Jadarit
| Jadarit | |
|---|---|
| Kategorija | Mineral |
| Hemijska formula | natrijum litijum bor silikat hidroksid LiNaSiB3O7(OH) |
| Identifikacija | |
| Boja | bijela |
| Kristalni sistem | Monoklinski[1] |
| Tvrdoća | 4 - 5 |
| Sjaj | staklast |
| Ultraljubičasta fluorescencija | crvena |
| Ogreb | bijeli |
| Rastvorljivost | kiseline |
Jadarit je bijeli, praškasti, neradioaktivni monoklinski mineral[1], čija je hemijska formula natrijum litijum bor silikat hidroksid: LiNaSiB3O7(OH) ili Na2OLi2O(SiO2)2(B2O3)3H2O. Otkriven je u novembru 2006. godine, u bušotinama u Jadarskoj dolini (ćirilica: Јадар) u Srbiji, po kojoj je i nazvan. Potvrđen je kao novi mineral nakon što su naučnici Muzeja prirodne historije u Londonu i Nacionalno istraživačko vijeće Kanade proveli testove na njemu[2]. Geolozi istraživači iz kompanije Rio Tinto Exploration otkrili su mineral kao male nodule unutar bušotine, te, nakon što nisu mogli odrediti njegovo ime sa spiska pozatih minerala od doktora Chrisa Stanleya, sa Muzeja prirodne historije, koji ga je kasnije upisao kao jedinstvenog u mineralogiji.[3]
Jadaritova hemijska formula je vrlo bliska sa formulom izmišljenom za fiktivnu supstancu kriptonit u filmu Superman Returns iz 2006. godine. Ova slučajnost je privukla pažnju masovih medija, te je ovo otkriće prikazano na mnogim TV stanicama, uključujući ABC, BBC, CNN, Washington Post, i Yahoo.
Novi mineral, za razliku fiktivnog materijala u filmu, ne sadrži fluor, ne emituje elektromagnetno zračenje, te je bijeli, a ne zelene boje (iako, u Superman stripovima, postoji vrsta kriptonita bijele boje). U svim drugim aspektima, hemijske osobine se poklapaju sa stijenom kriptonita u filmu. Jadarit ima fluorescenciju u varijanti roze-narandžaste boje kada se stavi pod ultraljubičasto zračenje.[4]
Prema doktoru Stanleyu, jadarit bi imao neku komercijalnu vrijednost ako bi se pronašle dovoljne količine ovog minerala. Jadarit sadrži bor i litijum, dva elementa sa mnogo upotreba. Procesirani radioaktivni otpad se zatvara u kapsulu od borosilikatnog stakla, dok se litijum koristi kod pravljenja litijum-ion baterija.[5]
- ↑ 1,0 1,1 „Jadarite”. mindat.org. 2007. Pristupljeno 2007-04-25.
- ↑ Whitfield, Pamela. LiNaSiB3O7(OH) a novel structure of the new borosilicate mineral jadarite determined from laboratory powder diffraction data. Acta Crystallographica Section B Structural Science, International Union of Crystallography, DOI 10.1107/S0108768107010130, ISSN 0567-7408. (abstract) Arhivirano 2008-09-12 na Wayback Machine-u.
- ↑ 'Kriptonit' otkriven u rudniku. BBC News
- ↑ „Kryptonit är är inte bara påhitt” (Swedish). Arhivirano iz originala na datum 2007-04-26. Pristupljeno 2007-04-24.
- ↑ „BBC NEWS”. Pristupljeno 2007-04-26.
- Photos of Jadarite displayed at Belgrade's Natural Sciences Museum Arhivirano 2007-09-27 na Wayback Machine-u, 13-May-2007