Wilkowisko (województwo małopolskie)

Zobacz też: Wilkowisko w innych znaczeniach tej nazwy.

Wilkowisko

wieś
Szkoła
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	limanowski
Gmina	Jodłownik
Wysokość	380–500[2] m n.p.m.
Liczba ludności (2010)	1290[3]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	34-617[4]
Tablice rejestracyjne	KLI
SIMC	0430806
Położenie na mapie gminy Jodłownik Wilkowisko
Położenie na mapie Polski Wilkowisko
Położenie na mapie województwa małopolskiego Wilkowisko
Położenie na mapie powiatu limanowskiego Wilkowisko
49°45′31″N 20°14′59″E/49,758611 20,249722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Wilkowisko – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Jodłownik^[5][6]. Jest największą wsią tej gminy^[3].

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego.

W Wilkowisku istnieje Zespół Szkół Publicznych im. Tadeusza Kościuszki, ochotnicza straż pożarna, parafia pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, oraz od 2009 roku regionalny zespół „Wilkowicanie”.

Wilkowisko położone jest na południowym krańcu gminy Jodłownik. Rozciąga się wzdłuż potoku Tarnawka, który jest prawym dopływem Stradomki, u podnóża Świnnej Góry oraz Kostrzy.

Nazwa wsi związana jest z dwiema legendami na jej temat:

1. W VI wieku w okolice Szczyrzyca skierowano 125 rodzin, aby je osiedlić. Rodzina Wilków wybrała żyzną dolinę Owsianki, gdzie później powstała wieś, nazwana od pierwszych osadników Wilkowiskiem^[7].
2. Podobno wieś nazwano Wilkowiskiem dla upamiętnienia tragicznego losu kupców, którzy zanocowali w tej okolicy jadąc do Szczyrzyca. Zostali oni zaatakowani i rozszarpani przez watahę wilków^[3].

Wieś Wilkowisko powstała w średniowieczu – według miejscowych legend w VI wieku. Podobno osiedlić się miała wówczas w tej okolicy rodzina Wilków, przysłana tu wraz z innymi rodzinami w celu zasiedlenia okolic Szczyrzyca. Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1324, kiedy to król Władysław Łokietek oddał wieś i jej mieszkańców we władanie Piotrowi Kunickiemu. Jednocześnie zezwolił na dalsze osiedlanie na prawie niemieckim.

Parafia w Wilkowisku powstała w 1328, a pierwszy kościół (opisany przez Jana Długosza) powstał w latach 1337–1338. Do obecnych czasów budynków było kilka, a każdy kolejny niszczony był przez pożary.

Na terenie Wilkowiska znajduje się kilka interesujących obiektów:

• drewniany kościół parafialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, wybudowany w latach 1923–1927 na wzór poprzedniego, zniszczonego przez pożar. W jego wnętrzu zachowały się pojedyncze elementy wyposażenia ze starszych świątyń;

 Osobny artykuł: Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Wilkowisku.

• XIX-wieczna plebania, utrzymana w stylu niewielkiego szlacheckiego dworku (wyburzona w 2012 r. z niewiadomego powodu);
• krzyż jubileuszowy na górze Dział – powstał jako odpowiedź na apel biskupa Jana Stepy, który zachęcał parafian do wyjątkowego uczczenia ogłoszonego przez papieża Piusa XII Roku Jubileuszowego 1950–lecia Narodzin Chrystusa. Z inicjatywy miejscowego proboszcza Jana Rozembarskiego ufundowano i wzniesiono właśnie ten krzyż, zbudowany z kamienia i żelbetu. Władze komunistyczne próbowały usunąć krzyż, ale ostatecznie zaprzestały tych prób. Powodem był prawdopodobnie fakt, że stylistyka krzyża wpisywała się doskonale w główny wątek w architekturze tamtych czasów – socrealizm, oraz fakt, że górujący nad okolicą obiekt stanowił doskonały punkt orientacyjny, wykorzystywany na mapach wojskowych^[8];
• kamienna kapliczka w przysiółku Zagórze, będąca wspomnieniem pochowanych tu ofiar epidemii cholery^[3];
• w przysiółku Na Dziołku znajduje się niewielka kapliczka św. Wojciecha – wzniesiono ją w miejscu, gdzie podobno odpoczywać miał święty Wojciech w drodze do Krakowa. Źródło tryskające spod kapliczki uważane jest za cudowne^[3].
• grodzisko na Świnnej Górze – według miejscowych legend miała się tu znajdować prehistoryczna osada, jednak powierzchowne badania archeologiczne nie potwierdzają tego faktu^[3];
• dwie XIX-wieczne kapliczki – jedna z obrazem Święta Rodzina, a druga z figurą Chrystusa Frasobliwego w szczycie^[3].

• Piotr Skoczek: Parafie Ziemi Limanowskiej. Proszówki: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 62. ISBN 978-83-88383-43-4.