Çin-Rusya ilişkileri
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 | |
 Rusya |  Çin |
|---|---|
Çin ile Rusya arasındaki diplomatik ilişkiler, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından ve 1991'de Rusya Federasyonu'nun kurulmasından sonra oldukça düzelmiş hale gelmiştir. Amerikalı uluslararası ilişkiler araştırmacısı Joseph Nye şu argümanı ileri sürmektedir:
- Sovyetler Birliği'nin çökmesiyle birlikte, fiili ABD-Çin ittifakı sona erdi ve bir Çin-Rusya yakınlaşması başladı. 1992'de iki ülke bir "yapıcı ortaklık" peşinde olduklarını ilan ettiler; 1996'ta "stratejik ortaklık"a doğru ilerlediler; 2001'de ise bir "dostluk ve işbirliği" antlaşması imzaladılar.[1]
1991'de imzalanan Çin-Sovyet Sınır Anlaşması ile iki ülke arasındaki oldukça uzun toprak sınırına ilişkin anlaşmazlıklara son verildi. 2001'de ise her iki ülke Çin-Rus Dostluk Antlaşması'nı imzaladı. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping tarafından Moskova'ya 2013 yılında yapılan devlet ziyareti öncesinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, iki ülkenin bir "özel ilişki" kurduğunu söyledi.[2]
Ülke karşılaştırması[değiştir | kaynağı değiştir]
| Çin (Çin) | Rusya Federasyonu (Rusya) | |
|---|---|---|
| Arma |  |  |
| Bayrak |  |  |
| Yüzölçümü | 9.640.011 km² (3.717.813 sq mi) | 17.125.242 km² (6.612.093 sq mi) |
| Nüfus | 1.365.700.000 | 146.068.400 (2014) |
| Nüfus Yoğunluğu | 140/km² (363/sq mi) | 8,3/km² (21,5/sq mi) |
| Başkent | Pekin | Moskova |
| En Büyük Şehir | Şanghay (23.019.148) | Moskova (14.837.510) |
| Hükûmet türü | Üniter sosyalist tek partili devlet | Federal yarı başkanlık cumhuriyeti |
| İktidardaki siyasi parti | Çin Komünist Partisi | Birleşik Rusya |
| Meclis | Çin Ulusal Halk Kongresi | Devlet Duması |
| Resmi diller | Mandarin Çincesi | Rusça |
| GSYİH (nominal) | $9,181 trilyon | $2,118 trilyon (2013) |
| GSYİH (SAGP) | $17.632 trilyon[3] | $3.558 trilyon[3] |
| Kişi başına GSYİH (nominal) | $7.589 (2014 IMF hesaplamaları) | $12.926 (2014 IMF hesaplamaları) |
| Kişi başına GSYİH (SAGP) | $11.907 | $24.114 |
| İnsani Gelişme Endeksi | 0,719 (yüksek)[4] | 0,788 (yüksek) |
| Uluslararası rezervler | 3.990.000 (ABD doları, milyonlar) | 467.200 (ABD doları, milyonlar) |
| Savunma harcamaları | $131,57 milyar [5] | $90,7 milyar (2013)[6] |
1991'den beri Çin Halk Cumhuriyeti'nin ve Rusya Federasyonu'nun liderleri.
