Wiesław Dymny
| Data i miejsce urodzenia | 25 lutego 1936 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 12 lutego 1978 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki |
Wiesław Dymny (ur. 25 lutego 1936 w Połoneczce, zm. 12 lutego 1978 w Krakowie) – polski plastyk, aktor, scenarzysta filmowy, poeta, prozaik i satyryk, współtwórca Piwnicy pod Baranami.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wiesław Dymny urodził się we wsi Połoneczka koło Nowogródka (obecnie na Białorusi). W 1953 ukończył III Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Bielsku-Białej, uczęszczał do tej samej klasy, co Wincenty Faber. Studiował malarstwo na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych[1], ale nie ukończył studiów, w październiku 1961 został skreślony z listy studentów[2]. Otrzymał nagrodę im. Kościelskich za Opowiadania zwykłe (1963), jest autorem około 300 tekstów piosenek[1].
Był twórcą tekstów i kierownikiem artystycznym krakowskiej grupy big beatowej Szwagry (1964–1969). Pisał teksty przede wszystkim dla Piwnicy pod Baranami[1], ale także dla STSu, Teatru 38 i własnego kabaretu „Remiza”.
Wraz z Henrykiem Klubą napisał scenariusze do filmów Chudy i inni, Słońce wschodzi raz na dzień oraz Pięć i pół bladego Józka[1].
Inspirował się Biblią (napisał np. własną wersję „Pieśni nad Pieśniami”) oraz światem prowincji, zwłaszcza wschodniej.
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]W latach 50. poznał Barbarę Nawratowicz, w której z wzajemnością się zakochał i przez kolejne lata pozostawał w związku. Nawratowicz określiła po latach tę relację jako „burzliwą, gwałtowną i nieco toksyczną”[3]: „Wiesio w stanie alkoholowego napadu zazdrości uderzył mnie w krtań ciężką popielniczką”[3]. Z kolei Kazimierz Kutz wspominał, że była to relacja pełna przywiązania i zazdrości[4]. Nawratowicz założyła wraz z Dymnym kabaret „Remiza” w Klubie „Pod Jaszczurami”.
Pierwszą żoną artysty była Teresa Hrynkiewicz[2][5].
Na planie filmu Pięć i pół bladego Józka poznał swoją późniejszą drugą żonę, Annę Dziadyk. Wzięli ślub w 1971 roku[1].
Zmarł[6] na zawał serca[7], został pochowany na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Proza
[edytuj | edytuj kod]- Słońce wschodzi raz na dzień i inne utwory – wybór i opracowanie Zbigniew Bela (Wydawnictwo Literackie, 1981)
- Opowiadania zwykłe (Warszawskie Wydawnictwo Literackie, Muza S.A., Warszawa, 1997)
- Droga na Dziki Zachód (Warszawskie Wydawnictwo Literackie, Muza S.A., Warszawa, 1998)
Teksty piosenek
[edytuj | edytuj kod]- Niebieska patelnia
- Konie Apokalipsy
- Czarne anioły z muzyką Zygmunta Koniecznego w wykonaniu Ewy Demarczyk (nagroda na I Krajowym Festiwalu Piosenki w Opolu)
- 1994: Grzegorz Turnau: Turnau w Trójce – tekst utworu „Pejzaż horyzontalny”
- 1998: Big Cyc: Wszyscy święci
- 1999: Grzegorz Turnau: Ultima – teksty utworów „O mój aniele”, „Póki czas” i „Leniwa głowa”
Spuścizna i upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Pod koniec 1977 część jego notatek pochłonął pożar domu. Nad pozostałymi zbiorami objęła opiekę Anna Dymna. Z jej inicjatywy w 20. rocznicę śmierci Wiesława Dymnego zespół Big Cyc nagrał do jego tekstów płytę Wszyscy święci. Kilka piosenek z jego tekstami Janusz Grzywacz zamieścił na płycie Młynek Kawowy.
W 2018 nakładem Wydawnictwa Znak ukazała się biografia Wiesława Dymnego pt. Dymny. Życie z diabłami i aniołami autorstwa Moniki Wąs[8].
W 2022 w Jaworzu powstał posąg siedzącego na ławce Wiesława Dymnego[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Janusz R. Kowalczyk: Wiesław Dymny – Życie i twórczość. Culture.pl, styczeń 2013. [dostęp 2020-04-10].
- ↑ a b Wacław Krupiński: Po prostu Dymny. Jedni się go bali, inni podziwiali. Jego historia to materiał na film. plus.dziennikbaltycki.pl, 6 kwietnia 2017. [dostęp 2021-07-21].
- ↑ a b Sonia Miniewicz: Barbara Nawratowicz: gwiazda z Piwnicy. Onet.pl, 19 listopada 2017. [dostęp 2020-04-10].
- ↑ Miał wdzięk człowieka, który mógłby zabić. pary-populada.pl. [dostęp 2015-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 listopada 2014)]. (pol.).
- ↑ Sergiusz Królak: Barbara Nawratowicz: gwiazda z Piwnicy. Onet.pl, 19 lipca 2021. [dostęp 2021-07-21].
- ↑ Przekrój. 1978, nr 1715 (19 II), Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW "Prasa", 1978, s. 3 [dostęp 2022-04-28].
- ↑ Życie na gorąco nr 43, 23 października 2014, s. 56-57
- ↑ Ukazała się biografia Wiesława Dymnego. Onet.pl, 18 lutego 2016. [dostęp 2020-04-10].
- ↑ Ławeczka już gotowa. Przyjedzie Anna Dymna [online], radiobielsko.pl [dostęp 2022-09-07].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wiesław Dymny, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2021-04-09].
- Zbiór wspomnień o Wiesławie Dymnym
- „Przepis na kulturę” w wykonaniu Wiesława Dymnego w PKF na stronie KronikaRP
- Wiesław Dymny na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Wiesław Dymny w bazie filmpolski.pl
- Wiesław Dymny w bazie IMDb (ang.)
- Wiesław Dymny w bazie Filmweb
- Wiesław Dymny. „My gadaliśmy, a on po prostu tworzył”. Dwójka - Program 2 Polskiego Radia, 2016-02-09. [dostęp 2016-02-29].