Ibrahim-paša od Egipta

Ibrahim-paša
Valija Egipta, Sudana, Palestine, Sirije, Hidžaza, Moreje, Tasosa i Krete
Vladavina	2. mart 1848 – 10. novembar 1848
Prethodnik	Muhamed Ali-paša (otac)
Nasljednik	Abas Hilmi
Djeca
Muhamed beg Ismail-paša Ahmed Rifat Mustafa Bagat Ali Fazil
Dinastija	Muhameda Alija
Otac	Muhamed Ali-paša
Majka	Emina od Nosratlija (pretpostavlje se)
Rođenje	1789. Drama, Osmansko Carstvo
Smrt	10. novembar 1848. Kairo
Pokop	10. novembar 1848. Mauzolej Imama al-Šafija, Kairo, Egipat

Ibrahim-paša (Drama, 1789. – Kairo, 10. novembar 1848) bio je general prve polovice 19. vijeka u osmanskom vilajetu Egiptu. Bio je poznat kao sin valije Egipta Muhameda Ali-paše. Počeo je komandirati vojskom još kao tinejdžer, pred kraj života postao je valija tadašnjih osmanskih vilajeta; Egipta, Sudana, Sirije, Hidžaza, Moreje, Tasosa i Krete. Ibrahim je bio regent svog oca od jula do 10. novembra 1848.

Njegovo porijeklo ostalo je nejasno. Po nekima je njegova majka bila grčka kršćanka iz grada Drame, koja se nakon rođenja malog Ibrahima preudala za Albanca Muhameda Ali-pašu.^[1] On je dijete prihvatio kao rođenog sina, prezvao ga Ibrahim i odgojio u muslimanskom duhu. No te glasine o njegovom nemuslimanskom porijeklu možda je širio francuski konzul u Egipu kojeg je Ibrahim-paša teško uvrijedio.^[2] Ono što se pozdano zna je da se rodio 1789, i da je bio drugo dijete njegove prve žene,^[3] kao i da se rodio u Rumeliji (današnja grčka Makedonija).

U vrijeme kad se njegov otac još borio da postane vladar Egipta 1805. (tad je imao 16 godina), poslan je kao taoc na brod osmanskom kapetan-paši (admiral). No, kad mu se otac Muhamed Ali-paša konačno dočepao vlasti i uspio poraziti britansku ekspediciju general-majora Alexandera Mackenziea-Frasera, Ibrahim je oslobođen i pušten da se vrati u Egipat.

Kad mu je otac Muhamed Ali otišao u Arabiju 1813., u rat protiv pobunjenika iz dinastije Al Saud, mladom Ibrahimu je povjereno zapovjedništvo nad nemirnim Gornjim Egiptom i Sudanom. On je nastavio ratovati protiv tada već slomljenih Mameluka, koje je uspio suzbiti i zauzdati. Zatim je 1816. naslijedio svoga brata Tusun-pašu kao komandant egipatskih snaga u Arabiji.

Već se njegov otac Muhamed Ali, oduševio evropskom vojničkom disciplinom i organizacijom, tako da je mladi Ibrahim vjerojatno već prošao neku vojnu obuku u tom duhu, no vojni pohod na Arabiju izveo je na stari azijatski način, za razliku od svih svojih daljnih vojnih pohoda. Pohod na Arabiju trajao je dvije godine, i završio slamanjem pobune Sauda i njihove političke moći. Muhamed Ali iskrcao se u luci Janbu, kod Medine 1813. i oslobodio islamske svete gradove Meku i Medinu od Saudijaca. Ibrahim je dobio zadatak, da ih slijedi u pustinju Nedžd i uništiti sve njihove utvrde. Obuka koju su egipatski vojnici tada prošli, i artiljerija koju su imali, bila im je dovoljna da budu superiorni na otvorenom bojištu. No to nije išlo bez poteškoća, jer je trebalo preći oko 1000 km pustinje iz Medine do saudijskog uporišta Dirija, i pritom se još boriti protiv ludo hrabrih protivnika, sve to rezultiralo da je to ispao jedan vrlo težak pohod. Ibrahim je na tom pohadu, pokazao veliku energiju i izdržljivost, dijelio je sve nedaće sa svojim vojnicima, ne dopuštajući sebi da bude obeshrabren neuspjehom. Do kraja septembra 1818, on je prisilio saudijske vođe na predaju, te je zauzeo i orobio Diriju.

Nakon toga se vratio u Kairo, gdje mu je organiziran trijumfalni doček 11. novembra 1819. Ibrahim je bio oduševljeni pristaša francuskog pukovnika Sèvea (znanog kao Sulejman-paša), koga je otac angažirao da mu izvježba vojsku po evropskom uzoru. Ibrahim je htio pokazati svima ostalima za primjer, da je ta obuka nužna i da nije takav bauk, pa se prijavio kao obični regrut na obuku. Sultan Mahmud II. postavio je 1824. njegova oca Muhameda Alia za valiju Moreje (poluotok Peloponez u južnoj Grčkoj). Sultanu Mahmudu je zapravo trebala pomoć dobro izvježbane egipatske vojske, za borbu protiv grčkih ustanika, koje njegova zaostala vojska nije mogla zauzdati. Grčki ustanici su još 1822 odlučno porazili vojsku od oko 30.000 ljudi, Ibrahimova rođaka Mahmud-paše Dramalija.

