1668
- Ovo je članak o godini 1668.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
| Decenija: | 1630-e 1640-e 1650-e – 1660-e – 1670-e 1680-e 1690-e |
| Godine: | 1665 1666 1667 – 1668 – 1669 1670 1671 |
| Gregorijanski | 1668. (MDCLXVIII) |
| Ab urbe condita | 2421. |
| Islamski | 1078–1079. |
| Iranski | 1046–1047. |
| Hebrejski | 5428–5429. |
| Bizantski | 7176–7177. |
| Koptski | 1384–1385. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1723–1724. |
| • Shaka Samvat | 1590–1591. |
| • Kali Yuga | 4769–4770. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4304–4305. |
| • 60 godina | Yang Zemlja Majmun (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11668. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1668 (MDCLXVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u srijedu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
- januar - Engleska, Švedska i Holandija zaključuju savez protiv Francuske, koja je zauzela deo Španske Nizozemske.
- januar - Luj XIV postiže tajni sporazum sa carem Leopoldom I. o podeli španskih poseda po kojem bi mu pripali Španska Nizozemska, Franš-Kont, Navara, Dve Sicilije i Filipini[1] - ništa od pomoći za plemićku urotu u Ugarskoj i Hrvatskoj[2].
- početkom god. - Kandijski rat u Dalmaciji: Stojan Janković porazio bosanske Turke kod Kožlovca, ubio bihaćkog zapovednika Alagu Pajalitovića; harambaša Močivuna ubio bega Šajtanovića (u aprilu u dvoboju savladao i njegovog brata)[3].
- prvi meseci - Zubački vojvoda Grujica Vuković harao sa turskim "zlićima" po konavoskim selima dok nije na prevaru uhvaćen i pogubljen. Istovremeno i hajduci pod mletačkim pokroviteljstvom napadaju dubrovačku teritoriju[4].
- 13. 2. - Lisabonski ugovor, uz posredovanje engleskog kralja Čarlsa II: Španija priznaje nezavisnost Portugala, ostaje joj Ceuta.
- februar - Rat devolucije: Francuzi zauzeli Franche-Comté od Španaca.
- 8. 3. - Kandijski rat u Egeju: neuspeli turski napad na mletačko brodovlje severozapadno od Kandije, poslednja mletačka pobeda u ratu[5].
- 31. 3. - Izašla prva knjiga Fontainovih basni.
- april - Pet stotina hajduka hara u Popovom polju[6].
- 27. 4. - Engleski kralj Čarls II dao Bombaj Istočnoindijskoj kompaniji za rentu od 10 funti godišnje.
- proleće - Brod sa robljem iz Bosne krenuo sa Korčule u Italiju; dve žene uspele pobeći, Dubrovčani ih vratili porodicama[7].
- 2. 5. - Aachenskim mirom okončan Devolucijski rat: Luj XIV zadržava osvajanja u Flandriji a Franche-Comté vraća Špancima.
- 5. 5. - Portugalski galeon Santissimo Sacramento se nasukao pored Brazila, stradalo 930 ljudi.
- 12. 6. - Car Leopold obećava marčanskom episkopu Gavrilu Mijakiću da će manastiru vratiti proviziju ako prihvati uniju - on daje izjavu vernosti papi ali se ne odriče ni pećkog patrijarha[8].
- 18. 6. - Kozaci ubili hetmana Levoobalne Ukrajine Ivana Brjuhoveckog nakon čega Petro Dorošenko postaje hetman čitave zemlje (u savezu je sa Turcima).
- jul - Engleski gusar Henry Morgan zauzeo i opljačkao Portobelo u Panami.
- 3. 8. - Kršćanske snage zauzele bez otpora utvrdu Santa Marina kod Kanije[9].
- 9. 9. - Praizvedba Molièrovog "Tvrdice" u Parizu.
- 16. 9. - Poljski kralj Jan II Kazimir abdicirao.
- 17. 9. - Švedska Riksbank postaje prva nacionalna centralna banka.
- decembar? - Stojan Janković i Smoljan Smiljanić porazili Ibrahim-agu Kovačevića kod Bribira[3].
- decembar? - Car odlučio da zbaci marčanskog episkopa Mijakića i postavi Pavla Zorčića[8] (urađeno 1670-71).
- potkraj godine - Petar Zrinski instaliran za bana tri godine nakon imenovanja. Car mu podijelio pravo da može po Hrvatskoj slobodno trgovati prekomorskom robom bez daće[10].
- Buna krajišnika protiv gen. Herberštajna[11].
- Pravoslavni vratili katolicima crkvu sv. Ilije kod Perasta[11].
- U Beogradu postoji "postaja i podružnica" bečkog Istočnog trgovačkog društva[12].
- Isaac Newton napravio prvi uspešan reflektorski teleskop.
- Osmanlije povratile kontrolu nad Basrom (lokalni poglavari bili samostalni od 1625).
- 1667/68 - Françoise-Athénaïs, markiza od Montespana postala ljubavnica Luja XIV.
- Solovecki ustanak: monasi manastira na Soloveckim ostrvima u Belom moru se oružjem protive reformama patrijarha Nikona (ugušen 1676).
- Otac Jacques Marquette osnovao misiju u Sault Ste. Marie, Michigan.
- 23. 6. - Giambattista Vico, istoričar, filozof († 1744)
- 8. 9. - Gjuro Baglivi, liječnik i znanstvenik († 1707)
- 10. 11. - François Couperin, kompozitor († 1733)
- ? - Sofronije Podgoričanin, mitropolit karlovački (krušedolski) († 1711)
- Literatura
- Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
- William Young. International Politics and Warfare in the Age of Louis XIV and Peter the Great: A Guide to the Historical Literature. iUniverse; 1 September 2004. ISBN 978-0-595-32992-2.
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5