İskenderun Sancağı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
İskenderun Sancağı (Fransızca: Sandjak d'Alexandrette, Arapça: Livaa aliskenderuna), 20 Ekim 1921 tarihinde Fransa ile Türkiye arasında imzalanan Ankara Anlaşması'nın "İskenderun Bölgesi için özel bir idare usulü tesis olunacaktır. Bu mıntıkanın Türk ırkından olan ahalisi kültürlerinin inkişafı için her türlü teşkilattan faydalanacaklardır. Türk lisanı orada resmî dil olacaktır." kararlı 7. maddesi gereği kurulan özerk bölge.[1] Sancak kurulduğu sırada bölgede çoğunluğu Türkler ve Araplar oluşturmakla birlikte, dinî olarak ise nüfusun çoğunluğunu Sünni ve Alevi Müslümanlar oluştururken kalan azınlığı ise Ortodokslar ve Katolikler oluşturuyorlardı.
1923 yılında Halep Devleti'ne bağlı olan sancak 1925 yılında çıkartılan özel idare statüsü ile doğrudan Fransa'nın Suriye manda yönetimine bağlanmıştır.[2] 1930'lu yılların başından itibaren sancağın kendilerine bağlanması politikasını uygulamaya koyan Türkiye bu niyetle Milletler Cemiyeti'ne başvurmuştur.[3] Aynı dönemde Avrupa'da yeni bir savaşa gidildiğine dair işaretlerin artmasının da etkisiyle Milletler Cemiyeti Türkiye'yi haklı bulmuş ve bölgenin "ayrı bir birim" olduğuna dair bir karar almıştır.[4] 29 Mayıs 1937 anlaşmasına ve 3 Temmuz 1938’de Türk-Fransız askeri anlaşmasına göre Fransa ve Türkiye, Hatay'ı 2500 şer asker bulundurması kararlaştırılmıştır.[5] Türk tarafını temsilen Erkanı Harbiye İkinci Reisi Orgeneral Âsım Gündüz Fransız tarafını ise Şark Kıtaları Yüksek kumandanı(Fransız Suriye ve Lübnan Mandası'ndaki birliklerin başkomutanı) Orgeneral Charles Huntziger imzalamıştır.[6] Bu anlaşmaya göre Türk ordusu, Payas ve Hassa'dan Hatay'a giriş yaptı.[7] 5 Temmuz'da Albay Şükrü Kanatlı öncülüğünde Türk kuvvetleri İskenderun'a girdi.[8] Milletler Cemiyeti'nin kararı sonrasında bağımsız bir devlet olma yoluna giren İskenderun Sancağı, 2 Eylül 1938'de Fransız hakimiyetindeki Suriye mandasından bağımsızlığını kazanarak Hatay Devleti kurulmuş ve kırk milletvekilinin seçileceği Hatay Millet Meclisi oluşturulmuştur.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Shields, Sarah D. (2011). Fezzes in the River (İngilizce). Oxford Üniversitesi Matbaası. s. 20. 13 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2012.
- ^ Picard, Elizabeth (Ocak-Mart 1982). "Retour au Sandjak". Maghreb-Machrek (Fransızca). Paris. Documentation française. s. 99.
- ^ a b Kuyaş, Ahmet (Ağustos 2012). "Türkiye-Suriye: 80 yıllık tehlikeli ilişki". NTV Tarih, 43. ss. 81, 82, 83. ISBN 9771308787801.
- ^ Duman, Çiğdem. "HATAY MİLLET MECLİSİ" (PDF). mersin.mitosweb.com. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Hatay askeri anlaşmasının esasları". Ankara: Ulus Gazetesi. 3 Temmuz 1938. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ "Yalnız ve Ancak Büyük Atatürk'ün eseri: Anlaşma İmza Edildi". Ankara: Ulus Gazetesi. 4 Temmuz 1938. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Melek, İsmet; Pehlivanlı, Hamit (2011). İsmet Melek (Ed.). Türk ordusu Hatay'da (PDF). Hatay: T.C. Hatay Valiliği. s. 141. 26 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Türk Kuvvetleri 5 Temmuz 1938'de Hatay topraklarına iki koldan girdi (PDF). Hatay: T.C. Hatay Valiliği. 2011. ss. 140-144. 26 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
