Województwo kieleckie (II Rzeczpospolita)

województwo kieleckie
	1920–1939
	Herb
Państwo	Polska
Data powstania	14 sierpnia 1919 / 15 lutego 1920
Siedziba wojewody i sejmiku	Kielce
Wojewoda	Władysław Dziadosz
Powierzchnia	(1931) 25 589 km²; (1939) 22 204 km²
Populacja (1931); • liczba ludności	; 2 935 697
• gęstość	114,7 os./km²
Tablice rejestracyjne	KL
	Adres Urzędu Wojewódzkiego:pl. Zamkowy; Kielce
Podział administracyjny
	; Podział administracyjny, 1938.
Liczba powiatów miejskich	3
Liczba powiatów ziemskich	15
Liczba gmin miejskich	37
Liczba gmin wiejskich	275
	Położenie na mapie II Rzeczypospolitej;

Województwo Kieleckie w szczegółowych danych statystycznych spisu powszechnego z 30.IX.1921 i spisu powszechnego z 9. XII. 1931 r.

Województwo kieleckie – województwo II Rzeczypospolitej, utworzone 14 sierpnia 1919 na mocy ustawy tymczasowej o organizacji władz administracyjnych II instancji^[4]. Stolicą województwa były Kielce. W skład województwa weszły ziemie dawnej guberni kieleckiej i guberni radomskiej wraz z Zagłębiem Dąbrowskim i powiatem częstochowskim z dawnej guberni piotrkowskiej^[5]^[6].

Województwo było początkowo podzielone na 16 powiatów ziemskich: będziński, częstochowski, iłżecki (z siedzibą w Wierzbniku), jędrzejowski, kielecki, konecki, kozienicki, miechowski, olkuski, opatowski, opoczyński, pińczowski, radomski, sandomierski, stopnicki (z siedzibą w Busku) oraz włoszczowski. Poza stadium przygotowawcze nie wyszły projekty utworzenia powiatu skarżyskiego. Sąsiadowało z województwami: warszawskim, łódzkim, krakowskim, lubelskim, lwowskim i śląskim, a także na niewielkim odcinku graniczyło z Niemcami.

Według spisu z 1921 województwo kieleckie miało 2 535 898 mieszkańców. Gęstość zaludnienia przy obszarze 25 741 km² wynosiła 98,5 mieszkańców na km²^[7]. Było to jedno z województw rdzennie polskich, liczyło 91,3% ludności polskiej i 8,5% żydowskiej^[7]. 87,6% mieszkańców było wyznania rzymskokatolickiego, 11,9% wyznania mojżeszowego^[7].

12 kwietnia 1928 r. utworzono powiaty grodzkie: Częstochowę i Sosnowiec, a 18 maja 1932 r. Radom. 1 stycznia 1927 r. powstał powiat zawierciański. Województwo miało obszar 25 736 km² i 1 858 700 mieszkańców^[4].

Na mocy ustawy z 9 kwietnia 1938 granice województwa zostały zmienione. Powiaty opoczyński i konecki przeniesiono do województwa łódzkiego. W nowych granicach (od 1 kwietnia 1939 r.) województwo kieleckie miało 2 024 500 mieszkańców^[4].

Podczas II wojny światowej na terenie województwa działał polski ruch oporu.

Demografia^[3]

Liczba ludności (dane z 9 grudnia 1931):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	2 935 697	100	1 503 268	51,21	1 432 429	48,79
Miasto	749 972	25,55	392 055	13,35	357 917	12,19
Wieś	2 185 725	74,45	1 111 213	37,85	1 074 512	36,60

Struktura etniczno-religijna

W roku 1921 województwo było zamieszkane przez 2 535 781 osób^[8].

