Wilanów
| Dzielnica Warszawy | |||
 Fragment dzielnicy, po lewej Świątynia Opatrzności Bożej | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Miasto | |||
| W granicach Warszawy | 15 maja 1951[1] | ||
| SIMC | 0988856[2] | ||
| Zarządzający | |||
| Powierzchnia | 36,73 (1.01.2024)[3] km² | ||
| Populacja • liczba ludności |
| ||
| • gęstość | 1429 (1.01.2024)[3] os./km² | ||
| Tablice rejestracyjne | WW...F, WW...G, WW...H, WW...J, WW...W, WW... GA-GJ | ||
Położenie na mapie Warszawy | |||
| Strona internetowa | |||
_COA.svg)
Wilanów – dzielnica Warszawy położona w lewobrzeżnej części miasta. Jest jedną z 18 jednostek pomocniczych m.st. Warszawy[4].
Do 1951 miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Wilanów.
Informacje ogólne
[edytuj | edytuj kod]- Podział według miejskiego systemu informacji
Według Systemu MSI Wilanów dzieli się na osiem obszarów[5]:
- Wilanów Wysoki
- Wilanów Niski
- Wilanów Królewski
- Błonia Wilanowskie
- Powsinek
- Zawady
- Kępa Zawadowska
- Powsin
Wilanów graniczy:
- od zachodu z dzielnicą Ursynów
- od północy z dzielnicą Mokotów
- od wschodu (przez Wisłę) z dzielnicą Wawer
- od południa z gminą Konstancin-Jeziorna, powiat piaseczyński
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wilanów był jedną z najstarszych osad w okolicach Warszawy. Do drugiej połowy XVII w. używano nazwy Milanów. Wieś Milanowo do 1338 roku była własnością opactwa benedyktynów w Płocku[6][7]. W 1338 roku stał się własnością księcia czerskiego i sochaczewskiego Trojdena. Kolejni właściciele Milanowa to między innymi: Milanowscy, Leszczyńscy, Krzyccy.
Wieś szlachecka Milianowo w 1580 roku znajdowała się w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[8]. Na terenie Wilanowa występowało także osadnictwo olęderskie[9].
Pierwotnie nazwa brzmiała Milanowo lub Milanów. Pojawia się ona kilkukrotnie w średniowiecznych zapiskach jako: Mylynow (1350), Milonowo (1377), Milonów (1422), Milonowo (1426). Pochodzi ona od nazwy osobowej Milon lub Milan, wywodzącej się prawdopodobnie z imion złożonych typu Miłosław, Miłobrat. Obecna forma powstała najprawdopodobniej poprzez spolszczenie zlatynizowanej nazwy rezydencji Villa Nova[10][11], po jej powstaniu w XVII wieku[12].
W 1677 roku dwór w Milanowie został odkupiony przez Jana III Sobieskiego (za pośrednictwem Marka Matczyńskiego). W 1720 roku teren wraz z pałacem kupiła Elżbieta Helena Sieniawska. W latach 1730–1733 Wilanów dzierżawił August II Mocny. Następnie dobra wilanowskie przechodziły przez ręce rodów Czartoryskich, Lubomirskich oraz Potockich. W 1892 roku, zgodnie z testamentem Aleksandry z Potockich dobra zostały przekazane hrabiemu Ksaweremu Branickiemu. Wilanów pozostawał w posiadaniu Branickich od 1892 roku do końca II wojny światowej.
W 1937 roku wybudowano jednotorową trasę tramwajową z Sadyby do Wilanowa[13]. 15 maja tego samego roku uruchomiono podmiejską linię tramwajową do Wilanowa oznaczoną literą „W”[14]
Podczas okupacji niemieckiej na terenie Wilanowa Niemcy utworzyli dwa obozy pracy dla ludności żydowskiej oraz oddział roboczy jeńców radzieckich – filię obozu w Beniaminowie[15].
W 1945 roku zespół pałacowo-ogrodowy Wilanowa przeszedł na własność państwa, stając się oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie, który od 1995 roku jest samodzielną instytucją jako Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie (do września 2013 działające pod nazwą Muzeum Pałac w Wilanowie).
W 2005[16] przy ul. Sytej uruchomiono Oczyszczalnię Ścieków „Południe“, do której przesyłane są ścieki z południowej części lewobrzeżnej Warszawy[17].