Askerî ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]
2022 Rusya'nın Ukrayna'yı işgali[değiştir | kaynağı değiştir]
Rusya, kuvvetlerini Ukrayna sınırında kitlesel oranda toplamakta olduğu sırada Şi Cinping ile Vladimir Putin, 4 Şubat 2022 tarihinde, yani 2022 Pekin Olimpiyatları öncesinde, buluştu. İkisi, iki ülkenin ABD karşıtlığı konusunda neredeyse hemfikir olduklarını, her iki milletin de taahhütlerine "sınırsızca" uyduklarını ifade ettiler.[7][8] Batılı casuslar tarafından paylaşılan raporlara göre, Çin, Rusya'dan Ukrayna'ya yapılacak istilayı Pekin Olimpiyatları'nın 20 Şubat'ta sona ermesi sonrasına kadar ertelemesini rica etti.[8] İstiladan kısa süre önce Çin medyası, Rusya'nın Ukrayna sınırından kuvvetlerini geri çekmesine dair paylaştığı ifadeleri tekrarladı.[9]
22 Şubat'ta, yani Ukrayna'ya istilanın başlamasından iki gün önce, The Beijing News haber kuruluşuna ait "Horizon News" Weibo hesabında Ukrayna'da yer alacak bir kriz hakkındaki raporların nasıl yazılması gerektiğine dair talimatlar sızdırıldı; bu paylaşım, Horizon News editörlerinin olumsuz yorumlar silmek ve yalnızca Çin devlet medyasının paylaştığı etiketler kullanmak zorunda olduklarını ve "Rusya için elverişli olmayan veya Batı yanlısı olan hiçbir şey paylaşmayın. Bir paylaşım yapmadan önce paylaşımı ben gözden geçireyim" diye yazdı.[9][10] Çin Dışişleri Bakanlığı'na göre, 25 Şubat 2022 tarihinde, yani Rusya'nın Ukrayna'ya istilasını başlatmasından bir gün sonra, Putin, Şi ile yaptığı telefon görüşmesinde Rusya'nın Ukrayna ile üst düzey müzakerelere girmekte istekli olduğunu belirtti.[11]
Rusya-Ukrayna Savaşı sırasında uluslararası yaptırımların uygulanmasının ardından Çin, Rusya'ya ekonomik yardım sağladı.[9] Çin, Rusya'nın Ukrayna'ya istilasını kınamayı reddetti, savaş hakkındaki Rus propagandasını tekrarladı, Rusya'ya yaptırımların uygulanmasına karşı çıktı ve Ukrayna'daki savaş hakkındaki BM oylamalarında ya çekimser kaldı ya da Rusya ile taraf oldu.[12] Ekonomist George Magnus, Mart 2022'de Bloomberg ile yaptığı görüşmede Çin-Rusya ilişkilerinin mevcut durumu hakkında sorulan soruya "Rusya esas olarak Çin'in bir vasal devletidir" diye cevap verdi.[13]
ABD yetkililerine göre, daha Şubat 2022'de Rusya, Çin'den başta Ukrayna'ya yapacakları istila sırasında kullanabilecekleri silahlı insansız hava araçları olmak üzere ileri düzey askerî silahlar istedi.[14][15] Hem Çin hem de Rusya bu iddiaları inkâr etti.[16]
Çin'de birçok sosyal medya kullanıcısı, kısmen ABD dış politikası hakkında duydukları kuşkular nedeniyle Rus anlatılarına sempati gösterdi.[17][18]
Kültür ve eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]
1990'larda Sovyetler Birliği'nin dağılmasının Rus ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilere rağmen, bu dönemde Çin-Rus sınır ticaretinde büyük bir patlama yaşandı. Çin'de başta turizm ve mütercim-tercümanlık olmak üzere çeşitli dallarda Rusça bilen insanlar için büyük bir talep ortaya çıktı, akademik alanda da Rusça eğitimi yaygınlaştı. 2005 yılı itibarıyla Çin çapında Rusçanın lisans dalı olarak mevcut olduğu 65 yükseköğretim kuruluşu bulunmaktadır. Çin'de Rus dili ve edebiyatı doktorasının da okunabildiği kuruluşlar şunlardır: Pekin Yabancı Diller Üniversitesi, Şanghay Yabancı Diller Üniversitesi, Heilongjiang Üniversitesi, Pekin Üniversitesi, Pekin Pedagoji Üniversitesi ve Halk Kurtuluş Ordusu Yabancı Diller Koleji. Mayıs 2001'de, Çin ile Rus eğitim bakanlıklarının anlaşmasına göre, Pekin Yabancı Diller Üniversites, Şanghay Yabancı Diller Üniversitesi ve Heilongjiang Üniversitesi'nde Rus dili merkezleri kuruldu. Şubat 2002'de Şanghay Yabancı Diller Üniversitesi ve Heilongjiang Üniversitesi'ndeki Rusça bölümleri, Çin Eğitim Bakanlığı tarafından "ulusal anahtar bölümler" (Çince: 全国重点学科) olarak nitelendirildi.[19]
