1924-1925 Minnesota çiçek hastalığı salgını
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| 1924-1925 Minnesota çiçek hastalığı salgını | |
|---|---|
| Hastalık | Çiçek hastalığı |
| Virüs cinsi | Pox |
| Yer | Minnesota , ABD |
| İlk vaka | Minneapolis |
| Varış tarihi | 1924 |
| Kaynak ülke(ler) | ABD |
| İstatistikler | |
Ölümler | 500 |
1924-1925 Minnesota çiçek hastalığı salgını en ölümcül çiçek hastalığı salgındır. Çiçek hastalığı nedeniyle ABD'nin Minnesota eyaletinde 500 kişi ölmüştür. Bunların 400'ü Minneapolis-Saint Paul metropol bölgesinde yaşamaktaydı. İkiz Şehirler olarak tanımlanan bu bölgede ölümlerinin neredeyse yüzde 90'ı Minneapolis'te gerçekleşti.[1]
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Çiçek hastalığı, biri hafif ve diğeri ölümcül (siyah, öldürücü veya hemorajik olarak da adlandırılır) olmak üzere iki çeşittir. 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, nispeten hafif variola minör türü Minnesota'da yaygındı. Bundan dolayı birkaç ölüm gerçekleşmişti. Ölümcül tip ise dağınık salgınlarda ortaya çıktı ve nispeten az kişiyi öldürdü. En kötü dönem ise 273 kişinin öldüğü 1871-1872 salgını idi. Ancak o zamandan beri ortalama yılda 15'ten daha az ölüm gözüküyordu. O nedenle insanların gözünde korkutucu bir hastalık değildi.[1]
Salgın[değiştir | kaynağı değiştir]
1924'ün ilk ölümleri Ocak ayında Duluth, Minnesota'da gerçekleşti. Bunu Haziran ayının son haftasında Minneapolis izledi. Burada daha fazla ölüm olması nedeniyle düşük dereceli alarm verildi. Yaz boyunca birkaç kişi daha öldü. Sonbaharda, insanlar kapalı mekanlarda toplanmaya başladığında hastalık yayıldı. Ekim'de 27, Kasım'da 66 ve Aralık'ta 149 kişi öldü.[1]
O zamanlar Saint Paul'da yaklaşık 240.000 kişi ve Minneapolis'te 410.000 kişi yaşıyordu. Hastalık her iki şehrin nüfusunu da eşit şekilde etkileseydi, Saint Paul'da 91, Minneapolis'te 129 ölüm olacaktı. Ancak 1924'ün sonunda Minneapolis'te 208 kişi ve Saint Paul'da sadece 12 kişi öldü.[1]
İki faktör bu farkı açıklıyordu. İlk olarak, Minneapolis daha yüksek bir nüfus yoğunluğuna sahipti. Saint Paul ve Minneapolis yaklaşık olarak aynı büyüklükteydi, ancak Minneapolis 170.000 kişiyi eşdeğer bir alana sığdırdı. Daha fazla barınak, sığınak ve pansiyona sahipti ve bunların hepsi hasta insanların iç içe temasına yol açıyordu. Bu koşullarda, hava yoluyla çiçek hastalığı virüsü hızla yayıldı.[1]
İkincisi, Saint Paul'un halk sağlığı sistemi krize daha etkili bir şekilde yanıt verdi. Çalışanları daha iyi eğitimliydi ve hastaları karantinaya almak ve enfeksiyon kaynaklarını izlemek için daha hızlı hareket ettiler. Minneapolis halk sağlığı görevlileri ise belki de sorunlardan bunalmış oldukları için hastane çalışanlarını eğitme, virüs kaynaklarının izini sürme ve enfeksiyon ortaya çıktığında okulları, işletmeleri ve aileleri tehlike konusunda uyarma konusunda daha az etkili davrandılar. Ayrıca hastaları devlet hastanesine yatırarak yeni kişilere bulaştırdılar. Saint Paul yetkilileri, şehir merkezinden uzakta bir "karantina merkezinde" olabildiğince çok sayıda hastayı izole etti.[1]
Minnesota eyalet yasası da sağlam bir halk sağlığı müdahalesini engelledi. 1883 tarihli bir eyalet yasası, tüm okul çağındaki çocukların çiçek hastalığına karşı aşılanmasını şart koşuyordu. Ancak 1903'te yasama organı bu yasayı yürürlükten kaldırdı ve zorunlu çocuk aşısını yasa dışı hale getirdi. Çiçek aşısı neredeyse %100 etkili olmasına rağmen, halk sağlığı görevlilerinin insanları buna zorlayacak güçleri yoktu. Aşıyı önerebilirler, ancak zorunlu kılamazlardı.[1]
Kasım 1924'ten itibaren her iki şehir de ücretsiz aşı kampanyaları başlattı. Ölümler artınca korkan halk aşı merkezlerinie yığıldı. Minneapolis Journal'da bildirildiği gibi, tek bir günde 17.000 kişi aşılandı. Aralık 1924'ün ortasına kadar Saint Paul'da yaklaşık 210.000 ve Minneapolis'te 350.000 kişi aşılanmıştı.[1]
Aralık en kötü aydı; Sadece Minneapolis'te 129 kişi öldü. Kitlesel aşılama yürürlüğe girmeden önce hastalık en savunmasız olanları alıp götürmüştü. Ocak 1925'te 88, Şubat'ta 30 kişi öldü (tümü Minneapolis'te). Yaz sonunda salgın sona ermişti.[1]
Son durum[değiştir | kaynağı değiştir]
Salgında Saint Paul 855 çiçek hastalığı vakası ve 38 ölüm bildirdi. Bu da %4.4'lük bir ölüm oranı olduğunu gösteriyor. Minneapolis 1.430 vaka ve 365 ölüm bildirdi, bu da ölüm oranının neredeyse altı kat daha yüksek (%25,5) olduğunu gösteriyor. Eyalet çevresinde 101 kişi daha hayatını kaybetti. 1940'ların başlarında ara sıra ölümler meydana gelse de, çiçek hastalığı bir salgın olarak Minnesota'ya asla geri dönmedi.[1]