W październiku 2024 roku oddano do użytku nową linię tramwajową od ul. Spacerowej na Mokotowie do Miasteczka Wilanów[18].
Rada Dzielnicy
[edytuj | edytuj kod]| Ugrupowanie | Kadencja 2002–2006[19] | Kadencja 2006–2010[20] | Kadencja 2010–2014[21] | Kadencja 2014–2018[22] | Kadencja 2018–2024[23] |
|---|---|---|---|---|---|
| Sojusz Lewicy Demokratycznej | 2 | 1 (LiD) | – | – | – |
| Prawo i Sprawiedliwość | 3 | 4 | 3 | 3 | 2 |
| Nasz Wilanów | 2 | – | – | – | – |
| Jutro Wilanowa i Powsina | 1 | – | – | – | – |
| Platforma Obywatelska | 4 | 8 | 7 | 11 | 13 |
| Wilanów Zielony | 1 | – | – | – | – |
| Wilanów Niski | 1 | – | – | – | – |
| Nasze Osiedle | 1 | – | – | – | – |
| Wilanów Wysoki i Domki | – | 1 | – | – | – |
| Przyszłość Wilanowa | – | 1 | – | – | – |
| Niezależny Wilanów Wysoki i Niski | – | – | 2 | – | – |
| Stowarzyszenie Mieszkańców Miasteczka Wilanów | – | – | 2 | 7 | 5 |
| Warszawska Wspólnota Samorządowa | – | – | 1 | – | – |
| Pozytywny Wilanów | – | – | – | – | 1 |
Ważniejsze obiekty
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199), jako gromada zniesionej gminy Wilanów
- ↑ Wyszukiwarka TERYT [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-10-12].
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku. Tabl. 21 Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin. [w:] Główny Urząd Statystyczny [on-line]. stat.gov.pl, 22 lipca 2024. [dostęp 2023-08-01].
- ↑ Art. 5 i 14 ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 2018 r. poz. 1817)
- ↑ Dzielnica Wilanów. [w:] Zarząd Dróg Miejskich [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 2016-07-16].
- ↑ Kazimierz Pacuski, Początki benedyktyńskiego opactwa św. Wojciecha na grodzie płockim, w:Notatki Płockie, 40/4-165, 1995, s. 6.
- ↑ błąd Pacuskiego, wieś ta nazywała się Wilanowem od XVII wieku a nie do XVII wieku jak podaje
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 261.
- ↑ Grzegorz Lisicki: Co Warszawie zostało po Olendrach: Gouda, wierzby, Kępa. wyborcza.pl, 22 kwietnia 2012. [dostęp 2019-08-31].
- ↑ dosłownie nowy dom wiejski lub folwark, także jako nowa wieś
- ↑ Wojciech Fijałkowski: Szlakiem warszawskich rezydencji i siedzib królewskich. Warszawa: Wydawnictwa PTTK „Kraj”, 1990, s. 48. ISBN 83-7005-191-X.
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 263. ISBN 83-04-02436-5.
- ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908–1998. Tom I. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 6. ISBN 83-907574-00.
- ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 23. ISBN 83-907574-00.
- ↑ Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 113. ISBN 83-01-00065-1.
- ↑ Oczyszczalnia Południe już startuje. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 20 czerwca 2005. [dostęp 2020-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-06)].
- ↑ Zakład „Południe”. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie Spółka Akcyjna [on-line]. mpwik.com.pl. [dostęp 2020-09-04].
- ↑ Tramwajem do Wilanowa. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. 29 października 2024. [dostęp 2024-10-30].
- ↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-12].
- ↑ Geografia wyborcza - Wybory samorządowe - Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-12].
- ↑ Wybory Samorządowe 2010 - Geografia wyborcza - Województwo mazowieckie - miasto st. Warszawa - dz. Wilanów. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-12].
- ↑ Wyniki wyborów do Rady Dzielnicy Wilanów. www.wilanow.pl. [dostęp 2015-10-12].
- ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-10-23].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona dzielnicy Wilanów
- Biuletyn Wilanowski : Wilanów, Powsin, Powsinek, Zawada, Kępa Zawadowska
- Strona społeczności Wilanowa
- Pałac w Wilanowie
- Wilanów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 485.
