Petraq Zoto

Petraq Zoto (sh. Petrać Zoto‎, Zičište kraj Moskopolja, 20. decembra 1937. – Tirana, 6. septembra 2015.) bio je albanski pisac i školski učitelj, najpoznatiji po zbirkama priča i knjigama za decu i mlade.

Rođen je 1937. na jugoistoku Albanije u pograničnom selu Ziçishtu, nedaleko od Korče i nekih pedesetak kilometara od Kastorije. Završio je više studije albanskog jezika i književnosti. Prozu je počeo da piše rano, prema rečima samog Zota, »nije se tačno ni sećao kada«. Na jednom od književnih susreta organizovanih u njegovom kraju, upoznao je pisca Sterju Spasse. Spassove reči » Čitajte što više možete i pokušajte da pišete! « (alb. Lexo sa më shumë, dhe provo të shkruash!) su imale značajan uticaj na njega, povećale njegovu radoznalost i iskovale njegovu volju da postane pisac. Zoto je utiske sa svog susreta sa Spasseom poslao novinama Zëri i Rinisë (Glas mladosti), ali oni nisu objavljeni. Ipak nastavio je da piše kratke priče^[1]. Svoju prvu zbirku priča poslao je drugom albanskom piscu, Sotiru Andoniju, koji je bio iz istog grada i pomogao mu sa korisnim uputstvima kako da poboljša tehniku pisanja priča. Članstvom i aktivnim pohađanjem predavanja književnosti u Dvorcu kulture u Korči (Alb: Pallati i Kulturës në Korçë), došlo je do velikog kvalitetnog skoka u njegovim delima. Tom prilikom je uspostavio kontakte i sprijateljio se sa drugim budućim piscima kao što su Teodor Laço i pesnik Koçi Petriti^[1][2]. Njegova prva objavljena priča bila je u almanahu Korça letrare (Književna Korča) po izboru pisca Andona Mare. Druga će biti objavljena u časopisu Pionieri, te na književnoj rubrici časopisa Ylli^[1]. Njegova prva zbirka priča za mlade čitaoce, Tirka, koja je 1966. natecala na državnom godišnjem konkursu za najbolje književno delo, završila je na trećem mestu. Tada bi Zoto napustio svoj grad i odselio u Korču, gde je proveo najvažniji deo svog života i afirmisao se kao pisac i kulturni delatnik. Kao nastavnik je radio u Devollu i Korči skoro deset godina. U martu 1969. godine imenovan je za direktora Dvorca kulture u Korči, u kojem će služiti više od trideset godina, zatim za direktora pozorišta „Andon Zako Čajupi“. Potom će deset godina biti predsednik lokalnog korčanskog ogranka Saveza pisaca i umetnika Albanije, u kojem je približno 120 pisaca i pesnika. Zotova misao vodilja je bila:

Književnost nije bojno polje, na kojem se pisci trude da jedni drugima dograbe trofeje, nego jedno ogromno polje na kome svako radi na svojoj parceli, zaliva je, brine o njoj i konačno ubire ono što želi kako bi svako imao svoj deo, drugim rečima, pisac sa svakom novom knjigom uvodi nove književne vrednosti.

– Petraq Zoto

Zoto je stvarao vrlo realistične likove na osnovu sopstvenog iskustva, svojih životnih događaja, istorija svojih predaka i pod uticajem elite pisaca iz regije Korče, kao što su bili Spasse, Agoli, Andoni, Xhaçke, Laço, Ziko, Kolevica, Samsuri i drugi^[1]. Kao jedan od pionira žanra kratkih priča u albanskoj književnosti, afirmisao se kao moćan pripovedač koji je posedovao sposobnost i književnu moć stvaranja realističnih likova sa oštrim osećajem i za „moguće“ i za „nepredvidivo“. Uvek se fokusirao na teške teme, pretvarajući ih u priče koje prenose nadu i optimizam^[1]. Inspirisan patriotskim radom Th. Germenjija, Gramenoa, Kusturija, Kiriazija i drugih, objavio je zbirku istorijskih priča 1981. godine^[1].

Stvari su se promenile 1990. godine, kada je iz direktne naredbe članova Politbiroa otpušten zbog nastupka Lindite Theodhori, kojeg je Politbiro procenio kao „previše modernistički“^[3]. Od 2000. godine Zoto je živio u Tirani. U godinama 2001-2005 radio je kao urednik lokalne izdavačke kuće „Mesonjetorja“. Nastavio je da piše do svojih poslednjih trenutaka. Bio je oženjen sa Tatjanom Zoto^[1]. Umro je 2015. u Tirani.

• Tirka (1966) / Tirka ; objavljena u dva toma :
  • Mësuesi im i parë (1966) / Moj prvi učitelj
  • Ndërgjegjja (1967) / Savest
• Dritat nuk u shuan (1967) / Svetla se nisu ugasila
• Tregimet e një nxënësi (1968) / Priče jednog učenika
• Taksia u ndal te kthesa (1968) / Taksi se zaustavio na uglu
• Mëngjesi i përflakur (1971) / Užareno jutro
• Tregime të zgjedhura (1975) / Odabrane priče
• Kumbimi i një krisme (1975) / Odjek pucnjave
• Dy buzëqeshje (1981) / Dva osmeha
• Bredhi i gjelbër (1981) / Zelena jela
• Gjahu i së dielës (1984) / Nedjeljni lov
• Nesër bëhet vonë (1986) / Sutra je kasno
• Universi njeri (2007) / Čover univerzum
• Enigma e një ftese: tregime të zgjedhura (2014) / Enigma poziva: odabrane priče

• Verka (1971) / Verka
• Për sot dhe për ditët që vijnë... (1978) ili drugim naslovom Sot erdhi dita / Za danas i dane koji će doći ... ; Došao je dan
• Kali fluturues (2001) / Leteći konj
• Bishti i dhelprës (2003) / Lisičin rep
• Burimi i drerit (2001) / Jelenova česma
• Genta (2004) / Genta
• Vetja tjetër (2010) / Drugi ja

• Albanska književnost