Isa Boljetinac
.jpg)
Isa Boljetinac (alb. Isa Boletini, pravo ime Isa Šalja; 23. januar 1864. Boljetin, kod Zvečana - 23. januar 1916. Podgorica) bio je albanski borac za nezavisnost i vodeća ličnost gerilskog otpora protiv Turske, Srbije i Crne Gore.
Među Albancima je poznat kao Heroj Kosova.[1] Neki srpski izvori ga pominju kao razbojnika.[2]
Godine 1878. pridružio se Prizrenskoj ligi sa samo 14 godina. Učestvovao je u bici kod Slivova aprila 1881. protiv otomanskog ekspedicionog korpusa za likvidaciju Lige. Zbog sukoba sa Portom Isa Boletini je 1902. deportovan u Istanbul, gde je ostao do 1906. godine. Od 1910 sprovodi gerilske operacije protiv Turaka. Isa Boljetini je jedno vreme bio počasni gost na dvoru kralja Nikole na Cetinju, te je sa njim crnogorski kralj pravio planove o zajedničkom ustanku Malisora u severnoj Albaniji i Albanaca na Kosovu u proleće 1911. godine.[3]
Kada su oktobra 1912. srpska i crnogorska vojska napale otomansku državu prodirući na Kosovo i Metohiju, Albanci su se protivili zauzimanju njihovih naselja i organizovali su dobrovoljačke jedinice koje su pružale jak otpor.[4] Kod Podujeva se petnaest hiljada dobrovoljaca pod komandom Ise Boljetinca suprotstavilo Trećoj srpskoj armiji koja je nastupala prema Prizrenu.[5] Posle pobede nad Albancima, Srbija je ušla u Prizren, a u toku oktobra i novembra 1912. zaposela gotovo čitav Kosovski vilajet i najveći deo današnje Albanije.[5]
Decembra 1912. Isa Boletini je bio jedan od albanskih predstavnika sa Kosova koji nisu stigli na vreme na Skupštinu u Valoni, na kojoj je proglašena albanska nezavisnost, ali je ipak kasnije bio njen član i praktično sa svojim kačacima činio zametak oružanih snaga moderne Albanske države. Zajedno sa Ismailom Kemalijem prisustvovao je konferenciji u Londonu 1913, koja je potvrdila albansku nezavisnost. U martu 1913. godine, nakon odluke londonske konferencije da Srbiji dodeli neke oblasti većinski naseljene Albancima, Ismail Kemal je evropskim medijima izjavio:
Kada su Srbi i Crnogorci zaratili protivu turskog režima, oni su računali na našu potporu; obećavali su nam, da će potpomagati naše težnje da se oslobodimo vladavine koja više nije bila vladavina legitimnog sultana i koja nas je strahovito ugnjetavala. A sada hoće da se od nas otme najbolja zemlja. Ako bi se ostvarila odluka Velikih Sila, onda bi Srbiji pripao moj zavičaj Mitrovica sa celim kosovskim krajem. Mi moramo bolno jauknuti da nas čuje cela Evropa, te da se taj nasilni akt ne ostvari.[6]
Isa je ostao u Albaniji dok princ Vilhelm od Vida nije napustio zemlju, nakon čega se vratio na Kosovo. Tokom Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata Boljetinac je predvodio albanski gerilski pokret (kačaci) u borbi protiv vojski Kraljevine Srbije i Kraljevine Crne Gore a zatim i vojski Austrougarske i Bugarske.[7] U januaru 1916. godine su ga, zajedno sa sinovima, ubile crnogorske vlasti u Podgorici.[8]
Godine 2004 Ibrahim Rugova dodelio mu je orden Heroja Kosova. Osnovna Škola u Orahovcu nosi njegovo ime a u njegovom rodnom mestu postoji "Memorijalni kompleks Isa Boljetinac".
- ↑ „Isa Boletini”. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-09. Pristupljeno 2012-03-29.
- ↑ Politika, tekst objavljen 25. jula 1910. godine a ponovo objavljeno 25. jula 2010. godine u rubrici listajući politiku
- ↑ Срђан СЛОВИЋ: Косово и Метохија од 1900. године до почетка Првог светског рата, strana 281
- ↑ Otpor okupaciji i modernizaciji
- ↑ 5,0 5,1 СРБИЈА, ЦРНА ГОРА И КОСОВО – ПРЕГЛЕД 1878-1914
- ↑ Politika, 30. 3. 1913.
- ↑ Robert Elsie, Historical dictionary of Kosova, Azem Galica
- ↑ Enciklopedija Jugoslavije JLZ Zagreb 1982. tom 2 str 54.
- Skënder Luarasi: Isa Boletini, Tirana 1972. (alb.)
- Fatmira Musaj: Isa Boletini. 1864-1916, Tirana 1987. (alb.)
- Isa Boletini dhe koha e tij / red. Fehmi Rexhepi, Prishtinë 1998. (alb.)
- Isa Boletini, članak iz New York Timesa
- Aubrey Herbert: A Meeting with Isa Boletini Arhivirano 2012-10-22 na Wayback Machine-u
| Prethodi: Nepostojeće | Član skupštine Nezavisne Albanije Novembar 1912–21. februar 1914 | Slijedi: Nepostojeće |
