Revolucionar

„Revolucionar” preusmjerava ovdje. Za Hemingvejevu kratku priču, v. en:The Revolutionist.

Revolucionarka ili revolucionar jeste osoba koja pravi revoluciju.^[1] Takođe, izvedeni pridjev, ’revolucionarsko’, odnosi se na nešto što ima veći, iznenadan uticaj na društvo ili na neki aspekt ljudskog napora.

Termin, i kao imenica i kao pridjev, obično se primjenjuje na polju politike, a povremeno se koristi u kontekstu nauke, izuma ili umjetnosti. U politici, revolucionarka ili revolucionar jeste osoba koja potpomaže naglu, brzu i drastičnu promjenu, obično umjesto statusa-kvo, dok je reformistkinja osoba koja potpomaže postepeniju (više gradualnu) i postepeno rastuću (’inkrementalnu’) promjenu, često radeći unutar sistema. U tom smislu, revolucionari bi se mogli smatrati radikalnima, dok su reformisti umjereni pri usporedbi. Momenti koji izgledaju revolucionarnima na površini mogu da se okončaju ojačavanjem osnovanih institucija. Slično, evidentno male promjene mogu dovesti do revolucionarnih posljedica na dužem planu. Tako je jasnoća razlikovanja revolucije i reforme više konceptualna nego empirična.

Konzervativna osoba je neko ko se generalno opire prethodno spomenutim promjenama. Reakcionarna osoba je neko ko želi da se stvari vrate stanju kakve su bile prije nego što se promjena desila. Iako bi reakcionarna osoba zagovarala narodnu revoluciju kao sredstvo ponovnog osnivanja starijih institucija (primjer je neuspjeli Pivnički puč koji je predvodio Adolf Hitler), termin se u praksi rijetko primjenjuje na one koji pripadaju političkoj desnici. Revolucija nije isto što i državni udar: i dok puč obično uključuje manju grupu zavjerenika koji nasilno preuzimaju kontrolu nad vladom, revolucija implicira masovno učestvovanje i odobravanje od strane naroda. Razlika se jasnije vidi konceptualno nego empirično.

Prema sociologu Džejmsu Čauningu Dejvisu, politički revolucionari i političke revolucionarke mogu da se klasifikuju na dva načina:

• prema ciljevima revolucije koju predlažu (obično, ovi ciljevi su dio određene ideologije; u teoriji svaka ideologija može da generiše svoj brend revolucionarki i revolucionara, a u praksi većina političkih revolucionarki i revolucionara su bili anarhični, komunistični i/ili socijalistični)
• prema metodama revolucije koju predlažu (ovime se revolucionari dijele u dvije šire grupe: jedna je za one koji zagovaraju nasilnu revoluciju i druga je za one koji su pacifistični)

Revolucionar-anarhista Sergej Nečaev pisao je u djelu Катехизис революционера da je ’revolucionistična osoba na zlo osuđen čovjek’.^[2][3]

Prema Ernestou Gevari:^[4] „Istinski revolucionar je vođen velikim osjećajem ljubavi. Nemoguće je misliti o istinskom revolucionaru a da joj ili mu nedostaje ova osobina[...]”.^[5]

Prema Marksističkoj internet arhivi (https://www.marxists.org), revolucionarke/revolucionari jesu oni koji amplificiraju^[6] „razlike i konflikte koje izazivaju tehnološki napreci u društvu. Revolucionarke/revolucionari potiču razlike i nasilno zajednički nameću kontradikcije unutar društva, rušeći vladu preuzimanjem moći od klase koju predstavljaju. Nakon destrukcije starog poretka, revolucionari pomažu da se uspostavi nova vlada koja prati nastajajuće društvene odnose koji su postali mogući naprednim produktivnim silama”.

Revolucionarke/revolucionari mogu da budu i teroristkinje/teroristi, ali nema nužnog poklapanja. Ruski revolucionar Vladimir Lenin osudio je terorizam^[7] zbog toga što uništava kontakt između revolucionarki/revolucionara i masa revolucionarnih klasa populacije (v. tkđ. članak Autokratija). U svom eseju, Norman Geras je pisao da ne treba prihvatiti terorizam a da se nasilje može opravdati u slučajevima ekstremne nepravde u društvu.^[8]