İsveç Bağımsızlık Savaşı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| İsveç Bağımsızlık Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Danimarka-İsveç savaşları | |||||||
 Gustav Vasa'nın Stockholm'e girişi (Carl Larsson, yağlı boya, 1908) | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 İsveç  Lübeck Serbest Şehri (1522'den itibaren) | |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Gustav Vasa Christina Gyllenstierna Anna Eriksdotter |  II. Christian I. Frederick  Amiral Henrich Krummedige Başpiskopos Olav Engelbrektsson Lord General Nils Henriksson | ||||||
| Güçler | |||||||
| 12,000 | 27,000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Az | Çok | ||||||
İsveç Bağımsızlık Savaşı (İsveççe: Befrielsekriget, Bağımsızlık Savaşı), ya da diğer adlarıyla Gustav Vasa'nın İsyanı ve İsveç'in Ayrılması, 1521-1523 yılları arasında İsveç soylusu Gustav Vasa'nın isyan edip iç savaş çıkarmasıdır. Gustav Vasa, başarılı bir şekilde II. Christian'ın liderliğini yaptığı Kalmar Birliği'nden ayrılmayı başardı.
Savaş öncesi durum[değiştir | kaynağı değiştir]
Kral ve birlik yanlısı bir soylu ailenin çocuğu olan Başpiskopos Gustav Trolle, soyluların içindeki ayrılıkçı parti olan Sture'yi Stockholm Katliamı'yla yok etmeye çalıştı. Kral, çiftçilerden yüksek vergiler aldığı için nefret edilmekteydi. Ayrıca, çoğu İsveç kalesinin Alman soyluları ve halktan insanlarının kontrolünde olması, İsveç halkını isyana sürükleyen nedenlerden biriydi.
İsyan[değiştir | kaynağı değiştir]
Savaş, Ocak 1521'de Gustav Vasa'nın Dalarna'nın kuzey kısmının delegeleri tarafından hövitsman (komutan) olarak atanmasıyla başladı. Gustav Vasa, Västerås'ı ve Kopparberg'deki bakır madenini yağmaladıktan sonra, komutasındaki asker sayısı arttı. 1522'de Hansa Birliği üyesi Lübeck, İsveçli asilerle müttefik oldu. Haziran 1523'te Stockholm'ün ele geçirilmesinden sonra, İsveç etkili bir şekilde kontrol edilmekteydi. 6 Haziran'da Gustav Vasa, Strängnäs'da İsveç Kralı ilan edildi. Eylül'deyse, Österland de Vasa'nın destekçileri tarafından kontrol edilmekteydi. 1 Eylül 1524'te imzalanan Malmö Antlaşması'na göre İsveç, Kalmar Birliği'nden ayrıldı.
Dalarna[değiştir | kaynağı değiştir]
1520'de Gustav Vasa, Kralın gözcülerinden saklanmak için çiftçi kılığında Dalarna'ya gitti. Aralık'ta Mora kentine vardı ve burada halkın II. Christian'a ayaklanarak kendisine yardım etmesini istedi. Ama halk bu isteğini geri çevirdi. Bu yüzden Gustav Vasa, kendisini desteklemeyecek insanlar bulmak için daha kuzeye gitti. Oradan ayrılmasından kısa bir süre sonra, bazı sığınmacılar Mora'ya vardı ve II. Christian'ın çiftçilere yaptığı zulümlerden bahsetti. Bu haberden sonra Mora halkı, Gustav Vasa'nın isyanını desteklemeye karar verdi ve onu aramak için iki dağcı gönderdiler. Sälen'de ona yetiştiler.
1521'in arefesinde Mora'da Gustav Vasa, Kuzey Dalarna'nın tüm elçileri tarafından "hövitsman" ilan edildi.
Şubat'ta Gustav Vasa ve 100 adamı Mora'dan ayrıldı ve Kopparberg'i yağmaladı. Kısa bir süre sonra da Bergslagen'in çiftçileri de Gustav Vasa'ya katıldı. Böylece Gustav Vasa'nın ordusu 1,000 kişiyi aştı.
Brunbäcks färja Muharebesi[değiştir | kaynağı değiştir]
İsveçlilerin isyan ettiği haberi 2. Christian'ın kulağına ulaşınca, kral oraya bir miktar Landsknechten askeri gönderdi. Nisan 1521'de birliğin askerleri, Gustav Vasa'nın adamlarıyla Brunnbäck'ta karşılaştı. Kralın ordusu mağlup edildi. Bu da Gustav Vasa'nın adamlarına büyük bir moral verdi.
Västerås[değiştir | kaynağı değiştir]
Asi ordu Västerås'a ilerledi ve orayı fethedip yağmaladı. Gustav Vasa'nın başarıları tüm İsveç'e yayılınca, Sture ailesinin taraftarları isyanı desteklemeye karar verdi.
Nisan 1521'in sonuna geldiğinde, Gustav Vasa'nın kontrolünde Dalarna, Gästrikland, Närke ve Västmanland bölgeleri vardı.
Muharebeleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Falun Muharebesi (Şubat 1521)
- Brunnbäck Ferry Muharebesi (Nisan 1521)
- Västerås Muharebesi (29 Nisan 1521)
- Uppsala'nın Fethi (18 Mayıs 1521)
- Kalmar'ın Fethi (27 Mayıs 1523)
- Stockholm'ün Fethi (16–17 Haziran 1523)