeniu będących w posiadaniu E. Heidricha zakładów, powstała w 1905 kopalnia węgla brunatnego "Herkules"^[5]. W 1907 nastąpiła zmiana formy własności na Towarzystwo Akcyjne, które objęło w posiadanie tereny Hirschfelde (ob. dzielnica Żytawy), Turoszowa i Zatonia. Towarzystwo Węgla Brunatnego "Herkules" stało się posiadaczem 88 ha terenu pod którym znajdowało się 25 milionów ton węgla brunatnego. W 1907 rozpoczęło jego eksploatację^[5]. Dla przerobu wydobytego węgla powstały w 1907 i 1908 w sąsiednim Hirschfelde brykieciarnie, a w 1911 ruszyła pierwsza elektrownia^[5].

Ten rozwój spowodował zainteresowanie Królestwa Saksonii, które od 1912 poprzez zakup znaczących pakietów akcji nabierało praw do eksploatacji węgla. 1 stycznia 1917 państwo wykupiło wszystkie udziały i stało się właścicielem kopalń i zakładów przerobu węgla na tym terenie. W tym samym roku, razem z zakupioną przez Towarzystwo Energetyczne z Berlina elektrownią Hirschfelde, utworzono, jako własność państwową – ASW (Aktiengesellschaft Sächsische Werke) – Towarzystwo Akcyjne Zakłady Saskie.

• Elektrownia Turów
• Kopalnia Węgla Brunatnego Turów

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 2: Pogórze Izerskie (M-Ż). Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, ISBN 83-85773-61-4.

• Historia i fotografie starego Turoszowa