Î

Î, î harfi Furlanca, Rumence, Kürtçe ve bir dizi başka dilde alfabede bulunan müstakil bir harf ve Türkçe, Fransızca, İtalyanca, Galce ve bir dizi başka dilde "i" harfinin bir varyantı olarak bulunmaktadır. Türkçede "i" harfinin düzeltme işaretli hâlidir.

Değişik dillerde kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransızca[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransızcanın eski imlasında bulunan "is" difon'unun([aɪ], [ɪf], [fə], [əʊ] gibi iki fonemin bileşimi olan ses) harflerinden s harfinin telaffuzdan düşmesinden dolayı "is" harflerinin yerine günümüzde "î" harfi alır ve . Örneğin isle kelimesi bu dönüşüme uğrayıp île(Türkçe:ada) olmuştur.

Kürtçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Kürtçe alfabesinde yalın i harfi /ɪ/ sesini temsil ederken î harfi /iː/ sesini temsil etmektedir.

Rumence[değiştir | kaynağı değiştir]

Rumen alfabesinin 14. harfidir ve /⁠ɨ/ sesini temsil eder. Î harfi,  harfi ile aynı sesi verir, ancak Romanya'daki yazı reformundan beri kelimelerin sadece başında ve sonunda yazılırken, kelimenin ortasında istisnalar dışında  harfi kullanılır.

Türkçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Dilimizde genellikle Arapça ve Farsça orijinli kelimelerin imlasında kullanılır. "İ" harfinin üstüne gelerek uzun okunmasını sağlar. Kökeni Türkçe olan kelimelerde bugün uzun ünlü yoktur.^[1] Günümüz imlâsında, nispet ekinin belirtme hali ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır.^[1] Mesela:

Türk askeri ve Askerî okul

İslam dini ve Dinî bilgiler

Fizik ilmi ve İlmî tartışmalar

Nispet eki alan kelimelere başka ekler gelse de nispet î'si olduğu gibi kalır. Mesela:

Millîleştirmek, Millîlik, Resmîleştirmek, Resmîlik vb.^[1]

Nispet ekinin yerine modern Türkçe'de zaman zaman -sel/-sal ekleri de getirilebilir:

• dinsel / dinî
• manasal / manevî
• maddesel / maddî
• kimyasal / kimyevî
• ruhsal / ruhî
• cinsel / cinsî
• tarihsel / tarihî

Bazı kelimelere Î harfi gelmez. Örneğin, millet isimlerinde "î" harfi kullanılmaz. "Ermeni" olarak yazılması gereken kelime, "Ermenî" olarak yazılmamalıdır.

Özel isimlerde de Î harfi kullanılmaz: Niyazi, Recai, Zekai, Sezai.

Bunun dışında 5 tane kelimede anlam karışıklığını önlemek için kullanılmaktadır:

• emîr
• kabîl
• metîn
• rahîm
• zahîr

Matematikte kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir sürü yerde birim vektörü î ile gösterilir.

Klavye kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkçe Q klavyede î yapabilmek "⇧ Shift, 3 ve İ (veya I)" tuşlarına birlikte basılır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• TDK resmî sitesi

Yazı sistemi, alfabe veya harf ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

1. ^ ^{a b c} Türk Dil Kurumu, (Ed.) (2012). Yazım kılavuzu. 27. baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. ISBN 978-975-16-1817-7.