Denali
McKinley Denali | |
|---|---|
 Pogled na vrh sa sjeveroistočne strane | |
| Visina | 6 168 [1] m |
| Planinski masiv | Masiv Aljaska |
Lokacija | |
| Država |  SAD Aljaska |
Planinarenje | |
| Prvi uspon | 7. jun 1913 , Hudson Stuck i Harry Karstens [1] |
| Najlakša staza | Zapadna - Buttress |
Denali [dɨˈnɑːli] (prije Mount McKinley [maʊnt məˈkɪnli], od 1917. do 2015.),[2] najviši planinski vrh Sjeverne Amerike, u južnoj Aljaski, SAD, visok 6168 m n. m.[1]
Lokalni Indijanci Atabaskan planinu zovu Denali, što na njihovom znači Visoka ili Velika, Rusi su je zvali - Velika planina (Boljšoja gora). Od 1889. zovu je Densmore po istraživaču Franku Densmoreu. Današnje ime dao joj je istraživač William Dickey 1896. po imenu tadašnjeg predsjedničkog kandidata - McKinley koji je iste te godine i postao 25 američki američki predsjednik.
Sredinom 1970-ih pokrenuta je inicijativa za vraćanje njenog orginalnog indijanskog imena. američka savezna država - Aljaska prihvatila je tu inicijativu i tako nazvala Nacionalni park Denali osnovan 1980. u kom se nalazi planina McKinley. Od tad se sve češće koristi ime Denali.[1]
Denali se nalazi gotovo u sredini masiva Aljaska na jugu Aljaske. Denali leži oko 210 km sjeverozapadno od Anchoragea i nekih 275 km jugozapadno od Fairbanksa u Nacionalnom parku Denali.[1]
Denali je zapravo divovski granitni blok koji se uzdigao iznad zemljine kore tokom razdoblja tektonske aktivnosti koje je počelo prije 60 milijuna godina. On se naglo uzdiže uvis nekih 5500 metara iznad rasjeda Denali sa svoja dva vrha. Gornja polovica planine prekrivena je trajnim snježnim pokrivačem, ispod kojeg su mnogi glečeri od kojih su neki dugi preko 48 km.[1]
Službena mjerenja nadmorske visine obavljena ranih 1950-ih, dala su rezultat od 6194 metara.[1] Kasnija mjerenja planine dala su različite rezultate, jedno mjerenje izvršeno 2010. koristeći naprednu radarsku tehnologiju, objavljeno u septembru]] 2013., pokazalo je da je Denali visok - 6168 metara, ali se ono još uvijek smatra neslužbenim.[1]
O planini je prvi izvjestio engleski moreplovac George Vancouver - koji ju je ugledao 1794. iz Aljaskog zaljeva.[1] Prvi pokušaj osvajanja Denalija izveo je američki sudac James Wickersham - 1903., ali se on nije uspio popesti do vrha.[1] Zatim je to pokušao liječnik i istraživač Frederick Cook, i navodno uspio (iako u to mnogi sumnjaju - jer nije bilo svjedoka), njegova avantura dobila je za ono vrijeme - velik publicitet, pa je to potaknulo i druge da se pokušaju popesti na vrh. Dva člana Sourdough ekspedicije uspela su se do nižeg Sjevernog vrha (North Peak) - 1910., a pravi - Južni vrh (South Peak) osvojili su 7. juna 1913., Hudson Stuck i Harry Karstens.[1]
Prebacivanje alpinista do podnožja planine avionom, prvi put je izvedeno 1932., a počevši od 1950. to je postao standardni način za uspon na vrh, koji je penjačima smanjio putovanje od nekoliko tjedana. Većina današnjih alpinista uspon na Denali počinje sa juga od glečera Kahiltna na nadmorskoj visini od 2195 m, zatim se penju po takozvanoj Zapadnoj Buttress stazi. Danas se svake godine prosječno do vrha Denali popne nekoliko stotina alpinista.[1]