"Bir Kuşak, Bir Yol" inisyatifinin başlangıcından beri Çin ile Rusya gün geçtikçe yakınlaşmaktadır ve Rusya'da gittikçe daha fazla insan Çin kültürü ve Çin diline ilgi göstermeye başlamıştır.[20] 2018 yılı itibarıyla Rusya'da Çince derslerinin verildiği 179 üniversite ve 90'dan fazla ilk ve ortaokul bulunmaktadır. İngilizce, Fransızca ve Almancadan sonra Rusya'da en çok öğrenen yabancı dil Çincedir.[21] Rusya'da mevcut durumda Konfüçyüs Enstitüsü'nün 18 farklı şubesi de bulunmaktadır.[22] 2007'de kapılarını açmış Moskova Devlet Üniversitesi Konfüçyüs Enstitüsü, Moskova Devlet Üniversitesi ile Pekin Üniversitesi arasında bir işbirliğı olarak işletilmekte ve Çince, kaligrafi, geleneksel Çin tıbbı ve wushu derslerini vermektedir; Mayıs 2014 itibarıyla 2 binden fazla öğrenci bu enstitüden mezun olmuştur.[23]
2014'te Çin ile Rus eğitim bakanlıkları arasında üniversite ittifaklarının oluşturulmasına ilişkin bir anlaşma[a] imzalandı.[24] Çin ve Rus üniversiteleri şu ana dek yaklaşık 1000 işbirliği anlaşması imzalamış ve 100'den fazla kooperatif eğitim kurumu projesi oluşturmuştur. 2019 yılında iki ülke arasında öğrenci değişiminde bulunan öğrencilerin sayısı 90 bini aştı.[25]
| Okul | Kuruluş yılı | Çin ortağı | Rus ortağı |
|---|---|---|---|
| Shenzhen MDÜ-PTÜ Üniversitesi | 2017 | Pekin Teknik Üniversitesi | Moskova Devlet Üniversitesi |
| Harbin Pedagoji Üniversitesi Uluslararası Güzel Sanatlar Bölümü [26] | 2018 | Harbin Pedagoji Üniversitesi | V.I.Surikov Moskova Sanat Enstitüsü |
| Harbin Teknoloji Enstitüsü-Sankt-Petersburg Çin-Rusya Ortak Kampüsü | henüz açılmamıştır | Harbin Teknoloji Enstitüsü | Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi |
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Relations of the People's Republic of China and Russia ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Dipnot[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Anlaşmanın Çince ismi: 《中国教育部和俄罗斯教育科学部关于支持组建中俄同类高校联盟的谅解备忘录》
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "With the collapse of the Soviet Union, that de facto US-China alliance ended, and a China-Russia rapprochement began. In 1992, the two countries declared that they were pursuing a “constructive partnership”; in 1996, they progressed toward a “strategic partnership”; and in 2001, they signed a treaty of “friendship and cooperation.”" -- Nye, Joseph. "A New Sino-Russian Alliance?" Project Syndicate 12 January 2015 5 Ocak 2017 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016.
- ^ a b ""Gross domestic product 2014, PPP", International Monetary Fund, accessed on 5 February 2015". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2016.
- ^ "- Human Development Reports". 10 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2016.
- ^ Michael Martina and Greg Torode (5 Mart 2014). "China's Xi ramps up military spending in face of worried region". Reuters. 21 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2016.
- ^ "Комитет Государственной Думы по обороне — Комитет по обороне рассмотрел законопроект "О федеральном бюджете на 2013 г. и на плановый период 2014 и 2015 гг."". 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2016.
