İki ön dişliler
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| İki ön dişliler | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Büyük gri doğu kangurusu (Macropus giganteus) | |||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||
| |||||||||||
| Alt takımlar | |||||||||||
İki ön dişliler (Latince: Diprotodontia), içerdiği 140 civarında tür ile keseliler infra sınıfının en büyük takımıdır. En tanınmış üyeleri Kangurular, Koalalar ve Vombatlar'dır.
Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
İki ön dişlilerin ortak özellikleri ayak kemiklerinde ve isimlerindende anlaşıldığı gibi dişlerinde bulunmaktadır. Alt çenelerinde iki ön dişleri diğerlerinden büyük olur. Üst çenelerinde altı adet kesme dişi olur (Vombatgiller hariç). Diğer ortak özellikleri, arka ayaklarının ikinci ve üçüncü parmakları birleşik olmasıdır.
Takımın üç familyasının türlerinde (Uçar kuskusgiller, Cüce uçar kuskusgiller ve Kıvrıkkuyruklu keseligiller) ön ve arka bacaklar arasında paraşüt gibi kullanılabilinen, deriden kanatlar vardır.
Yayılım[değiştir | kaynağı değiştir]
İki ön dişliler Avustralya'da ve yakın adalarında, Yeni Gine'de, Endonezya'nın doğusunda ve Salomon adaları'nda yaşarlar.
Beslenme[değiştir | kaynağı değiştir]
Çoğu türler bitkisel beslenir. Bazıları böcek yer. Balcıl keseligiller nektar ile beslenir.
Üreme[değiştir | kaynağı değiştir]
Tüm diğer keselilerde olduğu gibi iki ön dişlilerde de kısa bir gebelikten sonra doğan yavrular annenin kesesine tırmanıp içinde gelişmeye devam eder. İki ön dişlilerde kese gayet iyi gelişmiştir.
Bazı familyalarda görülen diğer bir özellik (örneğin kangurugiller'de) geciktirilen doğumdur: Henüz doğum yapmış bir dişi derhal tekrar çiftleşir. Ancak embryo sadece 100 hücreden oluşan bir büyüklüğe ulaşıp beklemeye başlar. Çoktan doğmuş yavru annenin kesesini terk ettiğinde büyümeye devam eder. Böylece doğumlar daha kısa arayla gerçekleşir ve anne, birisi ana rahminde, birisi kesenin içinde ve birisi kesenin dışında olarak üç yavruya birden bakabilir.
Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
İki ön dişliler | |-Vombatiformes | |-Koalas (Phascolarctidae) | |-Vombatoidea | |-İki ön dişligiller † (Diprotodontidae) | |-Vombatgiller (Vombatidae) | |-N.N. |-Macropodiformes veya Macropodoidea (Kangurumsular) | |-Misk sıçankangurusu (Hypsiprymnodontidae) | |-N.N. | |-Sıçan kangurusugiller (Potoroidae) | |-Kangurugiller (Macropodidae) | |-Phalangeriformes |-Phalangeroidea | |-Kuskusgiller (Phalangeridae) | |-Keseli yediuyuklayangiller (Burramyidae) | |-Petauroidea |-Kıvrıkkuyruklu keseligiller (Pseudocheiridae) |--N.N. |-Uçar kuskusgiller (Petauridae) |--N.N. |-Balcıl keseligiller (Tarsipedidae) |-Cüce uçar kuskusgiller (Acrobatidae)
İki ön dişliler takımının bazı soyu tükenmiş ilginç türleri şunlardır:
- Diprotodon, Diprotodontidae familyasından gelmiş geçmiş en büyük keseli hayvan.
- Keseli aslangiller (Thylacoleonidae), bitkisel beslenen iki ön dişlilerden tekrar etobur beslenen bir hayvan olarak gelişmiştir. Thylacoleo carnifex familyanın en tanınmış türüdür.
Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999. ISBN 0-8018-5789-9
- D. E. Wilson, D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 2005. ISBN 0-8018-8221-4
