Willem Claesz. Heda

Willem Claesz. Heda

Data i miejsce urodzenia	14 grudnia 1594 Haarlem
Data i miejsce śmierci	24 sierpnia 1680 Haarlem
Narodowość	holenderska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	barok
Multimedia w Wikimedia Commons

Willem Claeszoon Heda (ur. 14 grudnia 1594 w Haarlemie, zm. 24 sierpnia 1680 tamże)^[1][2] – holenderski malarz, twórca licznych martwych natur.

Był synem architekta Claesa Pietersza (1558–1632) i siostrzeńcem Cornelisa Claesz. Hedy^[a][1][3]. Nazwisko Heda przyjął po babce ze strony matki^[1]. W 1616 został członkiem Gwardii Cywilnej św. Jerzego^[1]. W 1619 ożenił się z córką piwowara Cornelią Jacobsdr. van Ryck (zm. 1668), z którą miał siedmioro dzieci, m.in. syna Gerrita, który również został malarzem^[1][4].

Przed 1631 Willem Heda przystąpił do haarlemskiej gildii św. Łukasza, w której pełnił różne funkcje, w tym dziekana w 1644 i 1652–1653^[1][5][6]. Prowadził dużą pracownię; wśród jego uczniów byli m.in. jego syn Gerrit, Maerten Boelema, Arnold van Beresteyn i Hendrick Heerschoop^[1][5].

Wydaje się, że Heda był dość zamożny, a jego twórczość cieszyła się dużym zainteresowaniem za jego życia. Dwa jego obrazy były w posiadaniu Rubensa^[5][7]. Poza malarstwem Heda zajmował się także browarnictwem (dzięki koneksjom rodzinnym, w 1667 miał własny browar); uległ też tulipomanii^[1].

Specjalnością Hedy były martwe natury śniadaniowe, przedstawiające suto zastawione stoły z elementami posiłków i naczyń stołowych. Pomimo ograniczonej tematyki i nieuniknionej powtarzalności tematów, Hedzie udało się osiągnąć indywidualny wyraz każdego obrazu. W swoich martwych naturach eksperymentował zarówno z formatem pionowym, jak i bardziej konwencjonalnym formatem poziomym^[5][6]. Jego kompozycje są prawie monochromatyczne, w odcieniach szarości i brązów, z zielonkawymi i srebrzystymi tonami^[6]. Artysta stosował równowagę cienia i światła, podkreślając refleksy na malowanych przedmiotach, zwłaszcza na szkle i metalu^[5][6]. Malował głównie na desce, ale też na płótnie^[5]. Używał farb laserunkowych, koncentrując się na perfekcyjnym oddawaniu szczegółów i swoistej dla niego atmosfery intymności.

Dwie z jego martwych natur mają tła pejzażowe, ale wydaje się prawdopodobne, że te pejzaże są późniejszymi dodatkami^[5]. Artyście przypisuje się także niektóre portrety^[5][7], studia figuralne^[5] oraz sceny historyczne^[7]. Jego syn, Gerrit, malował martwe natury tak podobne do martwych natur swojego ojca, że ich prace często były mylone, np. Martwa natura z nautilusem (1641)^[5][8].

(wg źródeł^[5][6])

• Vanitas – 1628, Museum Bredius, Haga
• Martwa natura z cytryną – 1631, Berlin
• Śniadanie z plackiem jeżynowym – 1631, Drezno
• Ciasto z owocami morwy – 1631
• Martwa natura z ostrygami – 1634, Rotterdam
• Szkło i złoty puchar – 1634
• Martwa natura ze złotym pucharem – 1635, olej na płótnie, 88 × 113 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
• Martwa natura – 1637, olej na desce, 62 × 84 cm, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków
• Złota czara, Kraby i tytoń – 1637
• Martwa natura z przewróconym kielichem – 1637, Paryż
• Deser – 1637, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Śniadanie z szynką, Pasztet z oliwkami, Śniadanie z homarem – 1648, Ermitaż, Petersburg

• Andrzej Chudzikowski: Holenderska i flamandzka martwa natura XVII wieku. Warszawa: Wydawnictwo Sztuka, 1954, s. 37–41.
• Ian Chilvers: Oksfordzki leksykon sztuki. Warszawa: Arkady, 2002, s. 310. ISBN 83-213-4157-8.

• Dzieła Willema Claesz. Hedy w serwisie Wolne Lektury