- ^ Mauldin, Chao Deng, Ann M. Simmons, Evan Gershkovich and William (4 Şubat 2022). "Putin, Xi Aim Russia-China Partnership Against U.S." Wall Street Journal (İngilizce). ISSN 0099-9660. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
- ^ a b Buckley, Chris; Myers, Steven Lee (7 Mart 2022). "'No Wavering': After Turning to Putin, Xi Faces Hard Wartime Choices for China". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 10 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ a b c Aitken, Peter (23 Şubat 2022). "Chinese media accidentally posts CCP rules on Russia-Ukraine coverage, hint at Taiwan takeover". Fox News (İngilizce). 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
Do not post anything unfavorable to Russia or pro-Western. Let me review your words before posting
- ^ Conrad, Jennifer. "The War in Ukraine Is Keeping Chinese Social Media Censors Busy". Wired (İngilizce). ISSN 1059-1028. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ Stonestreet, John (25 Şubat 2022). "Putin tells Xi that Russia willing to hold high-level talks with Ukraine, China says". Reuters. Reuters. Reuters. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022.
- ^ "China rejects 'pressure or coercion' over Russia relations". AP News. 14 Nisan 2022. 14 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022.
- ^ Johnson, Guy (6 Mart 2022). "The Signal Russian Sanctions Are Sending China". Bloomberg Markets and Finance. The North Plate Telegraph. Associated Press. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022.
Russia, for all intents and purposes, is a vassal state of China
- ^ "US officials say Russia has asked China for military help in Ukraine". Financial Times. Financial Times. Financial Times. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2022.
- ^ Alberto Nardelli and Jennifer Jacobs. (14 March 2022). "U.S. Warns Europe That Russia Wants Armed Drones From China". Bloomberg News website 14 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved 18 March 2022.
- ^ "Beijing denies Russia requested military equipment for Ukraine invasion as U.S., China meet". 15 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022.
- ^ Repnikova, Maria; Zhou, Wendy (11 Mart 2022). "What China's Social Media Is Saying About Ukraine". The Atlantic. 11 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022.
- ^ "Ukraine war: most Chinese believe backing Russia is in their national interest, says US think tank". South China Morning Post. 20 Nisan 2022. 14 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022.
- ^ Wáng Míngyù (王铭玉) (2005). "中国俄语教学的历史、现状与发展方略" [Çin'de Rusça Öğretiminin Tarihi, Mevcut Durumu ve Gelişim Stratejisi] (PDF). 俄语语言文学研究 (Çince) (3). 10 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.
- ^ ""一带一路"背景下的孔子学院在俄罗斯大有可为" ["Bir Kuşak, Bir Yol" bağlamında Rusya'da Konfüçyüs enstitülerinin parlak geleceği] (Çince). 中国日报网. 5 Aralık 2016. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021.
- ^ Wáng Guóqìng (王国庆). "2018俄罗斯汉语教育的现状" [2018'de Rusya'da Çince eğitiminin mevcut durumu] (PDF) (Çince). Merkez Finans ve Ekonomi Üniversitesi Uluslararası Kültür ve Diyalog Bölümü (中央财经大学国际文化交流学院). 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021.
- ^ "关于孔子学院/课堂" [Konfüçyüs Enstitüsü / Sınıf Hakkında] (Çince). Hanban. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2015.
- ^ Cáo Kūn (曹昆) (editör); Liú Xù (刘旭); Qū Hǎiqí (屈海齐) (19 Mayıs 2014). "莫斯科大学孔子学院成功举办中俄青年论坛" [Moskova Üniversitesi'ndeki Konfüçyüs Enstitüsü, Çin-Rusya Gençlik Forumu'nu başarıyla gerçekleştirdi]. Renmin Wang (人民网) (Çince). 6 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2015.
- ^ Guō Qiáng (郭强). ""一带一路"战略下的中俄跨境高等教育" ["Tek Kuşak, Tek Yol" stratejisi kapsamında Çin-Rusya sınır ötesi yüksek eğitimi] (PDF). 中国高校人文社会科学信息网 (Çince). 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.
- ^ "俄媒：中俄留学交流人数逾9万 2020年有望突破10万人" (Çince). 参考消息. 18 Eylül 2019. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2021.
- ^ "中华人民共和国教育部 中外合作办学监管工作信息平台". www.crs.jsj.edu.cn. 19 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Çin Halk Cumhuriyeti Rusya Federasyonu Büyükelçiliği (Çince ve Rusça)
- Rusya'nın Çin Büyükelçiliği (Çince, İngilizce ve Rusça)
.svg)
|  | |||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