Njegova eskadra snage 17.000 ljudi isplovila je 4. jula 1824., ali je doplovio do Peloponeza tek nakon nekoliko mjeseci plovidbe, i brojnih poteškoća 26. februara 1825. Ibrahim je ostao u Moreji tri godine, sve do svoje kapitulacije 1. oktobar 1828. na koju ga je natjerala intervencija evropskih sila.

Ibrahim-paša uspio je pobijediti grčke ustanike u svakoj bitci na otvorenom polju, isto tako uspješno je opsjedao Mesolongi i zauzeo ga 24. aprila 1826. No zasjede grčkih ustanika na njegovu vojsku, i ostale metode gerilske borbe, naveli su ga na vrlo brutalne metode osvete prema lokalnom stanovništvu. On je doslovno opustošio dobar dio Peloponeza, i otjerao u ropstvo u Egipat hiljade njegovih stanovnika. Te njegove represivne mjere izazvale su veliko ogorčenje po Evropi i dovele do pomorske intervencije flota Velike Britanije, Francuske i Ruskog Carstva u Bitci kod Navarina (20. novembra 1827). Nakon te pobjede na Peloponez se iskrcao francuski ekspedicijski korpus, koji je na kraju prisilio Ibrahima da kapitulira, te je 1. oktobra 1828, napustio Moreju.

Odnosi između njegova oca i osmanske Porte oko pitanja tko treba upravljati Arabijom (Palestina, Sirija i ostali dijelovi) dosegli su točku usijanja 1831, te ga je otac poslao da silom pokori Siriju. Prvo je zauzeo Akru (danas u Izraelu) nakon duge opsade 27. maja 1832, te zatim Damask. Potom je 8. jula porazio osmansku vojsku kod Homsa, te odmah nakon toga još jednu vojsku u Bitci kod Beilana 29. jula. Zatim je navalio na Malu Aziju i natjerao velikog vezira Rešid Mehmet-pašu na povlačenje u Bitci kod Kitahije 21. decembra. Nesumljivo je da su Ibrahim-paši u borbama bili od velike pomoći, pukovnik Sève i njegovi evropski oficiri.

U Siriji je zbog nedaće upoznao, muslimanskog mistika Umer Tala, koji ga je izliječio od smrtonosne groznice. No i Ibrahim-paša je ostavio utisak na Umer Tala, te kad se ovaj vratio u svoj Sokoto (gornja Nigerija) slijedio je trendove Ibrahim-paše. Umer Tal je kasnije postao zapovjednik u Tukuleru (to je dio Afrike gdje se danas nalaze Gvineja, Senegal i Mali).

Nakon potpisivanja Mirovnog ugovora između Egipta i Turske u Kitahiji, 6. maja 1833. Sirija je data na upravljanje njegovu ocu Muhammad Aliju, koji je zbog toga i ratovao s Turskom. Njega je otac uputio u Siriju, da zemlju dovede u red i upravlja njome kao valija. On bi možda i uspio dobro upravljati, ali brutalne metode koje je provodio po nalogu oca nisu mu išle u prilog, i njegova vlast bila je omražena i izazvala brojne pobune. Vladao je uz pomoć francuskog oficira Beaufort d'Hautpoula koji je bio njegov načelnik štaba od 1834. do 1837.^[4]

Osmansko Carstvo osjetilo se dovoljno osnaženo već 1838, te su borbe za Arabiju obnovljene. Ibrahim je uspio još jednom izvojevati posljednju pobjedu za svog oca u Bitci kod Neziba 24. juna 1839. Na to su uskočile Velika Britanija i Austrijsko Carstvo i intervenirale nastojavši očuvati integritet Osmanskog Carstva. Njihovi brodovi onemogućili su mu komunikaciju s Egiptom, a opća pobuna po cijeloj Arabiji, izolirala ga je u Siriji, i on konačno bio prisiljen napustiti Siriju u februaru 1841.

Ibrahim je proveo ostatak života u miru, ali je njegovo zdravlje bilo ozbiljno narušeno. Pred svoju smrt 1846., posjetio je zapadnu Evropu, gdje je dočekan uz veliko poštovanje i veliku znatiželju. Kad mu je otac postao senilan, Ibrahim je imenovan regentom i vladao je kratko vrijeme od jula do 10. novembra 1848. umjesto njega.

Za svoje vojne zasluge Ibrahim-paša dobio je brojne medalje i počasne titule.

• Orden Slave Turske 1817.
• Vitez Velikog vojvodstva Toskane, Orden sv.Josipa Toskane 1845.
• Orden Velikog križa (Legija časti) Francuske 1845.
• Orden Velikog križa tornja i mača Portugala 1846.

Edouard Gouin: L'Egypte au XIX' siècle (Paris, 1847); Aimé Vingtrinier, Soliman-Basha (Colonel Sève), Paris, 1886. (en)

Ibrahim-paša od Egipta na Wikimedijinoj ostavi

• Britannica Concise Encyclopedia (en)