Podział ludności według narodowości^[8]:

Polacy 2 314 262 (91,26%)
Żydzi 215 360 (8,49%)
inni 6 152 (0,24%)

Podział ludności według wyznania^[8]:

rzymskokatolickie 2 220 902 (87,58%)
mojżeszowe 300 489 (11,85%)
inne 14 151 (0,56%)

Wojewodowie kieleccy w II Rzeczypospolitej

Stanisław Pękosławski (19 listopada 1919 – 31 maja 1923)
Adam Kroebl (1 lipca 1923 – 31 sierpnia 1923) (p.o.)
Mieczysław Bilski (1 września 1923 – 6 maja 1924)
Ignacy Manteuffel (24 maja 1924 – 17 sierpnia 1927)
Adam Kroebl (20 sierpnia 1927 – 20 października 1927) (p.o.)
Władysław Korsak (21 października 1927 – 28 lutego 1930)
Jerzy Paciorkowski (18 lutego 1930 – 15 maja 1934)
Stanisław Jarecki (17 maja 1934 – 9 lipca 1934) (p.o.)
Władysław Dziadosz (9 lipca 1934 – wrzesień 1939)

Wicewojewodowie

Mieczysław Seydlitz (od września 1934 do lutego 1937)

Przypisy

↑ Monitor Polski z 1920 r., nr 48 z dn. 28 lutego.
↑ Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005, s. 32, seria: Monografie. ISBN 83-87954-66-7. ISSN 1643-2312.
↑ ^a ^b Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1 .
↑ ^a ^b ^c Kielce jako stolica regionu na stronie Informatora Miejskiego Kielc
↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967, Tom I, s. 490
↑ Encyklopedia Piotrkowa - ePiotrkow.pl - Piotrków Trybunalski [online], epiotrkow.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
↑ ^a ^b ^c Województwo kieleckie. szukamypolski.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-29)]. na stronie Galerii Alfabet Polski
↑ ^a ^b ^c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom III – Województwo Kieleckie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925.

Bibliografia

T. Koba-Ryszewska, Przeszłość administracyjna ziem województwa kieleckiego, (w:) Z dziejów ziemi kieleckiej (1918–1944), Warszawa 1970.
J. Z. Pająk, Dzieje podziałów administracyjnych a granice regionu świętokrzyskiego, (w:) Region świętokrzyski. Mit czy rzeczywistość?, Kielce 2001.
J. Swajdo, Między Wisłą a Pilicą. Dzieje podziałów administracyjnych w regionie kielecko-radomskim do 1975 roku, Kielce 2005.

[1] Monitor Polski z 1920 r., nr 48 z dn. 28 lutego.

[2] Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005, s. 32, seria: Monografie. ISBN 83-87954-66-7. ISSN 1643-2312.

[spis1931-3] Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1 .

[informator-4] Kielce jako stolica regionu na stronie Informatora Miejskiego Kielc

[MiastaPol-5] Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967, Tom I, s. 490

[6] Encyklopedia Piotrkowa - ePiotrkow.pl - Piotrków Trybunalski [online], epiotrkow.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).

[SzukamyPolski-7] Województwo kieleckie. szukamypolski.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-29)]. na stronie Galerii Alfabet Polski

[skorowidzlubelski-8] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom III – Województwo Kieleckie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925.

[9] województwo autonomiczne

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[A]

Województwa	białostockie (od 1919) kieleckie (od 1919) krakowskie (od 1920) lubelskie (od 1919) lwowskie (od 1920) łódzkie (od 1919) nowogródzkie (od 1921) poleskie (od 1921) pomorskie (od 1919) poznańskie (od 1919) stanisławowskie (od 1920) śląskie^[A] (od 1920) tarnopolskie (od 1920) Warszawa (od 1919) warszawskie (od 1919) wileńskie (od 1926) wołyńskie (od 1921)
Okręgi adm.	okręg nowogródzki (1920–21) okręg poleski (1920–21) okręg wołyński (1920–21) Śląsk Cieszyński (1920–22) Ziemia Wileńska (1922–26)
Województwa proponowane	województwo sandomierskie

Powiaty miejskie	Częstochowa (od 1928) Radom (od 1932) Sosnowiec (od 1928)
Powiaty ziemskie	będziński częstochowski iłżecki jędrzejowski kielecki konecki (do 1939) kozienicki miechowski olkuski opatowski opoczyński (do 1939) pińczowski radomski sandomierski stopnicki włoszczowski zawierciański (od 1927)