Wilhelm z Rožemberku

Wilhelm z Rožemberku

Rosenberg
Data i miejsce urodzenia	10 marca 1535 Schützendorf
Data i miejsce śmierci	31 sierpnia 1592 Praga
Ojciec	Jošt III z Rožemberku
Matka	Anna von Rogendorf
Żona	Katarzyna von Braunschweig-Kalenberg Zofia von Hohenzollern Anna Maria von Baden Poliksena z Pernštejnu
Multimedia w Wikimedia Commons

Wilhelm z Rožemberku (cz. Vilém z Rožmberka, niem. Wilhelm von Rosenberg) (ur. 10 marca 1535 na zamku Schützendorf, zm. 31 sierpnia 1592 w Pradze) – burgrabia praski i wielki szambelan Królestwa Czech.

Był Czechem, poddanym dynastii Habsburgów. Pochodził z magnackiej rodziny Rožemberków, która posiadała rozległe dobra ziemskie w Królestwie Czech.

Wcześnie osierocony przez ojca, w wieku kilku lat znalazł się pod opieką stryja, Piotra V z Rožemberku. Kształcił się w prywatnym gimnazjum protestanckim w Mladej Boleslavi oraz w katolickim kolegium w Pasawie. W 1551 roku został uznany za pełnoletniego przez króla czeskiego Ferdynanda I i stał się właścicielem dominium Rožemberków. W tym samym czasie rozpoczął karierę na dworze Habsburgów.

Doświadczenie zdobywał, towarzysząc dworowi cesarskiemu w podróży do Włoch. W latach 1552–1566 uczestniczył w życiu politycznym Czech, stając się jedną z najważniejszych osób w państwie. W 1566 roku został mianowany dowódcą armii czeskiej w wojnie przeciwko Imperium Osmańskiemu. W 1570 roku otrzymał najwyższe urzędy w Królestwie Czech i stał się jedną z głównych osobistości dworu cesarskiego. Uczestniczył w życiu dyplomatycznym Europy. Kilkakrotnie przebywał z misją w Niemczech. W imieniu Habsburgów brał udział w organizowaniu Świętej Ligi.

Od 1572 roku wielokrotnie odwiedzał Rzeczpospolitą po śmierci Zygmunta II Augusta. Jako poseł cesarski prowadził misję dyplomatyczną, mającą na celu zjednać polską i litewską szlachtę dla kandydata Habsburgów.

W czasie pobytu w Polsce stał się bardzo popularny i zyskał duży szacunek wśród szlachty jako doskonały mówca. Pomimo że przemawiał po czesku, uważany był przez nią za współziomka ze względu na koligacje rodzinne z Jagiellonami.

W 1573 roku, ku zaskoczeniu dynastii Habsburgów, został wysunięty przez część szlachty i magnaterii jako kandydat do korony polskiej. Sprzyjali mu między innymi królewna polska, Anna Jagiellonka i wojewoda poznański, Stanisław Górka. Wilhelm z Rožemberku nie odważył się jednak zdradzić swoich mocodawców i nie podjął żadnych samodzielnych działań wbrew wytycznym dworu wiedeńskiego. Podczas elekcji promował kandydaturę arcyksięcia Ernesta Habsburga.

Podczas elekcji w 1575 roku Wilhelm z Rožemberku ponownie posłował do Rzeczypospolitej. Był odpowiedzialny za zjednywanie szlachty dla kandydatury cesarza Maksymiliana II Habsburga. Również wtedy stał się popularny i ponownie znalazł się wśród kandydatów do polskiego tronu. Popierali go Stanisław Szafraniec i Andrzej Firlej. Jego osobę na elekcji wysunął wojewoda krakowski, Piotr Zborowski. Podjęte zostały nawet rokowania między Habsburgami i Zborowskimi w kwestii ustąpienia cesarza na rzecz czeskiego szlachcica. Ostatecznie plan ten upadł z powodu podwójnej elekcji cesarza Maksymiliana II i księcia Stefana Batorego.

Za zasługi dla dynastii Habsburgów król Filip II nadał mu Order Złotego Runa. Został nim udekorowany 3 lipca 1585 roku w katedrze św. Wita w Pradze. Wilhelm z Rožemberku był czwartą osobą z Królestwa Czeskiego wyróżnioną tym odznaczeniem.

W 1586 roku Wilhelm z Rožemberku ponownie znalazł się w Rzeczypospolitej, prowadząc agitację na rzecz kandydatury arcyksięcia Maksymiliana III Habsburga. Po podwójnej elekcji w 1587 roku uczestniczył czynnie w zabiegach dyplomacji habsburskiej w celu osadzenia Maksymiliana III na tronie polskim.

Po bitwie pod Byczyną negocjował z ramienia cesarza Rudolfa II Habsburga z Janem Zamoyskim warunki pokoju w Będzinie. Był sygnatariuszem traktatu bytomsko-będzińskiego, na mocy którego arcyksiążę Maksymilian III Habsburg miał zrzec się tytułu króla polskiego.

Zmarł 31 sierpnia 1592 roku w Pradze. Pochowany został w mauzoleum w kościele św. Wita w Czeskim Krumlowie. Jego ogromny majątek odziedziczył młodszy brat, Piotr Wok z Rožemberku, który był ostatnim męskim przedstawicielem rodu.

Wilhelm z Rožemberku był zafascynowany włoskim renesansem. Wspierał rozwój nauki, literatury, muzyki i architektury.

Z jego fundacji powstała wspaniała biblioteka Uniwersytetu Karola w Pradze. Dokonano również przebudowy, modernizacji i rozbudowy w duchu odrodzenia wielu czeskich posiadłości Rožemberków. Ulubioną rezydencję – Czeski Krumlow – uczynił jednym z najwspanialszych renesansowych miast środkowej Europy.

Wilhelm z Rožemberku doszukiwał się korzeni swojej rodziny w starożytnym Rzymie. Uważał się też za dalekiego krewnego rodu Orsinich. Powołując się na pokrewieństwo z tym włoskim rodem zmienił swój herb oraz według tradycji założył w fosie zamku Český Krumlov zagrodę dla niedźwiedzi, które były symbolem Orsinich^[1].

Wraz z bratem Piotrem był właścicielem Złotego Stoku. Przywilej pozwalał mu na prowadzenie mennicy. W związku z tym w latach 1582–1592 burgrabia praski bił w tym mieście własne monety^[2].

Wilhelm z Rožemberku żenił się czterokrotnie. Pierwszą jego żoną była księżniczka brunszwicka, Katarzyna von Braunschweig-Kalenberg. Drugą – spokrewniona z Jagiellonami Zofia von Hohenzollern. Trzecią żoną została księżniczka badeńska, Anna Maria von Baden. Czwartą żoną była czeska arystokratka, Poliksena z Pernštejnu.

Pierwsze trzy małżeństwa Wilhelma z Rožemberku pozwoliły mu na skoligacenie się z prawie wszystkimi panującymi rodami Europy. Jednak z żadnego z czterech związków nie doczekał się potomstwa.

• Marcin Spórna, Piotr Wierzbicki: Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego. Kraków: Zielona Sowa, 2004. ISBN 83-7389-189-7. Brak numerów stron w książce

• Bílá místa. Čech na polský trůn?. Česká Televize 2, 2 listopada 2006. [dostęp 2009-08-05]. (cz.).
• Renaissance Magnate Wilhelm von Rosenberg. ckrumlov.info. [dostęp 2009-08-05]. (ang.).
• Mennica Rosenberg. ckrumlov.info. [dostęp 2020-08-05]. (pol.).