İtalya-Türkiye ilişkileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İtalya–Türkiye ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Italy ve Turkey

İtalya
Türkiye
Diplomatik Misyon
İtalya'nın Ankara BüyükelçiliğiTürkiye'nin Roma Büyükelçiliği
Temsilcilik
Büyükelçi Luigi MattioloBüyükelçi Ömer Gücük

İtalya-Türkiye ilişkileri 1856 yılında başlamıştır. İki ülkenin de Akdeniz'e sınırı vardır. Avrupa Birliği’nin kurucu üyeleri arasında bulunan İtalya, Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik sürecini desteklemektedir. İtalyan Hükûmetleri, Türkiye'nin jeopolitik konumu nedeniyle Avrupa Birliği'ne çok şey katacağını düşünmektedir.[1]

İlişkilerin tarihçesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa'da ulusal birliğini epeyce geç sağlayan İtalya, 20. yüzyılın ilk zamanlarında dünyada emperyalist rekabet sürerken "Roma İmparatorluğu'nun kutsal mirasına sahip olma" amacıyla politika üretmeye başlamıştır. Bu doğrultuda Akdeniz havzası İtalya'nın hedefi olmuş; Kuzey Afrika'daki ve Anadolu'daki Osmanlı toprakları İtalya tarafından işgal edilmek istenmiştir. 1911-1912 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ve İtalya Krallığı arasında geçen Mustafa Kemal Atatürk'ün de katıldığı, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuzey Afrika'daki son toprak parçası Trablusgarp ve on iki adaya İtalyan ordularının işgalci çıkartma yapmaları üzerine V. Mehmet'in emriyle gönüllü ve askerlerden oluşan, İtalyan ordularına karşın az sayıdaki Osmanlı askeri ile İtalyan kuvvetleri arasında Trablusgarp Savaşı yapılmıştır. Savaşın sonucunda Binbaşı Enver Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri ağır kayıplar almış ve Trablusgarp'ı İtalyanlara bırakmak zorunda kalmıştır. Yine savaş sonunda yapılan Uşi Antlaşması'na göre Trablusgarp ve Bingazi'de İtalyanlara, Rodos ve On İki Ada ise Osmanlı İmparatorluğu'na verilmiştir.[2] Ancak İtalya Krallığı antlaşma şartlarına uymamış, Balkan Savaşları bitmesine rağmen adaları Osmanlı'ya vermeyerek, Rodos On İki Ada'yı işgal ederek[3] kendi topraklarına kattığını ilan etmiştir ve 1912'de bunu Osmanlı'ya kabul ettirmiştir.

Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesi sonrası İttifak Devletleri ile iş birliği yapan İtalya, Londra Paktı ile birlikte İtilaf Devletleri safına geçmiştir. Bu pakt, İtalya'ya Anadolu topraklarının belirli bir bölümünün verilmesini de içermektedir. Daha sonra Fransa ve İngiltere, İtalya'ya haber verilmeksizin Sykes-Picot Anlaşması'nı yapınca İtalya buna tepki göstermiştir. Bunun üstüne 1917'nin başında Saint-Jean-de-Maurienne'de yeni bir zirve yapılmış, Saint-Jean-de-Maurienne Anlaşması ile İzmir ve çevresi İtalya'ya bırakılmış, İtalya'nın tepkisi dindirilmek istenmiştir fakat savaşı bitiren Paris Barış Konferansı'nda İzmir'in Yunanistan'a verilmesi, İtalya'nın saf dışı kalmasına ve Anadolu'da hedef değiştirmesine yol açmıştır. Bu yeni hedef doğrultusunda İtalya Mart 1919'dan itibaren Akdeniz kıyılarını işgale başlamıştır fakat İtalya diğer işgal kuvvetlerinin aksine Anadolu Hareketi'yle çok ciddi çatışmalara girmemiştir. Hatta Anadolu Hareketi'ni Yunanistan'a karşı desteklemiştir. Yunan işgali ilerledikçe İtalyan işgalindeki bölgelere çekilen Türk askerlere herhangi bir İtalyan müdahalesi olmamıştır, İtalyan gemileri ile Söke ve Antalya limanlarına Anadolu Hareketi'nin Yunanistan'a karşı kullanması için silahlar taşınmıştır ve bu süreçte İtalyan medyası dünyaya Anadolu Hareketi'ni tanıtacak adımlar atmıştır. İtalya bu adımlara karşılık Ankara'dan ekonomik imtiyazlar istemiştir, Ankara Hükûmeti bu imtiyazları reddetmiştir ve Anadolu'da tutunamayan İtalya, Temmuz 1921'in başından itibaren Anadolu'dan çekilmeye başlamıştır. Anadolu Hareketi ile İtalya arasındaki bu ılımlı hava Ulusal Faşist Parti'nin İtalya'da iktidarı ele geçirmesiyle bozulmuş, Lozan Antlaşması'nda İtalya'nın özellikle adalar konusunda büyük tavizler istemesine yol açmıştır.[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ *Türkiye Dış İşleri Bakanlığı. "Türkiye-İtalya Siyasi İlişkileri". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2012.  (3 Ocak 2011).
  2. ^ Bu anlaşma İtalyan tarihinde Trattato di Losanna - Lozan Anlaşması olarak geçmektedir. "Ouchy" Lozan'ın bir semtidir. Türkiye tarihinde 23 Temmuz 1923 Lozan Anlaşması ile anlam karışmasını önlemek için Uşi (Ouchy) Anlaşması olarak anılmaktadır.
  3. ^ Bülent Erandaç (20 Temmuz 2010). "Türkiye 'Ege Adaları' fırsatını nasıl kaçırdı?". Takvim. 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2014. 
  4. ^ Oran, Baskın (2010). Turkish foreign policy, 1919-2006 : facts and analyses with documents. Salt Lake City: University of Utah Press. ss. 85 - 86. ISBN 9780874809046. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İtalya-Türkiye_ilişkileri&oldid=31811474" sayfasından alınmıştır